Nazad na sadržaj
studije o perverzijama, narcisističkim poremećajima i ponašanjima koja su otcepljena od javno priznatog iskustva, kao što je opsesivno prejedanje, oblačenje odeće suprotnog pola i neverstvo.
Džozef Liktenberg Nadovezujući se na Kohutovu Self psihologiju i intersubjektivnost Stoloroua (Stolorou i Atvud, 1992), Džozef Liktenberg je razvio Teoriju motivacionih sistema u kojoj je „self” konceptualizovan kao iskustveni self ili osećaj selfa. Ovaj osećaj selfa postoji u kompleksnom kontekstu senzacija i informacija iz tela pojedinca, kao i iz njegove povezanosti sa drugim pojedincima, grupama i kulturom, od responzivnosti i adaptacije na nežive objekte i ne-ljudske žive druge. U matrici iskustva vezivanja, osećaj selfa novorođenčeta potiče od delanja – odnosno, od toga što je vršilac, to jest od vršenja, činjenja i uočavanja, započinjanja i reagovanja. Prema Liktenbergu (Liktenberg, Lakmen, i Foshejg, 201l), u središtu namera i ciljeva dejstvujućeg osećaja selfa su: traženje sigurne baze u trenucima opasnosti i gubitka (Boulbi, 1988), responzivnost negovatelja uz ogledajuću afirmaciju, uspostavljanje osećaja sličnosti (blizanaštvo), divljenje (idealizovanje) drugih (Kohut, 1984), kao i divljenje od strane drugih. Uspešna uzajamna regulacija ovih fundamentalnih odnosa povezanosti sa pojedincima i pripadanja grupama (porodica, vršnjaci, itd.) dovodi do odgovarajućih promena u osećaju selfa, u drugome, i gradi generalno pozitivan ambijent koji utiče na dalja očekivanja i adaptacije. Dok se može govoriti o suštinskom osećaju selfa, identitetu i ličnosti, doživljavanje selfa se razlikuje umnožavanjem namera i ciljeva. Opšte gledano, Liktenberg (1989) je opisao pet motivacionih sistema u razvoju selfa, uključujući potrebe za: 1. psihičkom regulacijom telesnih zahteva; 2. vezivanjem i pripadanjem; 3. istraživanjem i asertivnošću; 4. averzivnom reaktivnošću; i 5. seksualnim i čulnim potrebama. U normalnim adaptivnim situacijama, osećaj selfa se menja sa nestalnom dominacijom, postojanjem ili nepostojanjem namera da se regulišu fiziološki zahtevi, formira veza sa individuama i pripadnost grupama, pruži i primi brižnost, istražuje svoja okolina i zagovaraju svoje preferencije, izrazi averzija kroz antagonizam i povlačenje, i/ili traži čulno uživanje i seksualno uzbuđenje (Liktenberg, 2008). Kao odgovor na hronični i/ili traumatski stres, osećaj selfa može da se fragmentiše u rastavljena stanja, ograniči kroz patološku akomodaciju, i smanji i oslabi u regresivna i depresivna stanja. Napadi na osećaj delovanja, samopoštovanja i lične vrednosti, naročito kod pojedinca koji je podložan stidu, krivici i gubitku ponosa i samouverenosti, utiče da osećaj selfa često dovede do besa, sumnje i preokupacija fantazijama osvete. Šire gledano, osećaj selfa, kao delujućeg vršioca, održava se iskustvima empatije ili biva podložan gubitku osećaja kohezije ako je empatična veza poremećena ili ne postoji (Kohut, 1977). U mnoštvu isprepletenih koncepata Self psihologije i relacionih perspektiva, Hauard Bakal (1985, 1998a,b) identifikuje ʼrelacionu self psihologijuʼ u kojoj je fokus na kontekstu subjektivnog odnosa, a ne na odnosu kao takvom. Dovodeći u pitanje ulogu ʼoptimalne frustracijeʼ
357
Made with FlippingBook - professional solution for displaying marketing and sales documents online