PEŠTER, ČUVAR BELOGLAVOG SUPA
Okružena planinskim gorostasima Goli- jom, Javorom, Zlatarom i Ozrenom, Pe- šterska visoravan je i u Evropi poznata kao veoma hladan kraj, a sneg nije ret- kost ni u letnjim mesecima. Čist vazduh, bogati pašnjaci sa pećinama, beli i ovč- ji sir, kačkavalj, pršuta, jagnje i paprika u pavlaci – malo je krajeva sa ovakvim bo- gatstvom. Na obodu Peštera je i rezer- vat prirode Uvac, stanište beloglavog su- pa. Najveća ptica na prostoru Srbije, s rasponom krila do tri metra, spas od izu- miranja našla je baš na ovoj nepregled- noj visoravni. PEŠTER, GUARDIAN OF THE GRIFFON VULTURE Surrounded by the gigantic mountains of Golija, Javor, Zlatar and Ozren, the Pešter plateua is also known as a very cold pla- ce across Europe, where snow is not un- common even during the summer mon- ths. Clean air, rich pastures with caves, white cheese and sheep’s cheese, se- mi-hard cheese, cured ham, lamb and peppers in cream – few areas have such culinary wealth. On the periphery of Pe- šter is also the Uvac Nature Reserve, the habitat of the griffon vulture. This lar- gest bird on the territory of Serbia, wi- th a wingspan of up to three metres, fo- und its salvation from extinction on this vast plateau.
SJENICA U BROJKAMA SJENICA IN NUMBERS
baba pravila. Sada seljaci iz okolnih desetak sela sa Peštera sire mleko kod svojih kuća, pa ga svakog jutra šalju Marićima. Na dan im dođe do 10.000 litara, zimi oko 6.000 – krave se tad tele, pa je mleka manje. Da bi sve bilo kako kaže „hasap“, sistem za bezbednost hrane, mleko se ne siri kao ranije toplo ispod krave, na pri- rodnih 35 stepeni, već se pasterizuje na 72 stepena. Maja, to jest sirilo, ne- kada se spravljalo od sluzokože želu- ca teleta, sušilo i mlelo u prah, pa je kasnije rastvoreno u vodi zgrušava- lo mleko. Sada se maja može kupiti, a znalci kažu da se ne razlikuje od prave. Nema više ni drvenih kačica, već je novo vreme donelo metalne okrugle kalupe u koje se mleko pr- vog dana dvaput pretače. Mada se i onaj kamen što prete- že negde s godinama izgubio, gru- de sira se ostavljaju da se same ce- de. Ništa se izuzev soli ne dodaje jer ovom siru drugo i ne treba. Čuva se sam od sebe. Kada se drugog dana naslaže i usoli, ostaje da zri do me- sec dana. I eto onog nadaleko pozna- tog sjeničkog sira, koji je pre jednog veka preko luke u Solunu stizao do kupaca u Evropi i Aziji, a iz nekadaš- njeg Kombinata Pešter i do Amerike. Kravlji sir iz Sjenice se od 2013. nala- zi na listi oznaka geografskog pore- kla Republičkog zavoda za intelektu- alnu svojinu, ali novo doba za njega tek sledi. Po svemu sudeći, u ovoj go- dini biće deo liste nematerijalnog na- sleđa Srbije. Kažu Pešterci da mladi napušta- ju ova brda, traže nešto lepše. Starih je sve manje i kuće sa krdima krava postaće retka slika na ovoj visorav- ni. Ipak, nekim čudom tajna spravlja- nja sira iz sjeničkog kraja još se otima vremenu i ostaje da traje.
Najniža temperatura / Lowest temperature 2005. godine – 42°C
Udaljenost od Beograda / Distance from Belgrade 247,78 km Broj stanovnika / Population 14.060
SJENICA, RASKRSNICA SREDNJOVEKOVNIH PUTEVA U Zlatiborskom okrugu, na zapadu Sandžaka, smeštena je Sjenica, gradić čiji su koreni u sred- njovekovnom trgu i karavanskoj stanici na Drin- skom putu. Prvi put se pominje 1253. u povelji kralja Uroša Nemanjića kao mesto gde su prista- jali i plaćali carinu dubrovački trgovci. U sjenič- kom mestu Caričina bio je letnjikovac carice Je- lene, žene cara Dušana Silnog, a čuveni vojvoda iz ratova s početka prošloga veka, Petar Bojović, rođen je u Miševićima kod Sjenice. In the Zlatibor region, in the west of Sandžak, sits Sjenica, a small town with its roots in a me- dieval market and caravan stop on the Drina ro- ad. Its first recorded mention came in 1253, in the charter of King Uroš Nemanjić, as a place whe- re Dubrovnik merchants called and paid customs. The Sjenica village of Caričina was the site of the summer home of Empress Jelena, the wi- fe of Emperor Dušan the Mighty, while a famous duke of the wars from the beginning of the last century, Petar Bojović, was born in Miševići ne- ar Sjenica. SJENICA, JUNCTION OF MEDIEVAL ROADS
80 |
Made with FlippingBook interactive PDF creator