Za razliku od hrišćana koji Božić slave po gregorijanskom kalendaru 25. decembra, pravoslavni vernici rođenje Isusa Hrista po julijanskom kalendaru praznuju 7. januara
Unlike Christians who celebrate Christmas according to the Gregorian calendar, on 25 th December, Orthodox believers commemorate the birth of Jesus Christ in accordance with the Julian calendar, on 7 th January
U noći između Badnjeg dana i Božića deci posebnu radost donosi Božić Bata During the night between Christmas Eve and Christmas Day, special joy is brought to children by the character of Božić Bata, literally meaning Christmas Brother
jeg se pre svega okupljaju članovi jedne porodice za svečanom trpe- zom uz simbolično paljenje bad- njaka i lomljenje česnice. U noći između Badnjeg dana i Božića deci posebnu radost do- nosi Božić Bata. Pre spavanja u prozore stavljaju svoje čizmice, u koje će im Božić Bata u toku noći ostaviti poklone. Rano ujutru, na Božić, zvone zvona na pravoslav- nim hramovima najavljujući dola- zak Božića. Domaćica ustaje pre svih i od testa pravi pogaču koja se zove česnica i u nju stavlja nov- čić. Ljudi se pozdravljaju rečima „Hristos se rodi!“ i otpozdravlja- ju sa „Vaistinu se rodi!“. Zatim u kuću dolazi položajnik, koji upu- ćuje lepe želje domu i ukućanima, a domaćica ga daruje pripremlje- nim poklonom. Položajnik sim- bolizuje mudrace sa istoka, koji su, prateći zvezdu, došli da se po- klone novorođenom Isusu. Veruje se da je položajnik osoba koja će cele godine donositi sreću u ku- ću. Ukućani potom čestitaju jedni drugima Božić i sedaju za mrsnu, bogatu trpezu, na kojoj se, osim česnice, nalazi i pečenica, kao i razne đakonije koje je pripremi- la domaćica.
Sa proslavljanjem Božića po- vezana su još neka narodna ve- rovanja. Trebalo bi da se pomire svi oni koji su tokom godine bili u svađi, da se posle ručka simbo- lično započne neki posao kako bi ljudi cele godine bili vredni, pra- znik se proslavlja u krugu poro- dice, a trpeza se ne rasprema od Badnje večeri do Svetog Stefana (9. januara), baš kao što se i ku- ća ne čisti. ČESNICA Samo ime ovog obrednog ko- lača je slovenskog porekla i dola- zi od pojma čest – deo, udeo, što ukazuje na tradiciju deljenja ko- lača na sve koji prisustvuju obre- du. Česnica se nikada ne seče već se lomi rukama. Nekada su je lo- mili samo muškarci, a najstariji među njima je opredeljivao koje parče ide kome od ukućana. Tada je česnica, u koju se danas stavlja samo novčić, pravljena sa mnogo takozvanih belega, odnosno ma-
lih objekata koji simbolizuju use- ve i seoske poslove. U nekim kra- jevima Srbije česnica se mesi od beskvasnog testa, tek s malo so- li i ulja, dok se drugde obogaćuje mlekom, jajima i kvascem. U ne- kim se kućama pak pravi kao slat- ka pita s medom i orasima. BOGOJAVLJENJE (19. januar) Bogojavljenje proslavlja doga- đaj koji se desio neposredno nakon što je Sveti Jovan Krstitelj krstio Isusa Hrista u reci Jordan. Prema predanju, u bogojavljenskoj no- ći se otvorilo nebo i Sveti Duh je sišao u obliku golubice na Isusa Hrista, a sa neba se čuo glas Bo- ga: „Ovo je Sin moj ljubljeni, ko- ji je po mojoj volji“. I upravo zato svi na bogojavljensko veče treba
Tekst / Words: Jelena Pantović Fotografije / Photography: Profimedia
Christmas » Božić | 75
Made with FlippingBook interactive PDF creator