Prvi srpski lingvista u 19. veku, zaslužan je za uvođenje narodnog jezika u književnost, kao i za prikupljanje narodnih pesama i poslovica
The first Serbian linguist of the 19 th century is credited with introducing colloquial language to literature, but also with collecting folk songs and proverbs
Z a Vuka Stefanovića Karadžića, rođenog 6. novembra 1787. u Tršiću, opšte je po- znato da je kao reformator srpskog jezi- ka uveo fonetski pravopis u ćirilicu kako bi svaki glas dobio svoje slovo. Zna se i da je vredno skupljao narodne umotvorine i da je sasta- vio prvi srpski rečnik, kao i da je zaslužan za to što je u opštoj upotrebi potisnut slavenosrpski, jezik vi- ših klasa, u korist boljeg razumevanja siromašnijih. Nije tajna ni da je Vuk dobio ime po životinji koje su se plašile veštice, jer se verovalo da su one pomo- rile njegovu stariju braću i sestre. To sredstvo pro- tiv uroka ipak mu nije pomoglo da sačuva levu no- gu, koja se zgrčila ispod kolena, kao posledica reume. Zato je koristio štulu da bi lakše hodao i tako hrom obišao gotovo celu Evropu. Manje je ipak poznato da je u nemaštini živeo i na putovanje u Rusiju krenuo ne bi li stekao penziju kojom bi obezbedio porodicu. Iz Beča, gde je živeo sa suprugom Anom Marijom Kraus, pošao je ka Kra- kovu početkom decembra 1818, otkriva dr Branko Zlatković, viši naučni saradnik Instituta za književ- nost i umetnost u Beogradu. U Krakovu je lepo do- čekan, budući da mu je dobar naučni glas prethodio, bez obzira na činjenicu da tada nije bilo interneta. – Svakodnevno je bio gost u domu Ježija Samuela Bantkea, bibliografa, filologa i istoričara, upravnika krakovske biblioteke. Međutim, hromom i u tuđem svetu, bez sredstava i pratnje, namah mu se daleki put učinio neizvesnim. Pribojavao se smrti, pa je na- činio spisak kome je on šta dužan, a ko njemu dugu- je – priča Zlatković. Potom je otputovao u Varšavu, gde zamalo ne „poluđe od čame“, jer je čitav januar proveo čekaju- ći pasoš. U Varšavi je shvatio da se obrazovanje vi- še isplati u inostranstvu nego kod kuće posmatraju- ći raskoš života poljskog kolege Samuela Bogumila Lindea. Jer, za to vreme Vukova žena Ana jedva je preživljavala, založivši njegov portret, svoj prsten i najlepše haljine. Uz to, sin Milutin bio je bolestan, a Ana čekala još jedno dete od ukupno dvanaestoro malih Karadžića. Od svih njih poživeli su samo ćer- ka Mina i sin Dimitrije, pa se može zaključiti da ve- štice često uzimaju oblik siromaštva. Stigavši u Petrograd, bio je zaprepašćen hladno- ćom od koje se „čovek mora čuvati da (mu) ne otpad- nu uši“. Fascinaciju belim noćima ovako je preneo lin- gvisti Jerneju Kopitaru: „Ovde već gotovo nema noći. Do 11 sati može se čitati bez svijeće.“ Rusku penziju Tekst/Words: Dragana Nikoletić Fotografije/Photography:
Pripoveda se da je Vuk preminuo sa zbirkom narodnih pesama u rukama, boreći se za srpski jezik do poslednjeg daha Vuk is said to have passed away with a collection of folk songs in his hands, fighting for the Serbian language to his final breath
Pero i držalja (gore), gusle sa gudalom (dole) Quill and inkwell (above), gusle lute with bow (below)
Arhiva Muzeja Vuka i Dositeja Narodnog muzeja u Beogradu
Greats » Velikani | 89
Made with FlippingBook interactive PDF creator