62
Meritum 4 (75) 2024 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
AGNIESZKA BOROWIECKA JUSTYNA KAMIŃSKA
przebudowania jego założeń. Oznacza to, że nie tylko uczymy się poprzez sukcesy, ale także, a może przede wszystkim, dzięki błędom. Jednym z przykładów nieoczekiwanego suk- cesu w wyniku „porażki” było odkrycie teflonu, materiału szeroko stosowanego w różnych dzie- dzinach życia, od powłok na patelnie po zaawan- sowane technologie. Roy Plunkett eksperymento- wał z gazem – tetrafluoroetylenem (TFE) w celu stworzenia nowego czynnika chłodniczego. Ku jego zaskoczeniu, pozostawiona na noc miesza- nina gazów zestaliła się, tworząc woskowatą sub- stancję. Choć początkowo mogło się to wydawać porażką, gdyż nie udało się uzyskać zamierzonego gazu, po dokładnych badaniach odkryto, że nowa substancja ma niezwykłe właściwości. W rezulta- cie teflon stał się jednym z najbardziej popularnych materiałów na świecie, wykorzystywanym w wielu gałęziach przemysłu. Przyjrzyjmy się kilku doświadczeniom chemicz- nym, możliwym do przeprowadzenia w szkolnej praktyce. Uczniowie mogą badać reakcje che- miczne oraz wpływ różnych czynników na ich szyb- kość, próbując przeprowadzić rozkład nadtlenku wodoru (H₂O₂) przy użyciu katalizatora, np. tlenku
manganu(IV) (MnO₂). Warto zacząć od postawienia hipotezy, np. Dodanie tlenku manganu(IV) (MnO₂) przyspieszy rozkład nadtlenku wodoru na wodę i tlen. Co mogłoby pójść nie tak? Jeśli podczas pierwszej próby uczniowie użyją za małej ilości katalizatora lub przeprowadzą reakcję w zbyt niskiej temperaturze, mogą nie zaobserwować znaczącej zmiany szybkości rozkładu. To mogłoby zostać odebrane jako porażka eksperymentu. Jednak takie niepowodzenie może być cenną lekcją, zachęca- jącą do dalszego testowania zmiennych jak ilość katalizatora lub temperatura otoczenia. W szkole podstawowej możemy próbować ba- dać, czy rodzaj cieczy wpływa na intensywność reakcji z sodą oczyszczoną. Uczniowie mogą za- łożyć, że każda ciecz o odczynie kwasowym, taka jak ocet, sok cytrynowy czy napój gazowany, będzie reagować z sodą oczyszczoną w podobny sposób, wydzielając pęcherzyki gazu –tlenku węgla (IV). W trakcie eksperymentu mogą jednak zauważyć różnice w intensywności reakcji. Na przykład sok cytrynowy może wywołać mniejsze musowanie niż ocet, a reakcja z napojem gazowanym może być ledwo widoczna. Takie wyniki mogą być dla uczniów zaskoczeniem, szczególnie jeśli oczekiwali podobnego efektu w każdej próbce.
Fotografia 3. Dr Roy Plunkett i dwóch innych chemików z koncernu chemicznego DuPon Źródło: https://tiny.pl/1x9_1wbh
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker