n COLUMN n
Knappe koppen Knappe koppen en hun ingenieuze ontdekkingen
Deze maand: De Amerikaanse arts en moleculair bioloog Peter Courtland Agre
Peter Agre is geboren in Northfield, Minnesota in 1949. Hij studeerde eerst scheikunde in Minneapolis. Daarna verhuisde hij naar de beroemde Johns Hopkins University in Baltimore om medicijnen te studeren. Hier werd hij in 2008 benoemd tot de gewilde positie van hoogleraar geneeskunde. Een eerste focus van zijn wetenschappelijk werk was het onderzoek naar watertransport in de menselijke cel. De eenvoudige diffusie als het niet-specifieke transport van water door het celmembraan werd al heel vroeg onderkend. Maar er waren steeds meer signalen in de fysiologie die een ander, heel specifiek transportmechanisme suggereerden - vooral voor water. Tot toen was er echter geen bewijs voor deze veronderstelling. In 1988 slaagde Agre erin om deze theorie te bewijzen door de moleculaire processen te ontcijferen die betrokken zijn bij watertransport. Hij isoleerde een speciaal membraaneiwit dat hij herkende als transporteiwit speciaal voor water en noemde het ‘aquaporine’ (waterporie). Tegenwoordig wordt een hele groep transporteiwitten aquaporines of waterkanalen genoemd, die allemaal in staat zijn om specifiek het transport van water door de celmembranen van planten en dieren te katalyseren. Verschillende eiwitten werken samen om verbonden poriën te vormen en zo een speciaal waterkanaal te vormen. Het kanaal is zo smal dat het geen grotere moleculen doorlaat dan die van het water. Onder normale, fysiologische omstandigheden worden altijd vier van dergelijke aquaporinekanalen als één geheel in het celmembraan ingebouwd. Aquaporines worden in alle levende wezens gevonden die celmembranen hebben. Ze spelen een bijzonder belangrijke rol in het menselijk lichaam, bijvoorbeeld in de nieren, longen, hersenen, bloed en huid.
dat pure waterkanalen zijn. En aan de andere kant in de Aqua- Glycero-Porine , die naast water ook heel kleine moleculen zoals glycerine of ureum door het celmembraan geleiden. In 2003 ontving Peter Courtland Agre de Nobelprijs voor Scheikunde voor “de ontdekking van waterkanalen in de cel”. De nadruk van zijn wetenschappelijk werk ligt vandaag de dag op het gebied van hematologie , en dan met name het onderzoek naar de tropische ziekte malaria . Het is waar dat malaria tegenwoordig vroeg genoeg kan worden herkend en genezen met moderne medicijnen. Maar enerzijds is langdurige behandeling met dure medicijnen voor grote delen van de wereldbevolking onbetaalbaar en anderzijds neemt de ontwikkeling van resistentie tegen deze medicijnen steeds sneller toe. Daarom wordt er koortsachtig gewerkt aan het vinden van een werkzame stof die de malariapathogeen op moleculair niveau vernietigt en zo de vorming van verdere resistenties tegengaat. Als directeur van het Malaria Research Institute aan de Johns Hopkins University blijft Agre belangrijke wetenschappelijke bijdragen leveren.
Peter Courtland Agre , een knappe kop en een interessant verhaal.
De wetenschap onderscheid intussen de aquaporinefamilie van eiwitten in twee groepen. Enerzijds de gewone aquaporines,
Made with FlippingBook flipbook maker