Ritam Srbije
Rhythm of Serbia
Đurđevdan is...
In Serbia, this great holiday includes many customs that date back to the pre-Christian cults of the Balkans, making it unique, particularly beautiful and somewhat exotic I cons of St. George are sym- bols of the cities of Istan- bul, Ljubljana and Moscow, while in Serbia he is celebrat- ed on 6th May as the patron saint of many families. This date al- so marks the official start of sum- mer, at least if you ask all kinds of farmers, while the customs of St. George’s Day, or Đurđevdan, are also included in Serbia’s National Register of Intangible Cultural Her- itage, as part of the country’s “liv- ing heritage”. This popular spring holiday was nominated for inclu- sion on the list by the Ethnographic Museum in Belgrade, the National Museum in Čačak and the Home- land Museum in Knjaževac. “The National Register al- When Serbia carries the scent of lily-of-the- valley so includes the element of [the St. George’s Day] Prayer, a ritual practise performed annually on that
I kona Svetog Đorđa za- štitni je znak Istanbula, Ljubljane i Moskve, dok ga u Srbiji kao krsnu sla- vu 6. maja obeležavaju mnoge porodice. To je dan ka- da i zvanično počinje leto, bar ako pitate poljoprivrednike svih fela, a đurđevdanski običaji upi- sani su i u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog na- sleđa, kao deo žive baštine Sr- bije. Đurđevdan je na tu listu dospeo na predlog Etnografskog muzeja u Beogradu, Narodnog muzeja Čačak i Zavičajnog mu- zeja Knjaževac. – U Nacionalni registar upi- san je i element Molitva, običaj- na praksa koja se tog dana izvodi u selu Vrtovac na Staroj plani- ni, na istoku Srbije – objašnja- va Danijela Filipović, kustoskinja Etnografskog muzeja. U mistič-
Đurđevdan je...
noj prirodi podno najvišeg vrha Midžor svake se godine održa- va zavetna molitva i bira doma- ćin slave, takozvani kolačar, kao i devojka planinka, raskošno oki- ćena vencima od cveća. – Njih dvoje u ime zajedni- ce prinose žrtvu, molitvu, i lo- me obredni hleb – navodi Fili- povićeva. Običaj sadrži i aspekt gošće- nja, te se posle obreda jedu lo- kalna jela, sa naglaskom na bel- mužu. Taj specijalitet se pravi od kukuruznog brašna i ovčjeg sira, spravljenog od ritualno pomuže- nog mleka, prvog u toj godini. Sa Đurđevdanom se povezuju razna narodna verovanja, pa po jednom devojka treba da izabere crvenu jabuku, oljušti je jednim potezom i u nju šapne „zauvek“, pa će sanjati svog suđenika. Obi- čaj je i da se bere đurđevdansko
– elastičnih, mladih grana lešni- ka, što se u oba slučaja čini za- rad berićetne godine. Đurđevdanom se veliča i zna- čaj zdravlja, pa domaćica u po- sudu sa vodom potapa grančice drena, ali i crveno uskršnje jaje, čuvarkuću, pa se tim rastvorom ukućani umivaju. Običaj u vezi sa ritualnim kupanjem u reci u praskozorje praznika opisao je reditelj Emir Kusturica u filmu Dom za vešanje , nagrađenim na Kanskom festivalu. Tu ljubavnu priču o mladom Romu Perhanu i njegovoj izabranici Azri prati prepev narodne romske pesme Ederlezi (Đurđevdan), autora Go- rana Bregovića. Đurđevdan živi u tradiciji, religiji i umetnosti, a uvek za- država značenje odlaska zime i nastupanje leta, sa svim lepota- ma koje ono donosi...
U Srbiji se uz ovaj veliki praznik povezuje Kad Srbija na đurđevak zamiriše kultova Balkana, što ga čini jedinstvenim, posebno lepim i donekle egzotičnim mnogo običaja iz prethrišćanskih
rastinje, prvenstveno đurđevak i mlečika. Od njih se prave ven- ci i kače na dovratak, da bi tu stajali do narednog Đurđevda- na. Veruje se da je đurđevak na- stao tako što su se Bogorodiči- ne suze ispred krsta Isusa Hrista pretvorile u taj cvet. Ponekad se umesto venca plete krst od leske Legenda kaže da prepoznatljiv miris đurđevka s proleća mami slavuja da pronađe svoju srodnu dušu
Tekst/Words: Dragana Nikoletić Fotografije/Photography: Depositphotos/Profimedia.rs
88 | Đurđevdan » Đurđevdan
Đurđevdan» Đurđevdan | 89
Made with FlippingBook interactive PDF creator