Potencjalne zagrożenia związane z wolnymi rodnikami są dobrze znane, ale mało kto wie, jakie są najpowszechniejsze źródła wolnych rodników i najlepsze sposoby ich zwalczania. WOLNE RODNIKI i PRZECIWUTLENIACZE: niepewna równowaga
NIE WSZYSTKIE ANTYUTLENIACZE SĄ TAKIE SAME. Odpowiedź na nierównowagę dotyczącą wolnych rodników? Przeciwutleniacze! W XXI wieku ludzie potrzebują znacznie więcej przeciwutleniaczy niż ich przodkowie, aby zrównoważyć atak wolnych rodników. Nie wszystkie przeciwutleniacze są takie same. „Na przykład rolą witaminy C jest zatrzymanie reakcji łańcuchowej przed jej rozpoczęciem” — wyjaśnia dr Blumberg. „Wychwytuje ona wolny rodnik i neutralizuje go. Witamina E z kolei powoduje przerwanie łańcucha. Niezależnie od tego, gdzie w błonie komórkowej się znajduje, przerywa reakcję łańcuchową”. Poszczególne przeciwutleniacze działają na różne sposoby i na różne części ciała, ale wszystkie są ważne. „Tak jak kraj musi mieć system wojskowy, również ludzki organizm potrzebuje pracowników obrony na wszystkich poziomach — poruczników, kaprali, generałów, sierżantów sztabowych — w postaci przeciwutleniaczy”. Witaminy przeciwutleniające są kluczowe w walce z uszkodzeniami powodowanymi przez wolne rodniki, ale ciężka artyleria w wojnie z nimi pochodzi z naszego własnego organizmu — są to enzymy przeciwutleniające. W przeciwieństwie do witamin przeciwutleniających, które zatrzymują tylko pojedynczą reakcję łańcuchową wolnego rodnika, po czym ulegają „zużyciu”, enzymy przeciwutleniające w organizmie samoodnawiają się chemicznie, dzięki czemu mogą bez końca walczyć z przeciwutleniaczami. Rozważmy następującą analogię: jeśli działanie wolnych rodników to silna śnieżyca, witaminy przeciwutleniające, spożywane w posiłkach, byłyby ludźmi z łopatami odśnieżającymi chodniki w okolicy. Z kolei enzymy antyoksydacyjne należałoby porównać do armii potężnych pługów zdolnych do usunięcia ogromnych zasp. Związki polifenolowe, występujące między innymi w niektórych nasionach i skórkach winogron, działają jak katalizatory, zwiększając produkcję enzymów przeciwutleniających zapewniających niezbędną ochronę przed wolnymi rodnikami. ODPOWIEDNIA MIESZANKA TO KLUCZ DO SUKCESU. Jeśli chodzi o przeciwutleniacze, organizm potrzebuje szerokiego spektrum ochrony. Trzeba mu dostarczyć mieszanki witamin i minerałów, takich jak witaminy A, C, E, beta-karoten, a także flawonoidów i polifenoli, które neutralizują działanie wolnych rodników i pozwalają organizmowi tworzyć własne systemy obronne. „Nie możemy liczyć na to, że wszystko załatwią popularne produkty żywnościowe” — mówi Blumberg. „Każdy typ [przeciwutleniacza] działa w różnych tkankach ciała i w różnych elementach komórki. Niektóre skutecznie eliminują jedne wolne rodniki, kolejne lepiej radzą sobie z innymi. Jeśli dostarczasz odpowiednie ilości różnych przeciwutleniaczy, robisz wszystko, co w Twojej mocy, aby chronić swój organizm”. „Obciążenie związane z utlenianiem jest dużo, dużo większe niż 200 lat temu. To nieodłączna cecha współczesnego życia”.
ŹRÓDŁAWOLNYCH RODNIKÓW Obecnie nasze organizmy są poddawane działaniu wolnych rodników w stopniu większym niż kiedykolwiek. Niektóre źródła mają charakter zewnętrzny, a inne —wewnętrzny. Oto najważniejsze przyczyny nierównowagi spowodowanej wolnymi rodnikami. Egzogenne wolne rodniki (pochodzące z zewnątrz organizmu): • Palenie tytoniu • Alkohol • Środki konserwujące i chemikalia w żywności • Objadanie się • Środki chwastobójcze i pestycydy • Leki na receptę • Zanieczyszczenie • Promieniowanie i oparzenia słoneczne • Tłuszcze nasycone i utwardzone • Metale ciężkie, np. rtęć, aluminium i ołów Endogenne wolne rodniki (pochodzące z wnętrza organizmu): • Przewlekły stan zapalny • Brak snu • Stres fizyczny • Stres emocjonalny
Jeśli przekroisz jabłko na pół, szybko zacznie brązowieć. Jeśli pozostawisz mięso na zbyt długi czas, zepsuje się. Jeśli się skaleczysz, wytworzy się stan zapalny. Wszystko to
BRAK RÓWNOWAGI WOLNYCH RODNIKÓW Ale problem z wolnymi rodnikami wykracza poza pojedynczą uszkodzoną komórkę. Jak wyjaśnia dr Blumberg: „Jeden wolny rodnik może zapoczątkować całą reakcję łańcuchową. Kiedy wolny rodnik utlenia kwas tłuszczowy, zmienia on się w wolny rodnik, który następnie niszczy kolejną komórkę kwasu tłuszczowego. Jest to bardzo szybka reakcja łańcuchowa”.
są przykłady naturalnego procesu nazywanego utlenianiem. Innymi słowy, to efekt działania wolnych rodników.
Reakcje te mogą zaburzyć naturalne mechanizmy obronne organizmu, a z biegiem czasu małe wolne rodniki mogą wywołać wielkie problemy.
PRZECIWUTLENIACZE: NATURALNE ROZWIĄZANIE Wszystkie żywe komórki, również te w Twoim ciele, podlegają działaniu wolnych rodników. Na szczęście możemy się przed tym bronić. Przeciwutleniacze są naturalnym wrogiem wolnych rodników. W Twoim organizmie powstają tysiące różnych przeciwutleniaczy, przyjmujesz je także z jedzeniem i suplementami diety. Prawdziwym problemem jest brak równowagi, gdy wolnych rodników powstaje znacznie więcej niż organizm jest w stanie zneutralizować. SKUTKI UTLENIANIA Wolne rodniki mogą wpływać na atakowane komórki w różny sposób. Czasami, na przykład po skaleczeniu skóry, proces utleniania zabija komórki, które z czasem są zastępowane nowymi. W efekcie rana się zabliźnia. Ale jest też druga strona medalu. Komórki nie zawsze umierają z powodu wolnych rodników. Czasami po prostu ulegają uszkodzeniu. Jak wyjaśnił Jeffrey Blumberg, profesor na Uniwersytecie Tufts w Bostonie zajmujący się odżywianiem: „Gdyby wolne rodniki po prostu zabijały komórkę, nie byłoby tak źle… organizm mógłby po prostu wytworzyć inną”. „Problem polega na tym, że wolne rodniki często uszkadzają DNA komórki”.
SKĄD BIORĄ SIĘ WOLNE RODNIKI? Wolne rodniki są naturalnym produktem ubocznym bycia żywym. Można porównać je do gazów wydechowych wytwarzanych przez samochód. Nasz organizm bardzo dobrze radzi sobie z neutralizowaniem wolnych rodników. Ale gdy nadmiernie go obciążymy, stają się one prawdziwym problemem. A zatem skąd one pochodzą? Niestety, odpowiedź brzmi: prawie zewsząd . Do najważniejszych dróg wprowadzania wolnych rodników do organizmu należy palenie tytoniu, ale istotną rolę odgrywa też środowisko, w którym żyjemy. Jak stwierdza dr Blumberg, toksyny uwalniające wolne rodniki są „wszechobecne w środowisku”. „Obciążenie [organizmu] związane z utlenianiem jest dużo, dużo większe niż 200 lat temu. To nieodłączna cecha współczesnego życia, więc musimy to wziąć pod uwagę” — dodaje.
14 OCTOBER / NOVEMBER / DECEMBER · OKTOBER / NOVEMBER / DEZEMBER · PAŹDZIERNIK / LISTOPAD / GRUDZIEŃ | EU.MELALEUCA.COM
OCTOBER / NOVEMBER / DECEMBER · OKTOBER / NOVEMBER / DEZEMBER · PAŹDZIERNIK / LISTOPAD / GRUDZIEŃ | EU.MELALEUCA.COM 15
Made with FlippingBook flipbook maker