roši, prostitutke i razbojnici bili su nešto tiši, ali podjednako značajni za šarenilo društvenog života Lon- dona prve polovine 19. veka – naro- čito noću, pod diskretnom svetlo- šću plinskih fenjera. Slika tog grada ostaće nepotpuna ako joj ne doda- mo i miris, ne preterano prijatan ali zaista sasvim poseban, stvoren po- najviše združenim delovanjem ne- savršenog kanalizacionog sistema i neretko problematičnih higijenskih navika njegovih korisnika. Na sve to zajedno bez prestanka je padao sivi sneg od čađi iz kućnih kamina, i onaj crni, iz novih fabričkih postrojenja. Iz te gareži izroniće u jednom tre- nutku Čarls Dikens, rešen da svoje vreme i svoj grad ovekoveči u deli- ma vrhunske, neprolazne vrednosti. A taj se grad već u toku njego- vog kratkog života korenito prome- nio. Kočije su smenili omnibusi (isti- na, i dalje na konjski pogon), potom i podzemna železnica; ulice su biva- le sve manje zakrčene, ne samo zato što su postajale sve šire već i stoga što se London polako selio u pred- građa, a neki od njegovih doskora tipičnih žitelja – u istoriju. I narav- no, u Dikensovu imaginaciju, a po- tom, neprolazno, i u maštu njego- vih čitalaca. Nestali su s londonskih ulica Bil Sajks i Ebenezer Skrudž, Fejgin i ma- la Dorit, Filip Pirip i Dejvid Koper- fild, jer nestao je i grad koji su po- znavali i kome su pripadali. U tom gradu, u Londonu obavijenom taj- nama i uronjenom u zastrašujuću, ali beskonačno dirljivu poetičnost, ostao je njihov tvorac, Čarls Dikens. I magla: „Magla svuda. Magla uzvod- no, gde teče između zelenih ostrva- ca i pašnjaka; magla nizvodno, gde se kaljava valja između ukotvljenih brodova i obala zagađenih talogom velikog (i prljavog) grada. Magla u močvarama Eseksa, magla na kent- skim visovima... Slučajni prolaznici na mostovima zure preko ograda u nisko nebo od magle, i svuda oko njih je magla, kao da su uzleteli u balonu i ostali da lebde sred mut- nih oblaka.“ London za Dikensa nije bio samo grad o kome je pisao kao niko pre i posle njega, niti puka pozadina i po- prište čudnovatih doživljaja junaka njegovih dela: London je u njima ži- vo biće, koje se raduje i pati, uzdiže se i posrće, strada i trijumfuje s oni- ma koji žive u njemu. I u romanima Čarlsa Dikensa, zauvek.
Za Dikensa je London bio čudesna galerija živih slika iz kojih je crpeo bezgraničnu energiju For Dickens London was a wondrous gallery of live images from which he drew boundless energy
L iterature is truer and more last- ing than reality: abandoned, destroyed and irrevocably al- tered cities come to life in liter- ary works just as they were at the time of their greatest power and glory. This is also the case of London in the twenty-first century, which, despite its streets hav- ing rumbled with too much history dur- ing the past two hundred years, has re- mained largely Dickens’ London. He first arrived from his native Ports- mouth in the city that would become the
centre of his literary world at the age of three. His first stay in London would last less than twelve months – enough only for the faded outlines of memories of the horror and misery of the city’s streets, as well as for the overly heavy stamp of sorrow born of sincere empathy for the suffering of those who sought in vain on those streets for the chance of a de- cent life, or any kind of life. Their suffer- ing would be evoked in Dickens’ novels seismically and strikingly, images that are etched with hallucinatory power in-
| 49
Made with FlippingBook interactive PDF creator