Danas, 40 godina od izgradnje, Cerak vinogradi su treće naselje savremene arhitekture u Evropi koje uživa status kulturnog dobra N aselje Cerak vinogradi (Cerak 1 i 2) nalazi se u opštini Čukarica u Be- ogradu, na Šumadijskom pobrđu u neposrednoj blizini Košutnjaka i nedaleko od Lipovičke šume, a sa svojih prozora stanovnici mogu videti Ava- lu i obronke Kosmaja. Udaljeno je desetak kilometara od cen- tra grada. Morfologija terena i prijatna kli- ma odredili su da se na mestu davnašnje ce- rove šume sagradi prvo ekološko stambeno naselje u Beogradu. Izvedeno je prema pro- jektu bračnog para prof. Darka i Milenije Ma- rušić i arh. Nedeljka Borovnice od 1976. do 1986. godine. Na inicijativu Zavoda za zašti- tu spomenika kulture grada Beograda, Vlada Republike Srbije je naselje Cerak vinogradi utvrdila za kulturno dobro, koje je tako po- stalo treća urbana celina savremene arhitek- ture u Evropi ovakvog statusa. Izgradnja stambenih naselja u tadašnjoj Jugoslaviji bio je primaran zadatak vrhovnog državnog rukovodstva, zasnovan na propi- sima politike socijalnog staranja. Cilj autora bila je izgradnja modernog i funkcionalnog naselja koje će poboljšati standard višepo- rodičnog stanovanja u naseljima van užeg gradskog jezgra. Prirodne odlike terena uslo- vile su urbanističku koncepciju kroz specifič- nu organizaciju prostora, raspored objeka- ta i mreže ulica. Naselje se sastoji od četiri susedstva sa
talnim identitetom. Naselje Cerak vinogradi na najbolji na- čin predstavlja sintezu prirodnog okruženja i arhitekture, pa su i imena ulica data po vr- stama drveća koje su u njima sađene: Ulica kestenova, Ulica lipa, Ulica breza, Ulica crve- nih hrastova i druge kao još jedan način podi- zanja svesti o prirodi u urbanim sredinama. U okviru izložbe Betonska utopija: arhi- tektura Jugoslavije 1948-1980 , održane 2019. godine u Muzeju moderne umetnosti u Nju- jorku, internacionalnoj publici predstavljeni su Cerak vinogradi kao jedan od vrhunskih dometa jugoslovenske stambene arhitekture postavši deo stalne kolekcije MoMa. Izložba Cerak – 40 godina posle autorke i kustoski- nje Milenije Marušić biće postavljena u izlo- gu Kulturnog centra Beograda na Trgu repu- blike, u okviru Beogradske internacionalne nedelje arhitekture. architecture, became part of the permanent exhibition of New York's MoMa Cerak vinogradi su postali deo stalne kolekcije muzeja MoMa u Njujorku The Cerak Vinogradi, as one of the top achievements of Yugoslav residential
neophodnim sadržajima i centralnim parkom koji ih spaja u celinu. Prepoznatljivi objekti od opeke i kosih krovova bili su način vraća- nja tradicionalnoj srpskoj kući u prirodi. Pe- šačke ulice i pjacete svojom formom i pozi- cijom u prostoru prate konfiguraciju terena, uvažavaju insolaciju i vizure u funkciji stva- ranja niza raznolikih mikroambijenata. Ta- ko je prednost data očuvanju prirode i reše- nju stambenih objekata u sprezi sa odlikama predela, što čitavoj celini daje kvalitet eko- loškog naselja sa prepoznatljivim ambijen- EKOLOŠKO NASELJE NA MESTU CEROVE ŠUME K Tekst/Words: Ivana Vesković, Zavod za zaštitu spomenika kulture grada Beograda Fotografije/Photography: ZZSKGB
Belgrade » Beograd | 61
Made with FlippingBook interactive PDF creator