4
Meritum 3 (78) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
RADOSŁAW LOLO
ne. Wspominany już wybitny Zespół Pieśni i Tańca „Mazowsze” przyczynił się w większym stopniu do przypomnienia i zakorzenienia nazwy regionu na- wet jako serca Polski. Dużo mniej był jednak w sta- nie zrobić dla upowszechnienia kultury ludowej Mazowsza, i to nie dlatego, że nie chciał. Po prostu było to niemożliwe, bo Mazowsze jako duży, zróż- nicowany region nie posiada jednorodnej kultury ludowej, ale podzielone jest na szereg regionów et- nograficznych bardzo się od siebie różniących. Po- nieważ zespół „Mazowsze” chętnie i często wystę- pował w efektownych, bogatych strojach chłopów łowickich (księżaków), raczej niechcący ugruntował przekonanie, że to jest właśnie „ludowy strój mazo- wiecki”. Podobnie stało się z popularnymi motywami choćby łowickich wycinanek. Swoją rolę odegrała wreszcie popularność Reymontowskich „Chłopów”, zwłaszcza po ich ekranizacjach. Obecnie zaś do tego dziedzictwa odwołuje się tworzony właśnie nowy
kulturowego wielu tekstów staropolskich i zaciera obraz. Mazur staropolski emigrował bowiem także na północ – i stąd właśnie wywodzi się nazwa pojezierza i regionu. Także i na Podlasiu do dziś, aby kogoś obrazić, mówi się, że to Mazur, czyli taki przebiegły, pazerny i podstępny osadnik przybyły z Mazowsza. Wtórnie stworzony termin Mazowsza- nin także nie pomaga więc w budowaniu tożsamo- ści regionalnej, a nawet zaciera historyczne procesy ekspansji demograficznej staropolskich Mazurów.
A FOLKLOR?
Kultura ludowa rzeczywiście może służyć do iden- tyfikowania się z regionem samym jego mieszkań- com, ale może jeszcze bardziej osobom z zewnątrz. Dobrym przykładem jest tu Podhale, którego mu- zyka ludowa, elementy stroju i symbolika dekoracji (parzenica) są łatwo identyfikowane i utożsamia-
region – łódzki – zacierając jeszcze obraz. Tymczasem na Mazowszu hi- storycznym wskazać można 9 lub nawet 10 regionów etnograficznych, zależnie od zastosowanej typologii. A dodać wypada, że w dwudziestole- ciu międzywojennym wybitny badacz Jan Stanisław Bystroń odrębną grupą kultury ludowej uczynił kulturę drob- nej szlachty mazowieckiej, zacierając przy tym istotne kryterium stratygrafii społecznej. Tymczasem etnoregion sannicko-gąbiński niewiele odbiega bogactwem i stylistyką od regionu łowickiego. Zupełnie odrębną grupę stanowią dwa regiony kurpiowskie: Puszczy Białej i Puszczy Zielonej, tworzone przez półwolnych leśnych osadników, którzy sami siebie okre- ślali niegdyś Puszczakami i żyli w zu- pełnie odmiennych warunkach śro- dowiskowych oraz ekonomicznych. Znacząco różnią się też między sobą i pozostałe etnoregiony: zawkrzeń- ski, płocki, kobylański, garwoliński,
Pocztówka z gwiazdą z Kadzidła wydana w Nowogrodzie przez Oddział Kurpiowski Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, 1933 Źródło: wikipedia.pl
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker