„Nadrealizam je čist psihički automatizam“, rekao je francuski pesnik i kritičar Andre Breton, koji je napisao manifest ovog pokreta
“Surrealism is pure psychic automatism,” wrote French poet and critic André Breton, author of this movement’s founding manifesto
A CENTURY OF SURREALISM Artists who dived consciously into the unconscious
Od realistično prikazanih sce- na iz snova Salvadora Dalija do ap- strakcija koje se vide na slikama Žoana Miroa, pokret je obuhvatao više od jednog stila. Umetnici iz različitih žanrova ovaploćivali su fantazije, nesvesno, halucinacije, potisnute želje, tajne, dočaravajući jedan fantazmagoričan svet. Kičica i olovka služile su kao instrument za oslobađanje nesvesnog. Nadrea- lizam se protezao kroz različite do- mene umetnosti, od likovne, preko pozorišne, do filmske, pa će za neke prva asocijacija na ovaj pokret biti Bunjuel, a za druge Pol Elijar. Za- to su ovo tek neki od ljudi koji su postali sinonim za nadrealizam... SALVADOR DALI Došao je u kontakt sa spisima Sigmunda Frojda o seksualnosti i podsvesnim slikama krajem dvade- setih godina prošlog veka. Za to vre- me postao je i zvanični član grupe nadrealista. Na njegovim slikama stvari često izgledaju iskrivljene u sanjivoj i ponekad jezivoj atmosfe- ri dok se kombinuju sa realističnim prikazima. Sam Dali ih je nazvao ručno oslikanim fotografijama iz snova. Njegove slike i ličnost uči- nili su ga najpoznatijim predstav- nikom nadrealističkog pokreta, a radovi sa satovima koji se tope ve- rovatno su jedno od najpoznati- jih dela nadrealizma. Dali je tako- đe snimio dva nadrealistička filma u saradnji sa španskim rediteljem Luisom Bunjuelom – „Andaluzij- ski pas“ i „Zlatno doba“. MAKS ERNST Studirao je filozofiju i psihologi- ju na Univerzitetu u Bonu pre nego što je 1911. nastavio karijeru umet- nika. Posle služenja u Prvom svet- skom ratu predvodio je pokret da- daizma u Kelnu. Na izložbi 1920. koju je organizovao i koja se održa- la u jednom restoranu, ljudi su mo- rali da uđu kroz javni toalet. Kada su ušli unutra, dobili su sekire ka- ko bi mogli da unište izložena dela. Mlada devojka u beloj odeć i stajala je na kraju galerije i recitovala pro-
vokativne pesme. Dve godine na- kon što se preselio u Pariz 1922, Maks Ernst postao je član nadrea- lističkog pokreta. Iako je napustio grupu 1938. godine, njegov rad je i dalje bio pod uticajem ideja na- drealizma. RENE MAGRIT Belgijski umetnik je imao oko 14 godina kada mu se majka uda- vila, pa ga je odgajala baka. Nakon što je pohađao Briselsku akademi- ju lepih umetnosti, Magrit je radio kao dizajner za fabriku koja je proi- zvodila tapete. U početku je stvarao u kubističko-futurističkom stilu, ali je 1925. prešao u nadrealizam. Sa suprugom se preselio u predgrađe Pariza 1927. godine i sprijateljio se sa članovima pokreta. Kasnije su se vratili u Brisel, gde je Magrit uče- stvovao u nadrealističkom pokretu Belgije. Prepoznat po upotrebi še- šira, oblaka i zelenih jabuka, Ma- grita su odlikovali prikazi koji pre- tvaraju obično i poznato u čudno i nesvakidašnje. „Lažno ogledalo“ iz 1929. godine prikazuje oko sa obla- cima umesto zenice, ali on nije bio jedini nadrealista opčinjen očima. Njihov interes je proizašao iz ulo- ge oka kao mosta između unutraš- njeg subjektivnog sopstva i spoljaš- nje stvarnosti. ŽOAN MIRO Rođen je u Barseloni, roditelji su želeli da studira trgovinu, što je i učinio. Nakon toga je radio u kancelariji kao službenik, ali je do- živeo psihički slom, pa su mu ro- ditelji naknadno dozvolili da ide u umetničku školu u Barseloni. Mi- roova umetnost prikazuje elemen- te apstraktne umetnosti i nadre- alizma. Potpisao je nadrealistički manifest 1924, a ostali su mu se nadrealisti divili zbog načina na koji je prikazivao nesvesno. Mi- ro, međutim, nikada nije bio zva- nični član pokreta. Njegova slika „Lovac (katalonski pejzaž)“ mož- da je i najbolji primer kombinaci- je njegovih figurativnih i apstrak- tnih elemenata.
A full hundred years have passed since the autumn 1924 publishing of André Breton's First Manifesto of Surrealism, which was published in Paris and officially established this movement that changed the face of art in the first half of the 20 th century and continues to be just as influential to this day. SURREALISM IS A VISUAL MOVEMENT that found a meth- od to expose psychological truth by stripping ordinary objects of their normal significance, thus creating a compelling image that was beyond ordinary formal organisation in order to evoke empathy from the viewer. Surrealism is an art and cultur- al movement that developed in Eu- rope in the aftermath of World War I and saw artists aim to allow the unconscious mind to express itself, often resulting in the depiction of illogical or dreamlike scenes and ide-
Art » Umetnost | 43
Made with FlippingBook interactive PDF creator