SVEDOČANSTVO JEDNOG VREMENA PHENOMENON AMONG SCULPTORS TESTIMONY OF AN EPOCH Tekst / Words: Lidija Ham Milovanović Fotografije / Photography: Narodni muzej u Beogradu, Profimedia.rs FENOMEN SKULPTURE IVANA MEŠTROVIĆA U NARODNOM MUZEJU
P osetioci Narodnog muzeja u Be- ogradu imaće priliku da u de- cembru i januaru, osim što će moći da vide stalnu muzejsku postavku, uživaju u tematskoj izložbi vi- še od 40 skulptura najistaknutijeg ju- goslovenskog vajara Ivana Meštrovića (1883–1962). Gotovo sve izložene skulpture u Veli- koj galeriji na drugom spratu centralnog muzejskog zdanja pripadaju Narodnom muzeju, u kojem se čuva ukupno 80 rado- va Ivana Meštrovića, vajara čija je umet- nička slava prevazišla granice Jugoslavi- je. Najveći deo ovih vajarskih ostvarenja, uglavnom nastalih pre Prvog svetskog ra- ta, čine Vidovdanski fragmenti . Skulpture izvajane za nerealizovanu monumental- nu arhitektonsko-skulptorsku celinu Vi- dovdanski hram stvorene su u periodu burnih istorijskih dešavanja, obeleženih umetnikovom privrženošću ideji kultur- nog i političkog jedinstva i oslobođenju južnoslovenskih naroda. Nastale su naj- većim delom između 1908. i 1910, a dr- vena maketa Vidovdanskog hrama , ko- ja se danas čuva u Narodnom muzeju u Kruševcu (za potrebe tekuće izložbe do- neta je u Beograd), napravljena je 1912. Radovi iz ovog ciklusa oduvek su pri- vlačili izuzetnu pažnju na svim izložbama na kojima su izlagani jer se nisu isticali samo po svojim umetničkim vrednostima već i po angažovanosti, kao simbol oslo- bodilačkih težnji jugoslovenskih naroda, oličenih kroz najveće junake iz bogate ri- znice srpskog narodnog stvaralaštva, po- put Kraljevića Marka, Miloša Obilića, Sr- đe Zlopogleđe... Iz Beča, gde je završio studije na aka-
demiji 1906. i ostao da živi još neko vre- me, Meštrović odlazi u Pariz, gde su 1908. nastali možda najznačajniji radovi iz Ko- sovskog ciklusa , a visoko mišljenje o nje- govim skulpturama izrazili najveći vajari tog vremena – Ogist Roden (Meštrović je najveći fenomen među vajarima) i Anto- an Burdel. U Beograd je prvi put došao 1904. kako bi uradio portret kralja Petra Karađorđevića, a tom prilikom je upoznao i budućeg kralja, princa Aleksandra Ka- rađorđevića, sa kojim će vremenom us- postaviti blizak prijateljski odnos, što se manifestovalo i Meštrovićevim umetnič- kim angažovanjem. Vajarska ostvarenja Ivana Meštrovića iz zbirke Narodnog muzeja predstavljaju značajnu celinu koja svedoči o ranijem periodu njegovog stvaralaštva povezanog sa delom opusa inspirisanog tragedijom i herojstvom junaka opevanih u srpskoj narodnoj poeziji. Te skulpture rađene su u širokom rasponu stilskih osobenosti, od realizma, preko reminiscencija na antičku plastiku, zatim punih, napetih, nekad ba- rokno energizovanih, ekspresivnih vital- nih formi, do radova sa izraženom sece- sijskom stilizacijom. Osim skulptura koje imaju angažovani karakter, izveo je i niz portreta ličnosti koje su obeležile prve de- cenije 20. veka u različitim sferama živo- ta, poput kralja Petra, Nikole Pašića, Mi- lenka Vesnića, Jovana Dučića i drugih. Taj deo Meštrovićevog bogatog i razno- vrsnog stvaralaštva, koji se čuva u zbir- ci Narodnog muzeja, u okviru kojeg je i nekoliko remek-dela jugoslovenske skul- pture, danas predstavlja svedočanstvo o jednom vremenu, o njegovim estetskim i političkim idejama i idealima.
Ledi Kunard (iznad) i Meštrovićeva majka (ispod) Lady Cunard (above) and Meštrović’s mother (below)
82 |
Made with FlippingBook interactive PDF creator