pirotski ćilim / Pirot kilim rugs
B
ez ikakvog nacrta i dizajne- ra, jedinstveni tepih od vu- ne iz Pirota traje više od pet stotina godina. Osmišljava-
le su ga kroz vekove predane tkalje, unoseći u njega svoje radosti i ne- mire. – Pirotska ćilimarka je kao pesnik, ona u ćilim unosi svoje srce i dušu, i kad radi za sebe, i kad radi za drugo- ga. U njene tvorevine utkani su lju- bav, čežnja i devojački snovi, žudnja i ponos, ispoljena je zanatska vešti- na – priča Radmila Vlatković, isto- ričar umetnosti, muzejski savetnik i autor knjige Ćilim, slikovito pismo . Prvenstveno pravljen kao podme- tač za konjsko sedlo, pirotski ćilim stvaran je za Turke i njihovu vojsku, a u imućnijim gradskim kućama nji- me su se pokrivali podovi, ukrašava- li zidovi i nameštaj. Nastao je baš u varošici na samom jugu Srbije jer su ovce sa Stare i Suve planine oduvek davale kvalitetnu vunu, a i jer se Pi- rot nalazi na putu koji je spajao Niš, Sofiju i Carigrad, istok i zapad. – U ovom trgovačkom centru odr- žavani su vašari koji su trajali po me- sec dana. Osim trgovaca iz Srbije, do- lazili su i Turci i Grci i divne pirotske ćilime raznosili po svetu – priča Rad- mila Vlatković. Ona dodaje kako se ostrižena vu- na tu, na Staroj planini, prvo razvr- stavala po kvalitetu, potom se prala u vreloj vodi, ispirala i sušila. Ručno se raščešljavala, slagala u smotuljke, prela vretenom i preslicom i namota- vala u niti, a potom tkala na razboju. Vremenom su kao znak raspozna- vanja vlasnika u uglove ćilima stav- ljane šare, a dolaskom Turaka ova or- namentika se usavršavala toliko da je ćilim postao i ostao namenjen retkima zbog izuzetne lepote i teške izrade. – Najviše volim da tkam kornja- ču. Ko nauči tu šaru, onda sve zna. Imamo katalog starih zaštićenih ša- ra i po tome radimo. Najčešće naru- čuju stranci, a i za poklon stranim diplomatama se uzima – priča Ma- ja Ćirić (42), najmlađa tkalja u Piro- tu, kako je ćilim sve lepši što se više upotrebljava. – U svaki ćilim je utkano da li sam radila radosna, tužna... Ako se desi ne- ka mala greška, samo tkalja zna da je tu nešto što ne treba. Zna da je u ći- lim utkala neku svoju muku, koju ni- ko drugi ne vidi – otkriva tkalja Le- la Panić (52). Seća se jedne Engleskinje, koja je naručila takve šare da ćilim izgle-
NAGRADE ŠIROM PLANETE
šara manastir Mara. Krije priču o ne- srećno zaljubljenoj Mari, koja je otiš- la u manastir i tamo tkala. A jedna od najtežih je Rašićeva šara. – Pukovnik Rašić je krajem 19. ve- ka bio na Kavkazu u pratnji kralja Mi- lana Obrenovića i odatle je doneo uzo- rak koji su tkalje prihvatile. Osnovni motiv su koncentrični romboidi, ima mnogo detalja i pravo bogatstvo bo- ja – priča Lela. The first presentation of a Pirot rug was in Kragujevac in 1870 and inter- nationaly in 1881, in Budapest. La- ter followed exhibitions in Vienna, Pa- ris and throughout Europe. In Milan in 1903, all carpets that were taken were sold within three days. Pirot rugs re- ceived the grand prizes at all of these exhibitions and were exhibited around the planet during the 20 th century. Prvo predstavljanje pirotskih ćili- ma bilo je 1870. godine u Kragujev- cu, a u inostranstvu 1881, u Pešti. Sledile su izložbe u Beču, Parizu, ši- rom Evrope. U Milanu, 1903, svi ći- limi prodati su za tri dana. Na svim tim izložbama pirotski ćilimi su dobi- li gran pri, a tokom 20. veka izlagani su širom planete. AWARDS WORLDWIDE
da kao da je star 100 godina. Vreme- nom im je postala stalna mušterija, a tražila je da se na jedan ćilim sta- vi i njeno ime. Lela kaže da je ćilim poklon za sreću, blagostanje u kući. Oni sa ša- rama u obliku venaca su simbol za- jedništva i dugovečnosti. Razbacane đulove vole devojke, a bombe se po- klanjanju muškarcima za uspeh u po- slovnom svetu. Najdraža joj je, kaže,
Svaka boja na pirotskom ćilimu nosi simboliku, pa tako roze označava nevinost Each colour of a Pirot rug carries its own symbolism, so,
for instance, pink denotes innocence
88 |
Made with FlippingBook interactive PDF creator