Kultura Culture
JEDAN VEK NADREALIZMA
NADREALIZAM JE KAO VI- ZUELNI POKRET pronašao me- tod da razotkrije psihološku istinu izuzimanjem uobičajenih predme- ta iz njihovog normalnog znače- nja, stvarajući upečatljive slike van ustaljene forme, izazivajući tako empatiju kod posmatrača. Razvio se u Evropi nakon Pr- vog svetskog rata kao umetnički i kulturni pokret u kom su umet- nici težili da dozvole nesvesnom umu da se izrazi, što je često rezul- tiralo prikazom naoko nelogičnih scena i ideja. Dela nadrealističkog slikarstva, književnosti, pozorišta, filma, fotografije i drugih medija donela su elemente iznenađenja, neočekivane jukstapozicije i „non sequitur“. Međutim, mnogi nadre- alistički umetnici i pisci smatra- li su svoje radove pre svega izra- zom filozofskih stavova (na primer, „čistog psihičkog automatizma“ o čemu govori Breton u prvom na- drealističkom manifestu), a da su sama dela sporedna, tj. artefakti eksperimentisanja. Breton je bio izričit u tvrdnji da je nadrealizam, pre svega, revolucionarni pokret. Reč nadrealizam prvi je u mar- tu 1917. skovao Gijom Apoliner. „S obzirom na sve, mislim da je bolje usvojiti reč nadrealizam nego nad- naturalizam koji sam prethodno upotrebio“. To se odnosilo na kriti- ku baleta „Parada“ iz 1917, za koji je scenario napisao Žan Kokto, opi- sujući ga kao „realističan“. Apoliner je otišao dalje, definišući „Paradu“ kao „nadrealističku“. Ipak, tek iz- davanje Manifesta nadrealizma u oktobru 1924. godine označilo je definitivni raskid Andrea Bretona sa dadaizmom, donelo je formalnu definiciju nadrealizma i usposta- vio Bretonovu poziciju lidera no- vog pokreta.
Umetnici koji su svesno uronili u nesvesno Prošlo je čitavih sto godina od kada je u jesen 1924. u Parizu objavljen prvi Manifest nadrealizma Andrea Bretona, čime je i zvanično ustoličen pokret koji će promeniti lice umetnosti prve polovine prošlog veka, a čiji uticaji ne jenjavaju sve do danas
Zašto bismo posmatrali samo stvarnost i njenu vidljivu površinu, kad istinska realnost počiva u nesvesnom, upitao je odavno Sigmund Frojd, otac psihoanalize Why would we only observe reality and its visible surface, when true reality resides in the unconscious? – wondered Sigmund Freud, the father of psychoanalysis
Tekst / Words: Jelena Pantović Fotografije / Photography: Profimedia.rs
42 | Umetnost » Art
Made with FlippingBook interactive PDF creator