13
Meritum 3 (78) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
MAZOWSZE – NATURA, HISTORIA I PRZYGODA
do produkcji przędzy lnianej z pakuł i wiele innych usprawnień dla przemysłu włókienniczego. Nazy- wał się Filip de Girard, a od jego nazwiska powstała nazwa osady fabrycznej położonej na zachód od Warszawy – Żyrardów. Niemal cała historia tego miejsca – od powsta- nia pierwszej fabryki, budynków mieszkalnych dla właścicieli, zarządców i robotników poprzez boom przemysłowy w latach 80. XIX wieku, kiedy w przę- dzalni huczało jednocześnie 16 tysięcy wrzecion – do dziś pozostaje zapisana w murach, bruku i par- kach oraz zieleńcach. Bo Żyrardów powstawał jako fabryczna osada oraz – jeszcze przed sformułowa- niem koncepcji Ebenezera Howarda – jako miasto ogród, w którym tereny zielone i roślinność stano- wiły ważny element kompozycyjny i funkcjonalny całego miejskiego organizmu. Przez krótki czas, pod koniec XX wieku, wyda- wało się, że całe to niezwykłe postindustrialne dziedzictwo przepadnie i będzie jedynie funkcjono- wało w nielicznych, przerobionych na lofty i sklepy, budynkach. Na szczęście wiek XXI przyniósł nowe pomysły na zagospodarowanie ocalałej w 95% fabrycznej osady: stworzenie unikalnego na skalę europejską miejsca, w którym rozbudowywana jest wciąż opowieść o rozkwicie ery przemysłowej na Mazowszu.
Żyrardów. Kościół i fontanna na placu Jana Pawła II. Źródło: Archiwum UMWM
Po przejęciu księstwa przez Koronę Królestwa Polskiego w 1526 roku Czersk stał się własnością polskich władców. Przez pewien czas, wraz z więk- szością Mazowsza, należał do królowej Bony. Bona Sforza d’Aragona, wdowa po królu Zygmuncie Starym, księżna Bari i Rosano, rozbudowała tutej- szy zamek, a okolicznym mieszkańcom zaszcze- piła miłość do ogrodnictwa oraz winnej latorośli. Tak sobie upodobała mazowiecką twierdzę, że podobno nawiedza ją nocami do dziś. O czasach świetności Czerska przypominają dziś turnieje rycerskie, rekonstrukcje i pikniki historyczne organizowane co roku od wiosny do jesieni w cyklu „Historia Viva”.
• https://www.facebook.com/ muzeumlniarstwazyrardow • https://www.muzeumlniarstwa.pl
MIEJSCA OCZYWISTE I… UPIORNE
ZAMEK KSIĄŻĄT MAZOWIECKICH W CZERSKU
Czersk to dzisiaj niewielka miejscowość, ale w śred- niowieczu, za czasów książąt, znajdował się tu naj- ważniejszy obok Płocka ośrodek władzy na Mazow- szu. Monumentalna twierdza powstała na polecenie Janusza I Starszego.
• https://www.facebook.com/ZamekCzersk • https://zamekczersk.pl
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker