n COLUMN n
Knappe koppen
en hun ingenieuze ontdekkingen
Vandaag: Jules A. Hoffmann en Bruce Beutler
Jules Alphonse Hoffmann is een Franse bioloog van Luxemburgse afkomst. Hij werd geboren in Echternach, Luxemburg in 1941 en studeerde biologie en scheikunde aan de Universiteit van Straatsburg. Vanaf 1974 was hij onderzoeksdirecteur bij het Centre national de la recherche scientifique in Straatsburg. Het instituut rapporteert aan het Franse Ministerie van Onderzoek en houdt zich bezig met fundamenteel onderzoek in de natuurwetenschappen en de geneeskunde. Hij heeft sinds 1970 de Franse nationaliteit. Hoffmann maakte veel van zijn belangrijke studies over de fruitvlieg, Drosophila . Bijzonder opmerkelijk is zijn ontdekking dat dieren met slechts licht gewijzigde mutaties in het Toll-gen zeer snel sterven aan bacteriële en schimmelinfecties, omdat hun lichaam geen effectieve afweerreacties meer kan veroorzaken. Dit betekent dat alleen volledig intacte Toll-genen de receptoren kunnen activeren die het immuunsysteem van het lichaam in beweging zetten. Met deze onderzoeksresultaten leverde het onderzoeksteam rond Hoffmann het wetenschappelijk bewijs dat het intacte Toll-gen noodzakelijk is voor een effectief, endogeen immuunsysteem. Overigens: de naam Toll -gen is afgeleid van een eiwit van het proefdier Drosophila melanogaster . Toen het eiwit werd ontdekt door de onderzoeksgroep van Nobelprijswinnaar Chr. Nüsslein-Vollhard (zie Pharmactueel 6/2023), was de professor zo enthousiast over het zien van het eiwit door de microscoop dat ze het ‘toll’ noemde (voor charmante of mooi) genoemd. De vele genetische onderzoeken naar de fruitvlieg Drosophila zijn gebaseerd op het feit dat ongeveer 75% van de genen waarvan bekend is dat ze de oorzaak zijn van een ziekte bij de mens, ook in de vlieg voorkomen. En de vlieg bezit meer dan 90% van de genen die bij mensen kanker kunnen veroorzaken. Bruce Beutler is een Amerikaanse immunoloog en geneticus. Hij werd in 1957 in Chicago geboren. Studeerde eerst biologie in San Diego, Californië en daarna geneeskunde in Chicago. Als hoogleraar werkte hij aan verschillende universiteiten op het gebied van immunologie en sinds 2011 is hij directeur van het Center for the Genetics of Host Defense aan de Universiteit van Texas.
Zijn onderzoeksfocus, vooral op muizen als proefdieren, lag aanvankelijk op de tumornecrosefactor (TNF) . Dit is een multifunctionele signaalstof van het immuunsysteem. Dit kan bijvoorbeeld de snelle groei van weefsel stimuleren of apoptose , dat wil zeggen celdood, veroorzaken. Later richtte hij zich meer op de reactie van het immuunsysteem op zogenaamde endotoxinen , componenten uit het celmembraan van bacteriën die ook bij mensen verschillende reacties kunnen veroorzaken, zoals koorts, ontstekingen en shock. Beutler slaagde erin de lang gezochte receptor voor de endotoxinen te identificeren. Hij ontdekte dat deze receptor behoort tot de zogenaamde Toll-like receptoren (TLR) van het aangeboren menselijke immuunsysteem . Deze herkennen zelfs zeer kleine componenten van virussen, bacteriën en schimmels en kunnen zo al heel vroeg de reactiemechanismen van de lichaamsverdediging tegen deze ziekteverwekkers in werking stellen. In 2011 ontvingen Jules Hoffmann en Bruce Beutler de Nobelprijs voor de Fysiologie of Geneeskunde „ voor hun ontdekkingen over de activering van aangeboren immuniteit “. Zij deelden de prijs met de Canadese immunoloog Ralph Steinman , die de dendritische cel ontdekte. Net als macrofagen kunnen deze cellen T-lymfocyten activeren. Steinmann ontving de onderscheiding postuum, aangezien hij een paar dagen stierf voordat de prijsuitreiking werd aangekondigd.
Knappe koppen met interessante verhalen.
37
PHARM ACTUEEL nr 10 oktober 2023
Made with FlippingBook interactive PDF creator