37
Meritum 3 (78) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
„WIERZYŁ, PRACOWAŁ, CZYNIŁ” – KONCEPCJA PEDAGOGICZNA WOJCIECHA BOGUMIŁA JASTRZĘBOWSKIEGO W ŚWIETLE WSPOMNIEŃ
ctwa letnich wypraw z lat 1847, 1848, 1853 i 1858 (ostatnia, jaką zorganizował Jastrzębowski jako profesor Instytutu). Autorem jednej z relacji (1853) był najstarszy syn Wojciecha Bogumiła – Ludo- mił. Wyprawy miały na celu pokazanie uczniom wzorcowych folwarków i skonfrontowanie naby- tej w Instytucie wiedzy teoretycznej z praktyką. Chodziło w nich również o pokazanie młodym ludziom piękna ojczystego kraju, a jednym z „efek- tów ubocznych” było stworzenie w nich trwałych więzi i poczucia przynależności. Sam Jastrzębow- ski zwykł mawiać do swoich studentów: Chwalicie się miłością ziemi rodzinnej, ale jakżeż możecie kochać należycie to, czego żaden z was nie zna? Poznaj tę piękną szatę, w którą Bóg kraj nasz przy- odział, poznaj i to ptaszę, które ci przyśpiewuje, i ten las czarny, który cię swym szumem do snu kołysze, i te góry, które cię od palących lub mroź- nych wiatrów wschodu osłaniają, i te głazy, o które się rozbiły marzenia kilku pokoleń, a wtedy uwie- rzę ci, że kochasz, bo nie kochać tych piękności nie możesz! 20 . Z każdej takiej wyprawy uczestnicy przywozili do marymonckiej uczelni nowe zbiory botaniczne i mineralogiczne. Przede wszystkim jednak uczniowie wracali pełni nowych, bezcen- nych doświadczeń, które mogli wykorzystać już po opuszczeniu murów szkoły. Marymonckie wyprawy, ze względu na ich wyjątkowy charakter, zapadały na długo w pamięć nie tylko ich uczestnikom, ale także miejscowej ludności. Przekonał się o tym Józef Rostafiński, wielki polski botanik, gdy przemierzał nasz kraj w poszukiwaniu okazów zielnikowych. Wojciech Bogumił Jastrzębowski rozwijał swoją koncepcję pedagogiczną także po odejściu z Insty- tutu w 1858 roku. Wykorzystał ją przy tworzeniu Zakładu Praktyki Leśnej w Broku, gdzie z biegiem lat zaczęła nabierać cech specyficznej koncep- cji filozofii ziemiańskiej (słowiańskiej). Po upadku powstania styczniowego, gdy w Feliksowie zabra- kło rąk do pracy, Jastrzębowski ponownie staje się pionierem, włączając swoje metody do idei resocjalizacji przez pracę. Jego dar zjednywania
sobie ludzi i zarażania ich wiedzą i umiejętnościami praktycznymi widoczny był praktycznie do ostat- nich dni jego życia. Także i dziś możemy czerpać z koncepcji i metod stosowanych przez Jastrzę- bowskiego już ponad 200 lat temu. Możemy też śmiało powiedzieć, że podstawy wielu dzisiejszych trendów w edukacji, zwłaszcza tych odwołujących się do idei ekologii i zrównoważonego rozwoju, powstały tu, w Polsce, na Mazowszu. Pamiętajmy o tym i bądźmy z tego dumni. ∞
dr Szymon Jastrzębowski – doktor habilitowany nauk rolniczych w dyscyplinie nauki leśne, profesor Instytutu Badawczego Leśnictwa. Leśnik, botanik, ekspert od biologii i ekologii nasion. Bada wpływ zmian klimatu na potencjał rozmnożeniowy roślin drzewiastych. Prze- wodnik po Kampinoskim Parku Narodowym i Parku Narodowym „Bory Tucholskie”.
20 A. Patkowski, Góry Świętokrzyskie , Poznań 1938.
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker