24
Meritum 3 (78) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
MAREK JANUSZ PIOTROWSKI
Pamiętam, jak na wykopaliskach „autostradowych” w miejscowości Kruszyn pod Włocławkiem na obszarze kilkudziesięciu arów odsłoniliśmy zagad- kowe konstrukcje: szereg dołów, skupisk kamieni, rowków, śladów po kołkach, wszystko układające się w sposób wysoce przemyślany, lecz ani jednego zabytku! Co to było? Osada? Obozowisko? Miejsce produkcji… czego? Wielogodzinne dyskusje z kole- gami zaowocowały pewną hipotezą – bardzo kon- trowersyjną, ale jak ją udowodnić, jeśli nie ma ani jednego ułamka naczynia czy też innego zabytku? Niektóre kamienie po umyciu wykazywały ślady wielokrotnego użytku, ale dowód ostateczny mogły zapewnić tylko specjalistyczne badania petrogra- ficzne. Teren wyglądał na oczyszczony intencjo- nalnie. Zbliżał się jednak termin odbioru badań i udowodnienia „wysokiej komisji”, składającej się z profesorów, docentów, doktorów i urzędników, że jest to stanowisko archeologiczne, a nie przy- padkowe ślady po jakichś pracach ziemnych czy działalności rolniczej. Stawka była niebagatelna – jest zweryfikowane stanowisko, jest zwrot ponie- sionych kosztów; nie ma stanowiska – Instytut 20 ponosi olbrzymie straty.
Na kilka dni przed terminem odbioru spod szpa- chelki wyłonił się fragment drewna. Pracownicy zaczęli ostrożnie odsłaniać pozostałość belki. Jest konstrukcja! W trzy dni odsłoniliśmy fantastycz- nie zachowaną, ocembrowaną drewnem studnię! W środku zatrzęsienie zabytków, między innymi całe naczynie z epoki żelaza! Nasza hipoteza – wielka osada zajmująca się wyprawianiem i obróbką skór – potwierdziła się. Sensacja na skalę euro- pejską! Komisja stwierdziła wysoki profesjonalizm badań archeologicznych. Jakie były dalsze losy tego odkrycia? Żadne. W następnym sezonie nie było badań z powodu niewykupienia przez GDDKiA 21 gruntów od właś- cicieli. Zabytki zaległy w magazynach Instytutu. Po kilku latach wrócono do tematu, i tu niespo- dzianka – wszystkie materiały: zdjęcia, rysunki, karty obiektów, dzienniki badań, sprawozdania i zabytki gdzieś zniknęły. Firma, która wygrała przetarg na kontynuację badań, zwróciła się do mnie z zapy- taniem, czy posiadam jakąś dokumentację z tych prac. Posiadałem – komplet! (tu się przydało moje chomikowanie i dublowanie dokumentacji). Co było dalej? No cóż, to zupełnie inna historia…
Ilustracja 4. Przykłady wyklejonych glinianych naczyń wczesnośredniowiecznych Źródło: zasoby własne autora
21 GDDKiA – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad.
20 Nie podam nazwy tej placówki naukowej, wiąże się to z dalszym ciągiem tej zagadkowej historii.
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker