84
Meritum 3 (78) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
Edukacja muzealna na przykładzie Zamku Książąt Mazowieckich w Ciechanowie
AGNIESZKA MAGALSKA-BANACH
Zaczynając rozważania na temat edukacji muze- alnej, skierujmy uwagę w stronę starożytnej Grecji i mitologii. Zeus, władca Olimpu, i Mnemozyna, bogini pamięci i języka, mieli siedem córek (zwa- nych muzami), a każda z nich opiekowała się inną sztuką wyzwoloną. Erato – poezją miłosną, Euterpe – poezją liryczną, Kaliope – poezją epiczną, Klio – historią, Melpomene – tragedią, Polihymnia – poezją chóralną i Talia – astronomią i geometrią. Muzy na ogół występowały razem, a przewodził im bóg Apollo (Apóllōn Mousēgétēs). Właśnie tak powstał mouseion (z greki) – czyli świątynia muz, i z tych miejsc poświęconych muzom, przenoś- nie więc sztuce i nauce wyrosło dzisiejsze słowo muzeum. Zgoła inaczej muzea powstawały w Polsce. Początki rodzimego muzealnictwa datuje się na XVI wiek, a istotną rolę w tym procesie odgrywa- li władcy. Koneserami sztuki i jej mecenasami byli dwaj królowie z dynastii Jagiellonów, Zygmunt Sta- ry i Zygmunt August, dzięki którym do dziś można oglądać imponującą kolekcję arrasów. Wielkie zbio- ry zgromadzili też polscy Wazowie. Zygmunt III dał początek kolekcji obrazów, broni i tkanin oriental- nych, natomiast Władysław IV nawiązał bezpośredni
kontakt z flamandzkim malarzem Peterem Paulem Rubensem, co zaowocowało licznymi portretami królewskimi. Wazowie zgromadzili również bogatą kolekcję rzeźb antycznych i figur z brązu, których większość niestety została zagrabiona i wywiezio- na do Szwecji podczas wojny w latach 1655-1660. Dzięki gromadzeniu zbiorów przez władców, moda na zakup i zbieranie dzieł sztuki objęła również rody magnackie. Ale dopiero czasy oświecenia przynio- sły wzrost zainteresowania przeszłością i wówczas zaczęto poważnie myśleć o powszechnej edukacji. Na fali tej tendencji zrodziła się idea Musaeum Po- lonicum, pierwszego projektu publicznego, przed- stawionego na sejmie 1775 roku, mającego umoż- liwić otwarcie muzeum publicznego. Niestety pro- jekt ten upadł z braku odpowiednich środków, ale z tego samego powodu kolekcje prywatne zaczęły ulegać tematycznym przeobrażeniom 1 . I już na po- czątku XIX wieku powrócono do oświeceniowych idei, a słynne do dzisiaj zbiory książąt Czartoryskich stały się pierwszym w Polsce publicznym muzeum. Z myślą o zwiedzających w 1801 roku wzniesiono w parku puławskiego zamku dwa budynki: Świąty- nię Sybilli i Dworek Gotycki.
1 S. Lorenz, Przewodnik po muzeach i zbiorach w Polsce , Warszawa 1971.
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker