JESEN U SRBIJI AUTUMN IN SERBIA SVE ŠTO STE ŽELELI DA ZNATE O SRPSKOJ SLAVI EVERYTHING YOU EVER WANTED TO KNOW ABOUT SERBIAN ‘SLAVA’
Više od sedam vekova skoro svaka pravoslavna porodica u Srbiji slavi svog sveca zaštitnika. Ovaj običaj, jedinstven u svetu, od 2014. godine nalazi se na Uneskovoj listi nematerijalnog nasleđa
For more than seven centuries, almost every Orthodox family in Serbia has celebrated their own patron saint. This custom, unique in the world, was added to the UNESCO
List of the Intangible Cultural Heritage of Humanity in 2014
Tekst / Words: Nevena Dimitrijević Fotografije / Photography: Vladislav Mitić, Đorđe Kojadinović, Zoran Lončarević, Emil Čonkić
K ad dođu hladniji dani, u go- tovo svakom domu u Srbiji ista slika. On, u svečanom odelu, još jednom glanca cipele. Nevoljno se smeška jer mu ona, tek stigla od frizera, u poslednji čas doteže kravatu. Piće, bombonije- ra i cveće su tu, ali bolje da požure. Napolju je gužva, svi jure da ne zaka- sne. Ide se u goste. Na slavu. Krajem oktobra u Srbiji počinje sezona slava i traje sve do početka maja. Ovaj običaj proslavljanja krsne slave, jedinstven u celom svetu, naš narod neguje više od sedam vekova. To je obred koji povezuje religijsko i društveno, jedan dan u godini ka- da skoro svaka porodica pravoslav- ne veroispovesti slavi sveca za kog veruje da je štiti i da će joj obezbe- diti blagostanje. Tada su svi ukućani na okupu kako bi uz drage ljude, ro- đake, prijatelje i komšije uz slavsku gozbu odali čast svom svecu zaštit- niku. Mada je poreklo slave maglo- vito, neki njene korene vide u staro- slovenskim običajima. – Još u 11. veku zabeleženo je da nezvanog gosta nikako ne valja oterati, već ga treba primiti u kuću jer se u tome videlo simboličko po-
A s the colder days arrive, the same picture can be seen in al- most every home in Serbia. He’s in a formal suit, shining his shoes one more time. He laughs involuntarily as she, having just arrived home from the hair- dresser, ties his tie at the last minute. Drinks, sweets and flowers are all there, but the hosts better hurry. A crowd is gathering outside, with nobody wanting to be late. They are the guests… at a Slava. That’s because the end of October marks the start of Slava sea- son in Serbia, which runs until the begin- ning of May. This custom of celebrating pa- tron saints, which is unique in the world, has been nurtured by our people for more than seven centuries. This is a ritual that binds people religiously and socially, for one day in the year, when almost every Serbian Or- thodox family celebrates the saint that is be- lieved to protect the family and provide for its well-being. Then all members of the house- hold gather, with their nearest and dearest, relatives, friends and neighbours, to enjoy the Slava feast and pay tribute to their pa- tron saint. Although the origins of Slava re- main vague, some of its roots can be seen in Old Slavic customs. - As early as the 11 th century, it was not- ed that it’s not good to decline uninvited guests, and they should be received in the
javljivanje predaka. I stari Rimljani su verovali da svaki dom ima svoje lare, duhove koji čuvaju kuću – kaže dr Miloš Matić, muzejski savetnik Etnografskog muzeja u Beogradu. Ipak, nastavlja naš sagovornik, pouzdano se zna da je Sveti Sava, srpski srednjovekovni princ, mo- nah, prvi arhiepiskop, književnik i diplomata, kanonizovao i zvanič- no uveo proslavljanje slave pre 13. veka, budući da je do tada već bi- la dovoljno živa i značajna u naro- du i kao društveni i kao religijski običaj. Slava se vezuje i za agrar- ni kult, pa tako jedna od najvećih srpskih slava, Đurđevdan, osim što 6. maja slavi Svetog Georgija, je- ste praznik kojim se ispraća zima i dočekuje leto. Osim Đurđevdana, među naj- brojnijim i najvećim slavama u Sr- biji su Jovanjdan, Aranđelovdan, Mi- trovdan, Savindan. Međutim, Sveti Nikola, koji se obeležava 19. decem- bra, nešto je naročito. Tada se odla- žu i najvažniji dogovori, zaposleni ranije odlaze kući, na selu se obav- ljaju samo najpreči radovi, čak i de- ca kraće ostaju u školskim klupama. Ne kaže se tek tako u narodu da Sve-
88 |
Made with FlippingBook interactive PDF creator