22
Meritum 3 (78) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
MAREK JANUSZ PIOTROWSKI
ZROZUMIEĆ ARCHEOLOGIĘ
Praca archeologa składa się z trzech etapów: badań terenowych, uporządkowania i opisania wydoby- tego materiału oraz opracowania naukowego (usy- stematyzowanie wszelkiego rodzaju pozyskanych zabytków, znalezienie analogii i publikacja).
Badania terenowe
Do roku 1989 prace archeologiczne na większą skalę miały charakter planowy. Finansowało je pań- stwo w formie dotacji lub finansów skierowanych bezpośrednio do WKZ. Prowadziły je wyspecjali- zowane muzea (np. PMA 19 lub muzea regionalne) i instytuty naukowe PAN oraz (na zlecenie) Pra- cownie Archeologiczne wojewódzkich oddziałów PP PKZ. Po reformie administracyjnej w 1975 roku w nurt powszechnego „boomu archeologicznego” wkroczyły licznie powstające muzea okręgowe. Często też prace archeologiczne organizowały towarzystwa regionalne (tak jak CTN w Ciecha- nowie). Natychmiast ujawniły się bolączki tego systemu: brak magazynów, odpowiedniego zaple- cza technicznego i specjalistów (konserwatorów, antropologów, zooarcheologów, paleobotaników itp.) oraz wyspecjalizowanych pracowni (np. dato- wania radiowęglowego C-14, dendrochronologii). Archeologia stała się uciążliwa, szczególnie dla muzeów nieposiadających odpowiedniego zaple- cza magazynowego. Nie zapominajmy, że „urobek” jednego sezonu dużych badań to dziesiątki pudeł wypełnionych wszelkiego rodzaju artefaktami (w zależności od rodzaju stanowiska): ułamkami naczyń, kafli, cegłami, dachówkami, kośćmi zwie- rzęcymi i ludzkimi, przedmiotami metalowymi, wyrobami z materiałów organicznych). Na wystawy trafiał niewielki procent najlepiej zachowanych zabytków i wyklejonych naczyń. A co z resztą? Po 1989 roku, w wyniku wielu przemian ad- ministracyjnych i prawnych, państwo generalnie ograniczyło dotowanie ochrony zabytków i badań archeologicznych, zrzucając ciężar finansowania
Ilustracja 2. Przykłady wyklejonych glinianych naczyń wczesnośredniowiecznych Źródło: zasoby własne autora
nie była ona zinwentaryzowana i po raz pierwszy uj- rzałem opasłe tomisko, gdy przywieziono je z głębi tajemnych magazynów AGAD-u 15 na potrzeby ekipy telewizyjnej kręcącej dokumentalny film o Szreńsku. Było to wiele lat po moim zakończeniu zmagań z „zapomnianym miastem”. W 2001 roku ukazał się artykuł Agnieszki Bar- toszewicz, pobieżnie omawiający zawartość tego dokumentu. Między innymi wzmiankowana była budowa ratusza (czy raczej odbudowa po pożarze w 1527 roku 16 ) oraz przebudowa kościoła z zega- rem 17 . Z kontekstu zapisków wynikało, że większość mieszkańców utrzymywała się z uprawy roli. Domy przy rynku i sąsiadujących ulicach miały charakter wiejskich zagród 18 . To stwierdzenie dotyczące naj- świetniejszego okresu rozwoju miasta ma swoje odniesienie do dalszych rozważań o charakterze archeologicznym.
15 AGAD – Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. 16 A. Bartoszewicz, op. cit., s. 75. 17 Ibidem, s. 77. 18 Ibidem, s. 77.
19 PMA – Państwowe Muzeum Archeologiczne.
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker