War in Ukraine WORKBOOK - POLISH

MOJA KSIĄŻECZKA: WOJNA I TERROR W UKRAINIE

Strukturowany podręcznik zajęć dla dzieci, rodzin i nauczycieli dla poparcia zdrowego uzewnętrznienia, świadomości i radzenia sobie z problemami

MOJA KSIĄŻECZKA OPISUJĄCA WOJNĘ I TERROR W UKRAINIE

STRUKTUROWANY PODRĘCZNIK ZAJĘĆ DLA DZIECI , RODZIN I NAUCZYCIELI

NIESKOMPLIKOWANY I ŁATWY DO UŻYCIA PRZEWODNIK DLA POPARCIA ZDROWEGO

UZEWNĘTRZNIENIA, ŚWIADOMOŚCI I RADZENIA SOBIE Z POKONYWANIEM PROBLEMÓW PROBLEMÓW

Gilbert Kliman, MD Harriet Wolfe, MD Ed Oklan MD, MPH Paula Kliger, PhD Jennifer Davids, M.SC James Bennett, MD Lois Oppenheim, PhD Ilustracje: Anne KuniyukI Oklan, RN., CPCC oraz Mychel McGoy

Translation: Richard Fagot, MD

The Children's Psychological Health Center, Inc, organizacja niedochodowa 501(c) 3 2105 Divisadero Street, San Francisco, CA 94115 www.cphc-sf.org The Harlem Family Institute https://harlemfamilyinstitute.org/hfi-support.php

SPIS TREŚCI PRZEWODNIK DLA RODZICÓW I NAUCZYCIELI /WSTĘP .……………………………………………………………………………………. JAK UDZIELAĆ DZIECIOM WSPARCIE PSYCHOLOGICZNE “H.A.N.D.S.” WOKRESIE KRYZYSU………………………………………... NA POCZĄTEK..………………………………………………………………………………………………………………………………………………... DLADZIECI NAJMŁODSZYCH - WSPÓLNAKSIĄŻECZKADOMALOWANIA….………………………………………………………………… WIEK PRZEDSZKOLNY I DZIECI W PRZEDSZKOLACH ………………………………………………………………………………………………… ŚREDNI OKRES DZIECIŃSTWA………………………………………………………………………………………………………………………………. POWYŻEJ WIEKU LAT JEDENASTU………………………………………………………………………………………………………………......... JEŚLI PRZEŻYŁEŚ ŻAŁOBĘ ALBO CZŁONEK RODZINY ZOSTAŁ RANNY LUB ZAGINĄŁ…………………………………………………… DLA DOROSŁYCH I STARSZYCH NASTOLATKÓW…………………………………………………………………………………………….. DO UŻYCIA W RAMACH RODZINY … ………………………………………………………………………………………………………………………. DO UŻYCIA NAUCZYCIELI ..……………………….…………………………………………………………………………………………………….......... DO UŻYCIAEKIP SŁUŻBY ZDROWIA……………………………………………………………………………………………………………….. POŻYTECZNE ILUSTRACJE……..……………………………………………………………………………………………………………………………. PRZEWODNIK DLA DZIECI I NASTOATKÓW……………………………………………………………………………………………………….. O WOJNACH……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. O XXXXXXXXXX…………………………………………………………………………………………………………………………………………………… O TERRORYSTACH ……………………………………………………………………………………………………………………………………………….. JAK BYĆ SILNYM W OBLICZU TERRORU .……………………………………………………………………………………………………………………. TRZYODPOWIEDZI NA JEDNO PYTANIE W ZWIĄZKU Z ATAKAMI TERRORU ………………………………………………………………… DLACZEGO WYBUCHŁA WOJNA NA UKRAINIE?……………………………………………………………………………………………………………. DLA WSZYSTKICH DZIECI I NASTOLATKÓW: WIĘCEJ O UŻYCIU TEJ BROSZURY…………………………………………………………….. MOJAKSIĄŻECZKAOPISUJĄCAWOJNĘ I TERROR………………………………………………………………………………………………….. LITERATURA………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ŹRÓDŁA, POMOC I USŁUGI ZDROWIA PSYCHICZNEGO…………………………………………………………………………………………….. KTO JEST AUTOREM TEJ KSIĄŻKI? ……………………………………………………………………………………………………………………….

ILUSTRACJEDOMALOWANIA:

WOJNA…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. OGLĄDAMY PROGRAMY TELEWIZYJNE………………………………………………………………………………………………………………....... DOBRZEŻEJESTEM PRZY ŻYCIU…………………………………………………………………………………………………………………... CZUJĘ SIĘ LEPIEJ ..……………………………………………………………………………………………………………………………………. UCZUCIA TRWOGI………………………………………………………………………………………………………………………………………………. DZIECIĘCY SEN………….……………………………………………………………………………………………………………………………………… POŻEGNANIE…………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. PŁACZ DZIECKA…………..…………………………………………………………………………………………………………………………………….. WOJNA: DZIECIĘCY RYSUNEK……::………………………………………………………………………………………………………………………... WOJSKO: DZIECIĘCY RYSUNEK……………………………………………………………………………………………………………………………... RAKIETY: DZIECIĘCY RYSUNEK………………………………………………………………………………………………………………………………... CZOŁGI: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ŻOŁNIERZE…….………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ZBOMBARDOWANY DOM: DZIECIĘCY RYSUNEK………………………………………………………………………………………………………….. W SCHRONIE………………….………………………………………………………………………………………………………………………………….... UCHODŹCY……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. CZERWONY KRZYŻ…………………………………………………………………………………………………………………………………………….. COOTYM MYŚLISZ?……:……………………………………………………………………………………………………………………………. PROŚBA O POMOC…………:………………………………………………………………………………………………………………………………….. MAPA ŚWIATA…………………………………::………………………………………………………………………………………………………………...

Przewodnik dla rodziców i nauczycieli

WSTĘP

Ten podręcznik ma na celu pomóc rodzicom, członkom rodziny i nauczycielom w wsparciu dzieci i uczniów Jeśli jesteś nastolatkiem lub nawet młodszym bardzo dobrym czytelnikiem, możesz wykorzystać większą część tej publikacji samodzielnie. Broszura pomoże dzieciom i dorosłym we wspólnej rozmowie o terrorze, wojnie i pokoju, a także zawiera instrukcje do wykorzystania w pracy z dziećmi w wieku od przedszkola do szkoły średniej. Celem książki jest dodanie sił rodzinom i ich dzieciom, aby mogły się więcej nauczyć. Tak mogą one uzyskać kontrolę nad faktami, pojęciami i uczuciami dotyczącymi terroru, wojny i pokoju. Chcemy pomóc dzieciom radzić sobie ze swoimi obawami i lękami oraz zastanowić się nad sposobami rozwiązywania problemów dotyczących ich bezpieczeństwa. Korzystanie z tej książki może być pomocne w stresującym okresie, takim jak pobyt w obozie dla uchodźców. Może ona być pomocna w konstruktywnym uczeniu się i radzenia sobie z pokonywaniem problemów. Proponujemy przewodnik i strukturę fizyczną, mającą na celu uporządkowanie dziecięcego myślenia o wojnie, terrorze i rozwiązywaniu konfliktów między narodami i zachęcenie ich do zastanowienia się, za pomocą ich własnych rodzin, nauczycieli i kolegów z klasy, nad tymi zagadnieniami. Autorzy mają wieloletnie doświadczenie zawodowe i osobiste z katastrofami narodowymi i reakcjami dzieci, począwszy od badań głównego autora nad reakcjami dzieci na zabójstwo prezydenta Kennedy'ego ( Psychological Emergencies of Childhood , Kliman, 1968; Children and the Death of a President , Wolfenstein and Kliman, 1965). Format przewodnika ćwiczeń jest prosty i nieskomplikowany. Jest to po części podręcznik. Jednocześnie wykorzystuje on wypróbowaną psychologiczną metodę samopomocy, która została dobrze przebadana i okazała się wymiernie pomocna w innych sytuacjach (Kliman, 1995). Podręcznik ćwiczeń zachęca dzieci do bliższego zapoznania się z faktami dotyczącymi terroru, wojny i pokoju, a także z ich własnymi uczuciami i życiowymi wartościami. Podręcznik został zaprojektowany tak, by mogły z niego korzystać dzieci o różnym poziomie rozwoju i zawiera wskazówki dla rodziców i nauczycieli oraz przewodnik dla dzieci. Obejmuje on również dzienniczek, w którym można zapisywać pomysły i uczucia; album z artykułami i zdjęciami; ilustracje do pokolorowania i omówienia; kwiz na temat wojny i pokoju; propozycje ćwiczeń; listę źródeł; bibliografię oraz listę kontrolną dotyczącą zdrowia psychicznego dzieci, która umożliwi zidentyfikować dzieci w potrzebie dodatkowej pomocy. Książeczka może być wykorzystywana przez dzieci w różnym wieku indywidualnie, razem ze swoimi rodzinami, w klasie z uczestnictwem grupy rówieśników, jak też wspólnie z terapeutami jako część psychoterapii.

JAK UDZIELIĆ DZIECIOM WSPARCIE PSYCHOLOGICZNE “H.A.N.D.S.” W OKRESIE KRYZYSU Walory aktywnego radzenia sobie z problemami są dobrze znane. W czasie katastrof lub niepokojów społecznych, takich jak terror czy wojna, dzieci radzą sobie lepiej, gdy podaje się im pomocną rękę, "H.A.N.D.S.". [„H.A.N.D.S.” to skrót angielskich terminów „ H onestly communicate, A ctively cope, and N etwork with peers and adults, in a D evelopmentally S pecific manner", czyli „Otwarty i szczery dialog, aktywne radzenie sobie i pokonywanie problemów, tworzenie społecznej sieci z rówieśnikami i dorosłymi w sposób odpowiedni dla stopnia rozwoju”.] Podręcznik i zeszyt ćwiczeń został opracowany przez rodziców i specjalistów w dziedzinie zdrowia psychicznego, aby dać dzieciom poczucie, że panują nad własnymi emocjami i uczą się pomimo stresu. Podejście oparte na książce osobistej historii życia (ob. www.cphc-sf.org) jest formą terapii mentalizującej (Fonagy, 1992, Kliman i Hope 2003) i budującej narrację, która okazała się bardzo skuteczna w pracy z dziećmi dotkniętymi traumatycznymi przeżyciami podczas kryzysów rodzinnych i jest tu wykorzystna przez adaptację do obecnego kryzysu. Metoda ta była już wcześniej stosowana przez autorów w przypadku katastrof na wielką skalę: po trzęsieniu ziemi w październiku 1989 r. w rejonie Zatoki San Francisco ( My Earthquake Story ); po pożarach obszaru Santa Barbara w czerwcu 1990 r. i East Bay Hills w październiku 1991 r. ( My Fire Story ); po niszczycielskich tornadach wiosną 1990 r. w rejonie Joliet w stanie Illinois ( My Tornado Story ); po masowych powod ziach na Środkowym Zachodzie Stanów Zjednoczonych w 1993 r. ( My flood story ); podczas ostatniej wojnie na Bałkanach w 1999 r. ( My Kosovo story ); katastrofy w bliźniaczych wieżach światowego centrum handlu i w Pentagonie w 2001 r. ( My Book about the Attack on America ), My Story about Katrina and Rita, My Story about School Shootings and My Story About the Sechuan Earthquake. Dzieci najlepiej dają sobie radę w sieci socjalnej pomocników, którą ta książka próbuje w prosty sp osób zmobilizować, by dać im siłę do zmagania się z problemami terroru, wojny i pokoju. Obecne akty terroru i wojny mogą stać się dla dzieci kryzysem rozwojowym lub katalizatorem stymulującym naukę i rozwój. Terror i wojna pojawiają się wtedy, gdy ludziom i narodom wydaje się, że nie mogą rozwiązać swoich problemów bez użycia przemocy. Przetrwanie naszego świata zależy od tego, czy wszyscy zastanowimy się, jak ludzie i kraje mogą lepiej współpracować i rozmawiać ze sobą, zamiast walczyć jeden przeciwko drugiemu. Przyszłość nas wszystkich może zależeć od tego, czy my i nasze dzieci będziemy rozważnie zmagać się z tymi kwestiami. Ten zeszyt ćwiczeń został starannie opracowany, aby udzielić pierwszej pomocy psychologicznej zarówno Tobie, jak i dzieciom, które znasz, kochasz i które nauczasz. Przeżywacie ogromny stres, podobnie jak wasze dzieci i uczniowie. Wasze podejście do wykorzystania tej książki jest prawdopodobnie takie same jak nasze własne. Bez wątpienia pragniecie pomóc dzieciom odmienić chaotyczną i traumatyczną sytuację w zorganizowane doświadczenie uczenia się i zmagania się z nią. Z obawami dzieci można sobie poradzić, jeśli włączy się do tego wspólną aktywność dorosłych i dzieci, dyskusję, gromadzenie, strukturowanie i porządkowanie wiedzy.

NA POCZĄTEK Należy samodzielnie przeczytać całą broszurę zanim uczyni to Wasze dziecko lub uczeń, o ile jest w wieku poniżej dziesięciu lub jedenastu lat. Należy przeczytać na głos „Instrukcje dla dzieci i nastolatków” jeżeli nie potrafią przeczytać ich samodzielnie i odpowiedzieć na wszelkie pytania, jakie się im mogą nasunąć. Zapewnij dziecko lub ucznia, że obecny terror i wojna to ważne momenty w historii. Jest to czas, który będzie długo pamiętała rodzina dziecka i cały świat. Dzieci mogą się stać częścią historii. Mogą pomóc w jej zapisaniu za pomocą tego zeszytu ćwiczeń. Może po latach ludzie odkryją tę książeczkę i pomoże im ona lepiej zrozumieć to, co się właśnie wydarzyło. Bądź ustępliwy w pracy z dzieckiem. Praca nad tą broszurą może potrwać kilka tygodni. Aby książka była pomocna, nie trzeba jej ukończyć w całości. Nie należy w żadnym wypadku zmuszać dziecka do zmierzenia się z jakimkolwiek fragmentem książki wbrew jego woli. Dziecko powinno same wybrać, z którymi częściami książki chce pracować w pierwszej kolejności, a także pozwolić mu przestać korzystać z książki, kiedy tylko zechce, nawet jeśli nie została ona ukończona. Na ogół najlepiej jest nie pracować nad książką tuż przed snem. Należy uszanować opór dziecka, które nie może lub nie chce współpracować z Tobą. Zobacz listę kontrolną dotyczącą zdrowia psychicznego na końcu broszury. Dla terapeutów: Naszym zdaniem najlepszym sposobem leczenia silnego stresu jest zdobycie nowych lub zwiększenie posiadanych umiejętności, poszerzenie własnych perspektyw, przystosowanie się do codziennego życia i nadanie wydarzeniom odpowiedniego kontekstu. W żadnym wypadku nie należy nalegać na niekończące się odtwarzanie najbardziej bolesnych wspomnień. Ob. Biuletyn Naukowy Centrum Psychologii Traumy Dziecięcej z lutego 2000 r. na stronie www.cphc-sf.org, gdzie obmawiana jest nowa, ujednolicona teoria zaburzenia stresowego pourazowego autorstwa naszego głównego autora. Zwróć uwagę, jak ważne są pomoc zestresowanym dzieciom, zrozumienie i szersze wniknięcie w ich złożony świat nie tylko przez zbyt prostą i sztywną perspektywę

powtarzających się traumatycznych wspomnień. Można wykorzystać zdjęcia i artykuły z internetowych zrzutów ekranu, gazet lub czasopism i pomóc dzieciom wkleić je podręcznika, przekształcając go w album. Puste strony można wykorzystać na dodatkowe wycinki. Warto poprosić dziecko, aby wykonało przynajmniej kilka rysunków i pokolorowało ilustracje przy Waszym uczestnictwie. Niektóre dzieci mogą pracować nad broszurą z przerwami, w miarę jak nabierają sił. Dzieciom, które przeżyły katastrofę z bliska, praca z broszurą może zająć tygodnie, a czasem nawet miesiące, i dopiero później będą w stanie ukończyć trudny rozdział. TO JEST NIEBEZPIECZNA MINA LĄDOWA.

WYGLĄDA JAK ZABAWKA. NIE DOTYKAJ JEJ!!! JEŚLI SIĘ NA NIĄ NATKNIESZ, ZAWOŁAJ KOGOŚ DOROSŁEGO DO POMOCY.

okoju. Należy dzielić się własnymi reakcjami w słowach i poprzez troskliwe, opiekuńcze działania. Staraj się nie sprawiać wrażenia osoby niezdolnej, odrętwiałej, milczącej, niedostępnej lub wycofującej się emocjonalnie. Cała sieć opiekunów może pomóc dzieciom, będąc jak najbardziej energicznymi w wyrażaniu myśli, przetwarzaniu umysłowym, a nie tylko podejmując działania lub zastygając w niepokoju. Powyżej wieku lat jedenastu Wiele dzieci w wieku powyżej 11 lat będzie chciało pracować nad broszurą samodzielnie, ale częścią podejścia sieciowego jest taktowne uczestnictwo, dzielenie się pomysłami i niekiedy udzielanie pomocy. Starsze dzieci mogą samodzielnie szukać informacji i odpowiedzi w kontekście, dowiedzieć się czegoś o własnym zdrowiu psychicznym, korzystając z listy kontrolnej, a także mogą podpowiedzieć Ci, jak pomóc swojej grupie i sobie samemu w powrocie do normalnego życia! Rodzina powinna być zawsze gotowa służyć dziecku lub nastolatkowi za punkt oparcia i źródło informacji pomagając w wyszukiwaniu informacji, odpowiadając na pytania

Jeśli przeżyłeś żałobę albo członek rodziny został ranny lub zaginął

Badania jednoznacznie wykazują, że przykład siły duchowej, jaki dają dorośli, ułatwia dzieciom powrót do równowagi psychicznej. Dzieci mogą też czerpać korzyść z krótkich konsultacji profilaktycznych. Żałoba stanowi duże zagrożenie dla zdrowia psychicznego wszystkich dzieci, a szczególnie dla dzieci w wieku przedszkolnym. Ob. www.cphc- sf.org i www.aacap.org/publications jak również listę naszych źródeł na okładce niniejszej broszury w celu otrzymania dodatkowej pomocy i informacji. Posługiwanie się metodą książki z osobistą historią życia, takiej jak ta, może pomóc w zachowaniu poczucia ciągłości osobowej dziecka w żałobie.

Dla dorosłych i starszych nastolatków Również dorośli mogą przekonać się, że korzystanie z tej broszury pomoże im lepiej zrozumieć i poradzić sobie z własnymi doświadczeniami. Można dodawać własne pytania, jak również odpowiadać na pytania zadawane przez dzieci. Najprawdopodobniej może rysowanie lub kolorowanie scen pomóc w uspokojeniu się, mentalizacji, przypomnieniu sobie swoich przeżyć i opanowaniu ich. Na końcu książki, obok odpowiedzi na pytania związane z „informacją o wojnie", znajduje się lista lektur dla dzieci i młodzieży oraz lista pomocnych źródeł. Organizacje charytatywne mogą zabiegać się o pomoc wolontariuszy i nastolatków. Lista kontrolna dotycząca zdrowia psychicznego zawiera informacje o tym, jakie wzorce zachowania dzieci i uczniów powinny wzbudzić podejrzenie w czasie terroru, wojny lub innego stresującego wydarzenia publicznego. Starsze dzieci i nastolatki, które były nadmiernie zestresowane traumatycznymi wydarzeniami, stają się bardziej przylepne, zależne lub rozzłoszczone. Najlepiej tolerować, ale nie akceptować całkowicie takiego zachowania. Należy z uczuciem przedstawić swoje oczekiwania związane z przyszłym rozwojem. DO UŻYCIA W RAMACH RODZINY Bardzo przydatny sposób korzystania z tej broszury polega na współpracy rodziców, rodzeństwa i innych krewnych często przebywających w domu. Im wcześniej się to zaczyna, tym lepiej. Każde dziecko może indywidualnie pracować nad tymi samymi pytaniami (każde z nich w swoim zeszycie lub na osobnym czystym papierze). Można połączyć wszystkie strony w jeden projekt rodzinny „O wojnie i terrorze". Gdy kilkoro dzieci pracuje nad jedną książką, wnosząc własne reakcje, każde z nich powinno podpisać się własnym imieniem pod swoimi wpisami. „Wspólne przemyślanie i zapamiętywanie" z udziałem dorosłych może pomóc dzieciom poczuć się silniejszymi i bezpieczniejszymi, gdy pracują nad wspólnym projektem pod kierownictwem dorosłych. Może to także pomóc zbliżyć do siebie rodzinę.

Podejście oparte na sieciach społecznych i rodzinnych pomaga dzieciom w restrukturyzacji poznawczej i przeformułowaniu, ucząc je nowych strategii rozwiązywania problemów.

Użycie ilustracji

Rysunki zamieszczone w książce mogą być wykorzystywane przez rodziny, nauczycieli, nastolatków i dzieci na różne sposoby, aby wzmocnić normalne radzenie sobie z problemami. Młode dzieci (w wieku 2-4 lat), dzieci po ciężkich urazach oraz dzieci z trudnościami w uczeniu się (ewentualnie z preferencją komunikacji wizualnej raczej niż słuchowej) mogą kolorować ilustracje z osobą dorosłą, aby pomóc im w niewerbalnym opanowaniu trosk. Obrazki mogą być następnie wykorzystane jako punkt wyjściowy do otwartej i szczerej dyskusji na temat przedstawionych na nich wydarzeń. Dorośli i dzieci "przytłoczone" smutkiem, retrospekcjami, przebłyskami, wspomnieniami i niepokojem, dzieci które łatwo się przestraszają, cierpią na bezsenność lub koszmary senne, mogą doświadczyć, że proces kolorowania obrazków przedstawiających dane przeżyte wydarzenie jest pomocny. Proponujemy zacząć od ilustracji najbardziej odległych od ich własnych doświadczeń i stopniowo przechodzić do tych, które są im najbliższe. Czasami członkowie rodziny mogą wspólnie pracować nad rysunkiem, kolorując kolejno jego części. Dzięki temu każdy może poczuć się mniej zrozpaczony oglądając obrazek, który ma przed sobą i wspólnie przejąć kontrolę, poczuć się spokojniej i przypomnieć sobie swoje uczucia. Ilustracje można wykorzystać jako temat do dyskusji w klasie uczniów wczesnego i średniego dzieciństwa. Może to być pomocne w zapamiętywaniu i ponownym przeżywaniu dla tych dzieci, które pozostają emocjonalnie odrętwiałe lub mają trudności z wyrażeniem swoich lęków. Na przykład rodzic może zapytać wskazując na ilustrację: „Co czuje to dziecko?" lub „Co tu ma miejsce?". Dzieci często potrafią odpowiedzieć, opisując, co czuje ktoś inny, chociaż nie potrafią mówić o własnych uczuciach. Ilustracje można wykorzystać do ćwiczenia rozwijającego umiejętności. Należy poprosić dziecko, aby narysowało, co ono i jego rodzina mogą zrobić, aby sytuacja się poprawiła.

Przewodnik dla dzieci i młodzieży - Dlaczego warto uczyć się o wojnie?

Akty terroru i wojny miały miejsce w przeciągu całej historii ludzkości i na całym świecie. Wiedza na ich temat może pomóc w lepszym zrozumieniu i zwiększeniu bezpieczeństwa. W przypadku ataków terrorystycznych, wojen i innych katastrof może nam pomóc szersze zrozumienie i rozmowa z innymi o obawach i troskach. Wiedza i wsparcie społeczne mogą być pomocne w panowaniu nad uczuciami. Twoje refleksje pomogą może ludziom żyć w pokoju w przyszłości.

O WOJNACH Ludzkość toczyła wojny od zarania swego istnienia przed wielu tysiącami lat. Ale nawet najmłodsze dzieci powinno się nauczać, że wojna jest okrutna, nawet gdy jest ona nieunikniona. Ludzie padają zabijani i ranni, domy, szkoły i miasta obracane są w gruzy. Zanieczyszczenia powstałe w wyniku wojen, takie jak wycieki ropy naftowej, dym z wielkich pożarów czy opady radioaktywne, są szkodliwe dla przyszłości naszej planety. Kobiety i dzieci mogą odnieść urażenia w wyniku awarii, eksplozji, bomb, pocisków, trującego gazu, zarazków, promieniowania i innych rodzajów broni. Wiele ludzi może ponieść napady lęku. Czasami przywódcy państw muszą dokonać bardzo trudnego wyboru. Może muszą zdecydować, że ich siły zbrojne będą prowadzić wojnę, chociaż jest ona tak straszna, z pewnych bardzo ważnych powodów. Podczas wojny wiele dzieci i dorosłych jest zalęknionych, przerażonych, smutnych lub przygnębionych. W ciągu ostatnich 50 lat dzieci w Stanach Zjednoczonych, Afganistanie, Izraelu, Libanie, Autonomii Palestyńskiej, Kuwejcie, Rwandzie, Somalii, Iranie, Iraku, Irlandii, Malezji, Wenezueli, Georgii, na Krymie, w Chinach i na Tajwanie były bliskie wojny lub faktycznie w niej uczestniczyły. W ciągu ostatnich 100 lat jeszcze większa liczba narodów i ludzi brała udział w wojnach. Wiele dzieci widziało i słyszało samoloty bojowe, rakiety, eksplozje i ostrzał artylerii. Dzieci słyszały syreny przeciwlotnicze, musiały przebywać w schronach i nosić maski przeciwgazowe. Wielu dzieciom zniszczono domy lub szkoły, musiały oglądać walące się budynki. Wiele z nich miało rodzinę lub przyjaciół, którzy zostali ranni lub nawet zabici, a liczne dzieci odniosły rany i kalectwo. Być może musiały one opuścić swoje miasto lub kraj. Niektóre musiały się rozstać z rodziną i przyjaciółmi. Wiele dzieci zmarło z powodu obrażeń wojennych. Setki milionów dzieci na całym świecie widziały w internecie i telewizji ogromną ilość wojen, czasem w niekończącym się ciągu wydarzeń.

Wiele dzieci zna lub nawet ma ojca lub matkę, członka rodziny lub przyjaciela, który zginął, został ranny lub zaginął na wojnie w jakimś miejscu na świecie. Dzieci te mogą być bardzo dzielne, ale nadal się martwią i bardzo za kimś tęsknią. Często dzieci mają problemy z nauką, snem lub koszmarne sny w czasie katastrofy lub wojny. Z powodu swych zmartwień i trosk mogą bać się chodzić do szkoły, mieć bóle głowy lub brzucha. Mogą mieć problemy z koncentracją uwagi w szkole i nawet nie wiedzieć, że zamiast o zajęciach szkolnych myślą o wojnie. Mogą odczuwać smutek, łatwo płakać i pragnąć być blisko mamusi lub tatusia. Mogą się złościć i sprawiać kłopoty lub wdawać się w bójki, ponieważ tak bardzo się martwią. Obawiają się oczywiście, że wojna dotrze do miejsca, gdzie się znajdują i będą się czuły bardzo niepewnie. Mogą tęsknić za kimś, którego bardzo kochają i martwić się, że coś złego może się im przytrafić. Są często bardzo smutne z powodu tego, co się wydarzyło. Niektóre dzieci nie zdają sobie nawet sprawy, że ich myśli są zaprzątane atakami terroru i wojnami. Innym trudno nawet myśleć o tym, co się stało. Wolą nie dopuścić do siebie myśli o przerażających rzeczach, o których nie chciałyby w ogóle myśleć, zwłaszcza gdy przypominają im o tym wiadomości w radio lub telewizji albo gdy nad głową przelatuje samolot. Jest to również normalne, że dzieci nie smucą się zbytnio. Niektóre dzieci w ogóle się nie martwią i są dość szczęśliwe.

Wojna i terror w Ukrainie Wiele wydarzeń historycznych doprowadziło do podjęcia przez Władimira Putina decyzji o rozpoczęciu wojny z Ukrainą. Trudno znaleźć dobry powód dla tego, co zrobił. Od dawna myśli, mówi i pisze o tym, co stało się ze Związkiem Radzieckim, kiedy był jeszcze młodym oficerem w sowieckim wywiadzie. Prowadzi naród rosyjski i armię rosyjską do wojny, która jest zbrodnicza. Łamie prawa międzynarodowe, a większość świata jednoczy się, aby go powstrzymać. Jest uznawany za zbrodniarza wojennego. Za życia Putina rozpad Związku Radzieckiego pod przewodem Rosji spowodował, że Rosja stała się mniej potężna i wielka niż była pod względem gospodarczym, geograficznym i militarnym. Rosja ucierpiała, gdy części byłego Związku Radzieckiego stały się niepodległymi państwami, co zmniejszyło jej wpływy na świecie. Jako przywódca zredukowanego imperium Władimir Putin zawsze dążył do tego, by uczynić go ponownie tak potężnym jak kiedyś. Obawiał się również rosnącej potęgi państw europejskich graniczących z Rosją, które zostały włączone do sojuszu zwanego NATO. Bardzo niepokoił go fakt, że kraje Europy, które kiedyś były częścią Związku Radzieckiego, nie są już pod rosyjską kontrolą. Putin rozpoczął wojny zbrodnicze w celu przejęcia władzy nad narodami i zdławienia ruchów niepodległościowych na dawnych terenach Związku Radzieckiego. Napadł na Krym oraz na wschodnie części Ukrainy. W 2022 roku skoncentrował 200 000 żołnierzy na granicach Ukrainy i zaatakował ją przez żołnierzy, czołgi, artylerię, rakiety i bombowce. W momencie rozpoczęcia przez Putina wojny w 2022 roku żyło na Ukrainie czterdzieści cztery milionów ludzi. Cieszyli się demokracją i dążyli do kulturalnego i gospodarczego zbliżenia się do Europy, co nie podobało się Putinowi. Putin ustanowił w Rosji dyktaturę i czuł się zagrożony, że 44 miliony ludzi w sąsiedniej Ukrainie mogą swobodnie wypowiadać swoje zdanie i głosować, kto będzie ich przywódcą. Putin uważał, że ludzie powinni być rządzeni przez dyktatora i nie powinni mieć wolności słowa ani prawa do wybierania swoich przywódców. Mieszkańcy Ukrainy myśleli inaczej. Byli gotowi na śmierć i nie pozwolić odebrać sobie wolności. W ten sposób rozpoczęła się okrutna wojna. W inwazji zginęło wielu rosyjskich żołnierzy. Także wielu ukraińskich żołnierzy i wiele rodzin, w tym dzieci, zostało zabitych. Wiele strasznych rzeczy stało się ze szpitalami, budynkami, a nawet elektrowniami atomowymi. Miliony kobiet i dzieci musiały opuścić Ukrainę, szukając bezpieczeństwa w Polsce, Rumunii, Niemczech, na Węgrzech, we Francji i w Wielkiej Brytanii. Ci ludzie mają ogromny problem z zapewnieniem sobie miejsca do życia, ciepła, żywności i opieki lekarskiej, żyją bez ojców, mężów, wujów i mężczyzn, którzy pozostali, by walczyć z rosyjskim najeźdźcą. Z drugiej strony, wielu rosyjskich żołnierzy nie miało pojęcia, że będą walczyć z sąsiednim krajem i zabijać Ukraińców. Wielu z nich dostało się do niewoli i mówiło, że byli ogromnie przygnębieni, musząc wykonywać straszne rzeczy, których wcale nie chcieli. Wielu rosyjskich żołnierzy miało ukraińskich kuzynów i przyjaciół i bardzo bolało ich to, że otrzymali rozkaz ich zabijania. Doznali oni czegoś, co nazywa się "urazem moralnym" - okaleczeniem umysłu. Przezwyciężenie tych wszystkich strasznych problemów będzie wymagało długiego czasu. Masa budynków zostało zniszczonych. Dla wielu przerwano nić życia i wiele rodzin zostało rozerwanych. Ta książka ma pomóc ci przemyśleć to wszystko i wzmocnić się, mimo że przeżyłeś straszne chwile.

Historia, mająca związek z obecną wojną w Ukrainie, którą powinna poznać młodzież szkolna i licealna Ukraina to bardzo stary kraj. Jest duża, druga co do wielkości w Europie. Ukraińcy żyją na terenie dzisiejszej Europy od tysięcy lat i mają swoją odrębną kulturę, historię, język i wiarę, mimo że przez wiele stuleci żyli pod władzą innych, obcych państw. W XVIII i XIX wieku Ukraina była częścią różnych imperiów rosyjskich, a w 1917 roku, kiedy rewolucja rosyjska zlikwidowała imperium Rosji, Ukraina stała się drugą co do wielkości republiką radziecką. W 1990 roku, po rozpadzie Związku Radzieckiego, Ukraina ogłosiła niepodległość i ustanowiła własny rząd. W tym samym czasie powstało też na nowo państwo rosyjskie. Poniżej widać obrazek flagi Ukrainy:

Dla uczniów szkół średnich: Więcej o historii związanej z obecną wojną w Ukrainie Pod koniec drugiej wojny światowej Związek Radziecki, na czele z Rosją, kontrolował ogromne połacie ziemi i zajmował część Europy. Okupował lub kontrolował Finlandię, Niemcy Wschodnie, Łotwę, Estonię, Litwę, Czechosłowację, Polskę, Węgry, Rumunię i inne kraje. Stopniowo narody te wymknęły się spod kontroli Związku Radzieckiego, a on sam rozpadł się. Rosja została zredukowana do znacznie mniejszego terytorium i dużo słabszej strefy wpływów. Większa część Europy stała się demokratyczna. Narody Europy zjednoczyły się, tworząc Unię Europejską, a Stany Zjednoczone wzmocniły potęgę militarną Europy w organizacji NATO. Przywódcy rosyjscy poczuli się zagrożeni z powodu zmniejszonego terytorium oraz rosnących i jednoczących się potęg na zachodniej granicy. W 1999 roku Putin zaczął popełniać zbrodnie przeciwko ludzkości. Ogłosił, że Czeczenia musi być okupowana militarnie. Był to kraj o większości muzułmańskiej. Zrównał z ziemią czeczeńskie miasta, zabijając wiele tysięcy cywilów. Okupował ją opierając się na rosyjskich żołnierzach. W 2014 roku Putin ogłosił, że ukraiński półwysep Krym należy do Rosji. Rozkazał i przeprowadził inwazję i okupację Krymu. Mniej więcej w tym samym czasie prorosyjscy separatyści we wschodnich prowincjach Ukrainy rozpoczęli powstanie, wspierani przez rosyjskich żołnierzy w nieoficjalnych mundurach i zwalczali armię ukraińską. W 2015 r. Putin zaczął popierać zbrodniczego syryjskiego dyktatora Baszara al-Assada. W dużym stopniu pomógł zamienić syryjskie miasta w kupy gruzów. Popierał używanie przez Assada trującego gazu do eksterminacji ludności cywilnej, łamiąc podstawowe zasady Karty Narodów Zjednoczonych. W grudniu 2021 roku Putin zażądał od NATO i Stanów Zjednoczonych rewizji ich porozumień traktatowych z Rosją, ale nie odniósł sukcesu i spotkał się z odmową. Zaczął więc otaczać Ukrainę wielotysięcznymi armiami rosyjskich żołnierzy i sprzętem wojskowym, obiecując jednocześnie, że nie dokona inwazji na Ukrainę. Udawał, że wojska te są tylko na ćwiczeniach wojskowych. 24 lutego 2022 roku Putin rozpoczął inwazję na Ukrainę. Od tego dnia rosyjskie siły lądowe, powietrzne i morskie atakują Ukrainę. Traktują Ukrainę tak samo, jak traktowali Czeczenię i Syrię. Bombardują i ostrzeliwują budynki cywilne, zamieniając je w gruzy. Bomby i artyleria niszczą nawet szpitale, szkoły, żłobki i przedszkola. Tysiące Ukraińców giną lub zostają ciężko ranni, w tym wiele dzieci. Wiele tysięcy rosyjskich żołnierzy też pada z rąk ukraińskich żołnierzy i zwykłych mieszkańców, którzy bronią swojej ojczyzny. Prezydent Ukrainy, Wołodymyr Zełenski, przewodzi odważnemu oporowi narodu ukraińskiego. Putin był zaskoczony, że nie udało mu się szybko i zwycięsko zakończyć wojny, którą rozpoczął przeciwko Ukrainie. Miliony matek i dzieci ciągle próbują uciec przed wojną w Ukrainie. Opuszczają kraj jak mogą, samochodami, autobusami, pociągami i pieszo. Podróż jest często trudna, powolna i długotrwała. Ojcowie i inni mężczyźni muszą pozostać na miejscu, aby walczyć przeciwko rosyjskiej inwazji. Rodziny muszą dzielnie, ale ze smutkiem, radzić sobie bez swoich ojców podczas tej wojny.

Wiele matek i dzieci, a nawet dzieci bez rodziców, znalazło obecnie schronienie w ośrodkach dla uchodźców w Polsce, na Węgrzech, w Rumunii, Niemczech, a nawet przenosi się do znacznie bardziej odległych miejsc. Rodzinom jest bardzo trudno dostosować się do tak wielu obcych miejsc, bez zwykłej odzieży, bez jedzenia, do którego przywykli. Putin przedstawił propozycję, która ujawniła historyczne bolączki. Zażądał, by NATO wycofało infrastrukturę wojskową umieszczoną w krajach Europy Wschodniej po 1997 r., czyli po dacie podpisania porozumienia między Rosją a NATO, które Moskwa chce teraz uczynić punktem wyjścia dla nowego traktatu o bezpieczeństwie. Przed inwazją rosyjskie ministerstwo spraw zagranicznych zażądało, by NATO oficjalnie odwołało obietnicę z 2008 roku, znaną jako Deklaracja Bukareszteńska, że Ukraina i Gruzja będą przyjęte do Sojuszu. Szef NATO powołał się na tę deklarację po spotkaniu z ukraińskim prezydentem Zełenskim, mówiąc, że oferta jest nadal aktualna. Propozycja ta wskazuje na to, że Stany Zjednoczone i Rosja mają bardzo różne poglądy na temat napięć militarnych w Ukrainie. Rosja fałszywie twierdzi, że Zachód wywołuje kryzys, podsycając antyrosyjskie nastroje w Ukrainie i dostarczając jej broń. Twierdzi ona kłamliwie, że Ukraina stanowi krytyczne zagrożenie dla bezpieczeństwa Rosji. Z kolei Stany Zjednoczone i europejscy sojusznicy twierdzą, że Rosja sprowokowała kryzys bezpieczeństwa, stacjonując ostatnio dziesiątki tysięcy żołnierzy w pobliżu granicy z Ukrainą. Bardzo szybko rosyjskie propozycje zostały poparte zmasowaniem setek tysięcy rosyjskich żołnierzy na granicach Ukrainy. Obecnie, po rozpoczęciu przez Rosję inwazji na pełną skalę 24 lutego 2022 roku, trwa największa mobilizacja sił zbrojnych w Europie od 1945 roku. Jak dotąd Moskwie nie udało się odnieść oczekiwanego szybkiego zwycięstwa. Bohaterskim przywódcą oporu wobec rosyjskich zbrodni na Ukrainie jest Prezydent Zełenski.

O PREZYDENCIE ZEŁENSKIM

Prezydent Wołodymyr Zełeński ma 44 lata, jest żonaty i jest ojcem dwojga dzieci. Dzięki swoim spokojnym, ale mocnym słowom stał się bohaterem nie tylko własnego narodu, ale także całego świata. Był on poprzednio aktorem i komikiem. Swoją inteligencję i umiejętność zwięzłej i poruszającej komunikacji zademonstrował 8 marca 2022 r., kiedy wystąpił za pośrednictwem łącza internetowego przed wypełnioną po brzegi brytyjską Izbą Gmin. Z galerii dla publiczności przyglądali się temu również członkowie Izby Lordów. Jest to pierwszy zagraniczny przywódca, któremu pozwolono przemówić do posłów bezpośrednio w Izbie Gmin. Wyglądając na zmęczonego, ubrany w koszulkę i kurtkę khaki, mówił o pierwszych 13 dniach wojny. Wielu posłów ze słuchawkami na uszach było poruszonych tłumaczonym przemówieniem. 15 marca przemawiał przed parlamentem Kanady, a 16 marca przed Kongresem Stanów Zjednoczonych. W pewnym momencie Zełenski powiedział: "Pytanie, które nam się teraz nasuwa, to być albo nie być. To nie, to jest pytanie szekspirowskie. Przez 13 dni można było to pytanie zadawać. Ale teraz mogę dać wam konkretną odpowiedź. Zdecydowanie tak, być". Zełenski powiedział również, w nawiązaniu do słów Winstona Churchilla wypowiedzianych w 1940 r. w przemówieniu, kiedy Wielka Brytania była atakowana przez Hitlera: "Nie poddamy się i nie przegramy. Będziemy walczyć do końca, na lądzie, na morzu, w powietrzu. Będziemy walczyć o naszą ziemię, bez względu na koszty. Będziemy walczyć w lasach, na polach, na wybrzeżach, na ulicach". Na zakończenie zwrócił się prezydent Ukrainy bezpośrednio do premiera Wielkiej Brytanii Borisa Johnsona: "Ubiegamy się o waszą pomoc, pomoc państw zachodnich. Jesteśmy wdzięczni za tę pomoc, a ja jestem wdzięczny Tobie, Borysie. Proszę, abyście zwiększyli presję sankcji wobec Rosji i proszę, abyście uznali ten kraj za państwo terrorystyczne". Premier odpowiedział: "Nigdy wcześniej, w ciągu wieków naszej demokracji parlamentarnej, Izba nie słuchała takiego przemówienia. W wielkiej europejskiej stolicy, która znalazła się w zasięgu rosyjskiej broni, prezydent Wołodymyr Zełenski twardo broni demokracji i wolności. Wierzę, że swoim prawym sprzeciwem poruszył serca wszystkich w tej Izbie. Sir Keir Starmer, lider opozycji, pochwalił odwagę, determinację i przywództwo prezydenta, a lider Liberalnych Demokratów Ed Davey wezwał królową do nadania mu honorowego tytułu szlacheckiego. Po zakończeniu przemówienia prezydentowi zgotowano kolejną owację na stojąco. Zełenski odwołał się do Wielkiej Brytanii, która w czasie drugiej wojny światowej stawiła czoła Hitlerowi i odparła inwazję. Solidarność była wyczuwalna w powietrzu. Dla wielu Zełensky stał się przywódcą świata zachodniego. Jest dość szeroko przyjęta opinia, że Europa i Ameryka nie uczyniły wystarczająco dużo, aby dopuścić Ukrainę do członkostwa w Unii Europejskiej i NATO. Niebo nad Ukrainą stanowi nadal niebezpieczeństwo i ludność cywilna jest ciągle narażona na ataki i obrażenia, a nawet śmierć od rosyjskich bomb i pocisków. Sam Zełenski uniknął kilku zamachów w Kijowie. Wyszedł on na ulice, pokazując, że nie odszedł i że stoi po stronie swojego narodu i kraju. Istnieją zdjęcia, na których nawet mruga do aparatu, co świadczy o jego pogodzie ducha. Zełenski jest Żydem, a jego ojciec przeżył Holokaust. Stał się bohaterem na skalę światową. Symbol odporności, moralności i odwagi. Prawdziwie szlachetny człowiek w czasie tej nieludzkiej wojny.

DLA WSZYSTKICH DZIECI I NASTOLATKÓW: WIĘCEJ O KORZYSTANIU Z TEJ KSIĄŻKI Rozmowa z dorosłymi i innymi dziećmi o swoich uczuciach i obawach oraz o tym, co się wydarzyło, może pomóc Ci poczuć się lepiej. Możesz też dowiedzieć się z niej więcej, jak pomóc innym w czasie wojny. A może dowiesz się więcej o tym, jak narody mogą współpracować ze sobą i rozwiązywać problemy bez walki. Korzystanie z tej książki może Ci pomóc w rozmowach z innymi, a także w inny sposób. Zapisując lub rysując rysunki na temat tego, co pamiętasz, o czym myślisz i jakie są twoje uczucia, możesz poczuć się silniejszy. W ten sposób możesz też stworzyć swój własny zapis wydarzeń. Korzystając z tej książeczki samodzielnie lub za pomocą rodzica czy nauczyciela, dzieci mogą się poczuć silniejsze i się więcej nauczyć. Możesz też pomóc innym dzieląc się tym, czego się nauczyłeś/aś.  Przejrzyj tę książkę i zacznij od tego, do czego masz właśnie ochotę  Wypełnij tyle pustych miejsc, ile zdołasz.  Poproś o pomoc, jeśli potrzebujesz jej, aby zrozumieć pytania lub zapisać odpowiedzi.  Spróbuj narysować lub pokolorować obrazki, które już znajdują się w tej książce.  Zrób z tej książki album, dopinając dodatkowe strony. Na dodatkowych stronach umieść wycinki z gazet i czasopism oraz wklej zdjęcia z czasów wojny, które udało Ci się znaleźć.  Odpowiedz na pytania kwizu, jeśli potrafisz. Nie spiesz się. Możesz pominąć to, co Cię denerwuje. Wróć do tego innym razem. Jeśli jesteś zdenerwowany lub zaniepokojony, koniecznie porozmawiaj z kimś dorosłym  Podziel się tym, czego się nauczyłeś.

Aby dowiedzieć się więcej na temat terroru, wojny, działań pokojowych, pomocy ocalałym, sił zbrojnych czy Organizacji Narodów Zjednoczonych, należy udać się do biblioteki i skorzystać z listy lektur zamieszczonej na końcu tej książki. Moja książeczka: wojna i terror Oto rysunek albo fotografia przedstawiające mnie

Moja książeczka: wojna i terror

AUTOR:_______________________________________________ (Moje imię)

Zacząłem/am tę książkę dnia:_____________________________________

Zakończyłem/am tę książkę dnia:__________________________________

Pomógł/pomogła mi zapisać tę książkę _____________________________ __________________ KIM JESTEM

Jestem

siostrami i

braćmi.

Normalnie mieszkam w: ____________________________w___________________.

Normalnie mieszkają razem ze mną: ______________________________________ ____________________________________________________________________

____________________________________________________________________

Mój adres: ___________________________________________________________

Numer mojego telefonu:

Niektóre rzeczy, które lubię robić to: _____________________________________________________________________ _____________________________________________________________________

Dodatkowa informacja

Jeżeli kiedykolwiek pojawi się poważny problem z użyciem telefonu lub zachowaniem zapisów, chcę aby te dane były dostarczone do:

Imię mojej matki:

Jej adres:

Jej numer telefonu:

Imię mojego ojca:

Jego adres:

Jego numer telefonu:

Imię i nazwisko mojego dziadka: Jego adres:

Jego numer telefonu:

Imię i nazwisko mojej babci: Jej adres:

Jej numer telefonu:

Inna osoba, do której można zadzwonić w przypadku niebezpieczeństwa:

Imię i nazwisko:

Adres:

Numer telefonu:

Jestem uczniem

klasy.

Moja szkoła nazywa się:

Adres mojej szkoły:

Numer telefonu mojej szkoły:

OTO RYSUNEK MOJEJ RODZINY PRZY JAKIMŚ ZAJĘCIU:

To jest niebezpieczny przedmiot zwany miną lądową NIE DOTYKAJ GO JEŚLI SIĘ NA NIEGO NATKNIESZ Wygląda jak zabawka, co jest celowe. Ale może zabić kogokolwiek, kto go dotyka.

Imiona mojego brata i mojej siostry:

IMIĘ

WIEK

ADRES

NUMER TELEFONU

Moi najbliżsi przyjaciele nazywają się:

IMIĘ

WIEK

ADRES

NUMER TELEFONU

KIEDY TO MIAŁO MIEJSCE

24-ego lutego 2022 r. mój kraj napadnięto i został on wciągnięty do wojny.

Urodziłem/am się w dniu _________________, a więc kiedy wojna się zaczęła

miałem/am

lat i

miesięcy.

Aby dokładnie zapamiętać, kiedy ta wojna wybuchła, zapiszę tu kilka zdarzeń jakie zapamiętałem/am z tego okresu.

Jaka była pora roku: ____________________________________________

Inne ważne wydarzenia, jakie się działy w tym samym czasie:

Nigdy nie zapomnę tej wojny, bo:

Moja osobista historia Oto moja osobista historia wydarzeń, które tylko mnie mogą być znane: Gdzie byłem/am Kiedy pierwszy raz słyszałem/am o wojnie, byłem/am

Kto był ze mną Razem ze mną byli:

CZOŁG

Uchodźcy

Pociąg

AUTOBUS

SŁUCHAMY WIADOMOŚCI

CO ROBIŁEM/AM

Byłem/am

CO CZUŁEM/AM, SŁYSZAŁEM/AM I WIDIAŁEM/AM

Na początku czułem/am:

Pierwsze co słyszałem/am o wojnie to:

Pierwsze co sam/a widziałem/am o wojnie to:

Oto rysunek najstraszniejszej rzeczy jaką widziałem/am:

Później słyszałem/am i widziałem/am:

Najdziwniejsza rzecz jaką widziałem/am to:

Najstraszniejsza rzecz jaką widziałem/am to:

Najsmutniejsza rzecz jaką widziałem/am to:

Najlepsza rzecz, która się zdarzyła:

DOBRZE ŻE JESTEM PRZY ŻYCIU

CZUJĘ SIĘ LEPIEJ

Oto rysunek przedstawiający gdzie byłem/am kiedy pierwszy raz słyszałem/am o wojnie:

O czym myślałem/am Zakreśl wszystkie odpowiednie słowa Kiedy pierwszy raz słyszałem/am o wojnie, czułem/am:

strach omdlenie podniecenieni gniew

Serce mi biło Bolał mnie brzuch Chciałem/am pomóc ludziom, którzy głowili się nad tym, dlaczego oni to zrobili

dumę z ukraińskich sił zbrojnych przestrach smutek Pragnąłem/am zemsty

Czym byłem/am zmartwiony/a na początku:

Jak już się wojna zaczęła, widziałem/am wiele złych rzeczy. Widziałem/am:

i myślałem/am o:

Później widziałem/am:

myślałem/am o:

Oto rysunek przedstawiający co mnie martwiło:

Często mamusia i tatuś są zmartwieni przez wojnę. Pewne złe rzeczy, jakie się wydarzyły w mojej rodzinie przez wojnę: _

Pewne złe rzeczy, jakie się wydarzyły innym dzieciom, moim kolegom lub mi znanym dorosłym:

Pewne inne złe rzeczy, jakie się wydarzyły, o których słyszałem/am:

Pewni dorośli byli dumni, inni wystraszeni, zakłopotani albo rozzłoszczeni przez wojnę. Oto co czułem/am w związku z tym:

Teraz, już sporo czasu po rozpoczęciu tej wojny, czuję się:

Zakreślij wszystko z czym się zgadzasz

samotny/a w pogotowiu

smutny/a wystraszony/a

szczęśliwy/a źle

zły/a na siebie zły/a na _______________

wyzwolony/a

chory/a

bezbronny/a

Serce mi bije mocno.

zadowolony/a zbity/a z tropu

odrętwiały/a jasno myślący/a

oblany/a potem Żal mi samego/samej siebie

Żal mi innych czujny/a wobec niebezpieczeństw

UCZUCIA STRACHU

O MOICH SNACH Moje własne sny to też coś, co tylko mnie jest znane. Przed wojną mój najstraszniejszy sen w życiu był taki:

Dzisiejsza data to ___________ 20____. Od czasu wojny, to mi się śniło,

o ile sobie przypominam. Oto opowieść najokropniejszego snu. Miałem/am ten sen

około:_____________________ 20______

DZIECIĘCY SEN

o) o )

( o ( o

Oto rysunek sceny z najokropniejszego snu:

To jest opowieść mojego najpiękniejszego snu, jaki miałem/am od początku wojny. Śnił mi się mniej więcej ,20____ r.

Oto rysunek sceny z najokropniejszego snu:

Rzeczy jakie powodują mi myśleć o tym to:

Co mogę zrobić abym nie musiał/a bez przerwy o tym pamiętać:

Część, którą nie tak dobrze pamiętam:

POŻEGNANIE

)

PŁACZ DZIECKA

Oto rysunek pokazujący czego najbardziej nienawidzę wspominać na temat wojny:

Inne ważne wiadomości jakie mi są znane

Na początku nie wiedzieliśmy co się dokładnie stało. Później widziałem/am w internecie lub w telewizji samoloty, rakiety, bomby, gaz trujący, żołnierzy, okręty, czołgi, wycieki nafty, prezydenta Zełenskiego i inne rzeczy.

Oto co myślałem/am o niektórych z tych reportaży:

Oto prawdziwa historia o pewnych dobrych uczynkach, o których wiem, że ludzie zrobili, aby pomóc innym podczas wojny:

(Rodzice i starsze dzieci, zobaczcie listę organizacji pomocy na tylnej okładce tej publikacji.)

“WOJNA” Rysunek dziecka

“ARMIA” Rysunek dziecka

“RAKIETY” Rysunek dziecka

(

Kiedy po raz pierwszy widziałem/am te obrazy w internecie lub w telewizji, takie były moje uczucia:__________________

___

Wojna jest niebezpieczna. Wiele ludzi ginie i jest masa rannych. Były wielkie problemy w miejscu zwanym:

Jeden fakt, o którym słyszałem/am o tym miejscu:

Oto kilka rzeczy, które widziałem/am, o których słyszałem/am lub czytałem/am, a które się wydarzyły w innych miejscach:

CZOŁGI

ŻOŁNIERZE

„ZBOMBARDOWANY DOM” RYSUNEK DZIECKA

W SCHRONIE

CZERWONY KRZYŻ

CO O TYM MYŚLISZ?

PROŚBA O POMOC

Najtrudniejsza dla mnie część

Najtrudniejsza dla mnie część tej wojny to:

Oto opowieść o kimś kto został zraniony, zabity lub wzięty w niewolę:

Oto opowieść o kimś kto zrobił coś bardzo pozytywnego dla innych:

Oto opowieść o dobrym uczynku, jaki ktoś uczynił dla mnie gdy byłem/am młodszy/a:

Oto prawdziwa opowieść o kimś, którego matka, ojciec, brat, siostra lub inny krewny musiał/a pójść walczyć na wojnie:

W ten sposób dowiedziałem/am się o tych faktach:

Najlepsze rzeczy, które się zdarzyły:

WIĘCEJ O PROBLEMACH I TROSKACH

Moje największe problemy i troski teraz:

Niektóre osoby, z którymi mogę o nich rozmawiać to:

W jakim zakresie najbardziej potrzebna by mi była pomoc:

Oto rysunek przedstawiający mnie idąc komuś na pomoc lub wspomagając kogoś

Wydruki z internetu, wycinki z gazet lub periodyków

Zachowaj niektóre wycinki z gazet lub periodyków o wydarzeniach, jakie miały miejsce. Porada: Można użyć następnych kilku stron dla zbioru artykułów. Można dołączyć kilka dodatkowych stron dla przekształcenia tej broszury w większy pamiętnik.

Wojna, ataki terrorystyczne a przyszłość

Poniżej kilka moich myśli, dlaczego ataki terroru i wojny się zdarzają:

(Przejdź do kwizu na końcu książki i zobacz pewne informacje o wojnie i pokoju.)

Wyobrażam sobie, że będzie wojna lub atak terrorystyczny w pobliżu mojego domu. (Zakreśl swoją odpowiedź)

W ciągu następnych kilku dni W ciągu następnych kilku miesięcy W ciągu następnych kilku lat

Nigdy Nie za mojego życia

Oto trzy rzeczy, które ludzie mogą przedsięwziąć, aby być bezpiecznym i uniknąć zranienia w ciągu ataku terrorystycznego lub w czasie wojny:

Oto kilka pomysłów jak uniknąć ataków terrorystycznych lub wojen:

Myślę, że jest to jedna rzecz, którą musimy zrobić już dziś:

Oto kilka sposobów, które mogę użyć do rozwiązania problemów bez walki w ciągu mojego życia : _

Oto kilka sposobów, jakich można użyć, jeżeli jakiś tyran chce sobie przywłaszczyć coś co nie do niego należy lub łaknie walki:

Oto kilka sposobów, jakich mógłbym się nauczyć, aby się dzielić z rodziną lub przyjaciółmi:

Oto dwa moje własne pytania o wojnie i atakach terroru:

Pomoc ludziom w wielkich tarapatach

Co możemy zrobić już teraz, aby pomóc ludziom w wielkiej trosce o członka swojej rodziny lub przyjaciela zaangażowanego w wojnie w Ukrainie: _

Oto kilka pomysłów o tym, co można zrobić, jeśli się bardzo gniewasz na kogoś:

Oto kilka pomysłów o tym, co można zrobić, jeśli ktoś się bardzo gniewa na Ciebie i chce z Tobą walczyć:

Co można zrobić Oto lista kroków, jakie można powziąć w szkole wobec terroru w domu i wojny w Ukrainie:

Oto lista kroków, jakie można powziąć w domu wobec terroru w domu i wojny na Ukrainie:

Page 1 Page 2 Page 3 Page 4 Page 5 Page 6 Page 7 Page 8 Page 9 Page 10 Page 11 Page 12 Page 13 Page 14 Page 15 Page 16 Page 17 Page 18 Page 19 Page 20 Page 21 Page 22 Page 23 Page 24 Page 25 Page 26 Page 27 Page 28 Page 29 Page 30 Page 31 Page 32 Page 33 Page 34 Page 35 Page 36 Page 37 Page 38 Page 39 Page 40 Page 41 Page 42 Page 43 Page 44 Page 45 Page 46 Page 47 Page 48 Page 49 Page 50 Page 51 Page 52 Page 53 Page 54 Page 55 Page 56 Page 57 Page 58 Page 59 Page 60 Page 61 Page 62 Page 63 Page 64 Page 65 Page 66 Page 67 Page 68 Page 69 Page 70 Page 71 Page 72 Page 73 Page 74 Page 75 Page 76 Page 77 Page 78 Page 79 Page 80 Page 81 Page 82 Page 83 Page 84 Page 85 Page 86 Page 87 Page 88 Page 89 Page 90 Page 91

Made with FlippingBook Annual report maker