/ ’ T uristi koji posete Beograd vreme obično provedu na jednoj strani reke, obila- zeći strogi centar grada HOTEL YUGOSLAVIA
i nezaobilazne istorijske tačke po- put Kalemegdana ili Skadarlije. Na drugoj strani Save, na prvi pogled, nude se samo ogromni betonski stambeni blokovi. Samo naizgled, jer Novi Beograd polako, ali sigurno centru krade turiste, koji odlaze na drugu stranu reke, tamo gde je na svakoj zgradi ispisana istorija Ju- goslavije i socijalističke arhitekture. U to blago druge polovine 20. veka možete da zaronite sa ekipom koja od 2015. godine posetiocima po- kazuje ključne tačke u okviru ono- ga što su nazvali Jugotura . – Ideja potiče od Holanđanina Ralfa van der Zijdena, koji je inspi- risan Trabant turom u Berlinu, po- želeo da nešto slično organizuje u Beogradu. Danas Jugotura u svojoj floti ima šest automobila, stojadi- na (Zastava 101), uglavnom iz dru- ge polovine sedamdesetih, a zbog autentičnosti su mahom u fabrič- kom stanju – kaže nam Vojin Mu- nćan, menadžer ove organizacije, dok otvara vrata jednog od stoja- dina iz svoje flote. Dok se smeštamo u oldtajme- ra, u vidno polje upadaju požutele, krute novine. Politika , izdanje od 4. maja 1980, dana kada je drug Tito umro. To, uz nekoliko konditorskih proizvoda koji su nam ostali iz Ju- goslavije, dele svojim gostima Vojin i njegovi vodiči. U gepeku su sme- štena dva šlema JNA, čuveni crve- ni pasoš i još neke sitnice iz istori- je. Ideja je da već do sledećeg leta svaki automobil u gepeku ima ma- lu istoriju Jugoslavije u sitnicama iz svakodnevnog života Jugoslovena. Put nas vodi do Geneksa , koji je dugo bio najviša građevina Be- ograda, sa idejom da svojim impo- zantnim izgledom privuče pažnju i pozdravi sve koji ulaze sa zapa- da u Beograd, zbog čega i nosi na- dimak Zapadna kapija. Sada je to druga najviša građevina, jer je prvo mesto zauzela kula Ušće . Levo kri- lo Geneksa osmišljeno je kao mesto za stanove, dok su desno zauzima- le firme u kojima su radili zaposleni iz levog krila Geneksa . Ideja je bi- la da radnici ne moraju da idu da- lje od zgrade, budući da su dve ku- le spojene tunelom na vrhu. Danas leva kula i dalje služi za stanovanje, dok je desna praktično prazna, bu-
dući da su sve firme iz tog vreme- na odavno propale. Dok se oldtajmerom probijamo kroz gomilu savremenih automobi- la, Vojin nam kaže da iz godine u godinu interesovanje stranaca ra- ste, najviše za njihove dve ture Ri- se and Fall of a Nation i Architectu- re tour . Prva tura fokusirana je na istoriju Jugoslavije, druga upravo na građevine Novog Beograda, simbo- le brutalističke i modernističke ar- hitekture i savršene primere komu- nističkog stila gradnje. – Gosti su uglavnom iz zapadne Evrope, većinski iz Holandije, Ne- mačke, Engleske i Skandinavije. Sa- rađujemo i sa kruzerima koji pristaju u Beogradu, a tu su uglavnom gosti iz Amerike, Australije i zemalja Ko- monvelta. Mahom su to ljudi izme- đu 20 i 30 godina koji žele da vide nešto novo, ali i arhitekte koji žele da vide primere brutalizma na licu mesta. Betonski divovi opčinjavaju turiste sa zapada. U našu turu uklju- čeni su blokovi 61, 62, 63, ali svaki
blok funkcioniše po istom principu – primećuje Vojin. Nailazimo i na Centar Sava , jed- nu od glavnih tačaka ture. U vre- me kada je sagrađen, bio je pravi futuristički objekat, primer kako su Jugosloveni 1977. zamišljali buduć- nost. Zanimljivo je da je u apsolut- no istom stanju kao kada je završen, što turiste i posetioce očarava – pra- vo, autentično putovanje u Jugosla- viju sedamdesetih godina. Narav- no, tura nije kompletna bez zgrade SIV-a, danas poznate kao Palata Sr- bija . To je jedna od prvih građevina podignutih na tlu Novog Beograda i političko srce Jugoslavije. Kao i sve ostalo u ovoj turi, i SIV nosi jasnu simboliku želje za jedinstvom Ju- goslavije. Tturiste ipak najviše ču- di činjenica da Jugoslavija ipak ni- je bila tamnica. – Ljudi dolaze sa očekivanjima o tome da će čuti priče o patnjama u Jugoslaviji i malo njih zna da Ju- goslavija nije bila tipična komuni- stička zemlja, već jedinstven primer
102 |
Made with FlippingBook interactive PDF creator