■ COLUMN ■
Aromatherapie Veel gestelde vragen over aromatherapie
Wat zijn natuurlijke alternatieven voor DEET?
DEET DEET (N,N-di-ethyl-meta-tolueenamide) is de standaard in de meest insectenwerende middelen op de markt. Het geeft een goede bescherming tegen muggen, teken en andere insecten. Lotions, sprays en crèmes kunnen tot 50% DEET bevatten. Hoe hoger het gehalte aan DEET, des te langer is het werkzaam. Echter, meer dan 30% biedt niet meer bescherming. Het RIVM raadt hoge- re percentages in middelen ten stelligste af. In Canada is het sinds 2002 al verboden middelen met meer dan 30% DEET te verkopen. Nadelen van DEET zijn o.a. de mogelijke neurotoxische effecten. DEET kan de werking van het enzym acetylcholinesterase versto- ren. Dit enzym is o.a. betrokken bij zenuwen die spieren contro- leren. Zeker is dat de langetermijneffecten van DEET (nog) niet bekend zijn. Voor jonge kinderen en zwangere vrouwen worden producten met DEET dan ook niet aangeraden. Zijn er effectieve alternatieven voor DEET? Een alternatief is tegenwoordig de insectenwerende stof icaridine. Qua tijdsduur net zo effectief als DEET, maar duidelijk minder agressief. Essentiële oliën die insecten weren. Essentiële oliën verstoren – net als DEET en icaridine – de geur- receptoren van insecten. Ook bestanddelen uit essentiële oliën doen dat. Zo zijn geraniol (o.a. in geraniumolie en rozenolie) (Müller 2009), citral (o.a. in lemongrass en litsea) (Sarma 2019) getest op hun insectenwerende werking. Het blijkt dat dat sprays en oliën waar essentiële oliën in zijn ver- werkt even effectief kunnen zijn als DEET, maar dat je ze vaker moet gebruiken. De werkzaamheid lijkt maximaal 2 uur. Citriodol – de bewerkte olie van de citroeneucalyptus (Corymbia citriodora), is een bestanddeel dat al langer in wordt gezet als alternatief voor mensen die geen DEET willen gebruiken of die geen DEET kunnen verdragen. Vele etherische oliën hebben min of meer een insectenwerende werking, behalve de citrusoliën. De ervaring heeft geleerd dat ze nauwelijks een beschermende werking hebben. In een onderzoek uit 2022 werden 10 essentiële oliën getest op de bescherming tegen drie muggensoorten waaronder de Aedes aegypti, de gelekoortsmug. Deze test werd klassiek uitgevoerd door de arm in een kooi met muggen te houden. Petitgrain- en pepermunt olie bleken 2 tot 4 uur bescherming te bieden. Maar als twee oliën gecombineerd werden gebruikt, bleek dit de bescher- mingstijd te beïnvloeden (Sutthanont 2022). Luker (2023) kon garan- deren dat een 10% verdunning (in een lotion of olie) met kruidnagel of kaneel volledige bescherming gaf voor ten minste een uur. Kaneel en kruidnagel zijn echter pittige oliën op de huid. Dus 10% kan wel een risico zijn voor irritatie.
Drs. Harmen Rijpkema is medisch antropoloog en aromatherapeut. Hij is werkzaam bij Stichting Aromatherapie & Natuurlijke Gezondheidszorg Ontwikkeling (www.stichtingaromatherapie.nl) en adviseur bij Chi Natural Life. Harmen is auteur van vele artikelen en diverse boeken over aromatherapie, waaronder het Aromecum waarvan eind 2021 de 10de druk is verschenen. Met meer dan 35 jaar ervaring in aromatherapie geeft hij diverse cursussen en opleidingen rondom dit bijzondere thema. In deze column behandelt Harmen de meest gestelde vragen over aromatherapie. Deze maand beantwoordt hij de vraag: wat zijn natuurlijke alternatieven voor DEET?
Recept Een voorbeeld van een recept voor volwassenen. Tussen haakjes de aangepaste doseringen voor kinderen:
• 6 (3) druppels lemongrass of litsea • 18 (6) druppels basilicum ct linalool • 20 (8) druppels echte lavendel • 6 (3) druppels patchouli Verder: • 120 ml water of lavendelhydrolaat • 50 (20) druppels emulgator • Een sprayfles van minstens 120 ml
Alles goed met elkaar vermengen in de sprayfles door flink te schudden. Ook voor gebruik nog even schudden
Om het uur op de huid sprayen. Niet op kleding (vanwege de patchouli die sterk is gekleurd). Niet gebruiken op een bescha- digde huid. Literatuur: • Müller, G.C. et al - Efficacy of the botanical repellents geraniol, linalool, and citronella against mosquitoes – Journal of Vector Ecology 2009; 34(1): 2-8 • Sarma, R. et al - Insecticidal activities of Citrus aurantifolia essen- tial oil against Aedes aegypti (Diptera: Culicidae) – Toxicology Reports 2019; 6: 1091-1096 • Sutthanont, N. et al - Effectiveness of herbal essential oils as sin- gle and combined repellents against Aedes aegypti , Anopheles dirus and Culex quinquefasciatus (Diptera: Culicidae) – Insects 2022; 13(7): 658 doi: 10.3390/insect13070658 • Luker, H.A. et al - Repellent efficacy of 20 essential oils on Aedes aegypti mosquitoes and Ixodes scapularis ticks in contact-repellen- cy assays – Scientific Reports 2023; 13: artikelnummer: 1705
21
PHARM ACTUEEL nr 07/08 juli-augustus 2024
Made with FlippingBook flipbook maker