71
Meritum 4 (71) 2023 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
PRAWO AUTORSKIE – DOZWOLONY UŻYTEK EDUKACYJNY. MITY I FAKTY.
prowadzenia działalności naukowej korzy- stać z rozpowszechnionych utworów w ory- ginale i w tłumaczeniu oraz zwielokrotniać w tym celu rozpowszechnione drobne utwo- ry lub fragmenty większych utworów. Należy podkreślić, że szkołom i placówkom oświatowym przysługuje dozwolony użytek w celu zilustrowania treści przekazywanych w celach dydaktycznych. W ramach dozwolonego użytku prawo korzysta- nia z cudzych utworów w celu edukacyjnym mają nauczyciele, ale też uczniowie – w pracach wyko- nywanych w szkole i w ramach prac domowych, w prezentacjach, w formach wyrazu artystycznego, takich jak np. odegranie utworu muzycznego lub wykonanie piosenki. Czyjś utwór chroniony prawem autorskim, w ra- mach dozwolonego użytku edukacyjnego może być zaprezentowany, odtworzony, wyświetlony, wydru- kowany. Taki utwór może też zostać przerobiony i wejść w skład np. domowej pracy uczniowskiej, być wykorzystany we fragmencie, użyty jako tło graficzne lub muzyczne, na jego bazie może zostać wykonana jakaś ilustracja itp.
O tym, jak powyższe informacje podać prawidło- wo i jakich błędów unikać, piszę w dalszej części tego artykułu. Art. 27 ust. 2: W przypadku publicznego udo- stępniania utworów w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym, korzystanie, o któ- rym mowa w ust. 1, jest dozwolone wyłącz- nie dla ograniczonego kręgu osób uczących się, nauczających lub prowadzących badania naukowe, zidentyfikowanych przez podmio- ty wymienione w ust. 1. Ważne: Prace wykonane na prawach dozwo- lonego użytku nie mogą być publikowane. Roz- powszechnienie takiej pracy ma być ograniczone do wąskiego, określonego, zamkniętego kręgu odbiorców. Tu jest najwięcej nieprozumień i na- ruszeń prawa. W czym rzecz? Jeżeli uczeń wykonał prezen- tację, w której wykorzystał cudze materiały, nawet udostępniane na zasadach „wszelkie prawa za- strzeżone”, jest to mimo wszystko legalne, dopóki prezentacja będzie pokazywana tylko nauczycie- lowi albo tylko w klasie i nigdzie więcej. Jeżeli ta prezentacja zostanie w dowolnej formie opubli- kowana, np. na stronie internetowej szkoły albo w powszechnie dostępnym serwisie społecznoś- ciowym, będzie to równoznaczne z publicznym udostępnieniem dla szerokiego kręgu odbiorców i nie przysługuje tu dozwolony użytek edukacyjny. Jeżeli praca ucznia lub zespołu uczniowskiego jest wysyłana na konkurs, jest to równoznaczne z publikacją tej pracy i nie przysługuje tu dozwolo- ny użytek edukacyjny. Jeżeli uczniowie wykonali szkolną gazetkę ścienną i zamieścili w niej materiały, fotografie, gra- fiki, nawet dostępne na zasadach „wszystkie prawa zastrzeżone”, po czym gazetka została powieszona na ścianie klasy, można bronić się twierdzeniem, że krąg odbiorców tej gazetki jest ograniczony i powoływać się na dozwolony użytek do celów edukacyjnych.
Warunki?
Art. 34: Można korzystać z utworów w gra- nicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości. Twórcy nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ważne: Zawsze należy podać autora i źródło po- chodzenia wykorzystanego utworu. Zawsze! Jeżeli zabraknie informacji o tym, kto jest autorem i jakie jest źródło pochodzenia, osoba korzystająca (uczeń, nauczyciel) nie może powoływać się na dozwolony użytek i narusza przepisy ustawy o prawie autorskim. Co gorsze, może być posądzona o przywłaszczenie autorstwa, czyli plagiat.
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker