SLAVA NA UNESKOVOJ LISTI Godine 2014. slava je upisana na Uneskovu reprezentativ- nu listu nematerijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva, uz još više od 350 narodnih običaja i igara iz celog sveta. – Predlog za upis podneo je Etnografski muzej u Beogradu kako bi slava bila prepoznata i na međunarodnom nivou. Osnovni uslov bio je da predloženi element živi u zajednici, a mi imamo sreću da je slava vrlo prisutna u praksi – kaže Danijela Filipović, kustos Etnografskog muzeja u Beogradu. Uz ovaj prvi i za sada jedini upis Srbije na Uneskovu listu do kraja godine biće odlučeno da li će se tu naći i kolo, srp- ska tradicionalna igra, a predlog za mogući upis u 2018. go- dini je pevanje uz gusle. SLAVA ON THE UNESCO LIST In 2014, the Serbian Slava was included on UNESCO’s Repre- sentative List of the Intangible Cultural Heritage of Humani- ty, joining over 350 national customs and dances from around the world. - The proposal to include Slava on the list was submitted by the Ethnographic Museum in Belgrade, in order for the significance of Slava to be recognised at an international level. The basic re- quirement was that the proposed element is prevalent in the community, and we are fortunate that the Slava is extremely prevalent in practise – says Danijela Filipović, curator of the Eth- nographic Museum in Belgrade. Alongside this first and, to date, only entry of Serbia on UNES- CO’s list, by the end of the year it will be decided whether the list will also include the Kolo, a traditional Serbian dance, while a proposed possible inclusion for 2018 is the singing which ac- companies the single-stringed gusle instrument.
tog Nikolu pola Srbije slavi, a druga polovina ide u goste. Na dan slave u porodičnom do- mu vlada svečana atmosfera. Doma- ćin pali posebno namenjenu slavsku sveću i sa najvažnijim gostom ili sve- štenikom seče slavski kolač na četiri dela, rezom u obliku krsta, i preliva ga vinom ili ga sa žitom rano izjutra nosi u crkvu. To žito, koje se u ku- ći priprema, kolač i vino simbolišu Hristovo telo i krv, predstavljaju žr- tvu koja se prinosi porodičnom sve- cu kao zalog za zaštitu i blagostanje. Posebno mesto u dane slava jeste kuhinja. Tamo domaćica mesi slav- ski kolač i ukrašava ga majušnim simbolima od testa. I to svoje ume- će ona deli sa mlađim ukućanima, pa se ova tradicija tako čuva i pre- nosi s kolena na koleno. Kako slav- lje odmiče, odmah nakon posluženja žitom i kafom, domaćica, vedra i po- nosna, na slavsku trpezu iznosi jed- no po jedno jelo. Tada valja zabora- viti na sve dijete i suzdržavanje jer se ogladni samo od pogleda na pite, rolate, salate, pršutu, kajmak, ajvar, sireve, supe, čorbe, sarmu... Po pravi- lu, svega ima u ogromnim količina- ma. Ali kako se bliži vreme za prase- tinu, jagnjetinu ili ribu, ako je slava u vreme posta, isprobavanje speci- jaliteta ide nekako laganije, snage ponestaje, mada mirisi i ukusi jed- nako opijaju. Oni manje iskusni, koji na sla- vu pođu siti, pa još smetnu s uma da slede i sitni kolači i torte, teško će preživeti oštar pogled uvređene domaćice ako preskoče makar jed-
no jelo. Jer samo ona zna koliko je prethodnih dana seckala, kuvala, me- sila, filovala. I dalje je misterija ka- ko se dovijaju oni koji u jednom da- nu moraju u goste na dva–tri mesta. – Slavska gozba se dešava u sve- tom vremenu i prostoru, pa su i druš- tveni odnosi naglašeni. Nije isto kad se prijatelji vide negde u kafiću kao kad se posećuju na slavi. Tada je nji- hov odnos mnogo drugačiji, obave- zujući – kaže dr Miloš Matić. Uz to, proslavljanje krsne slave, kojim Srbi iskazuju svoj etnički iden- titet, u ovakvom obliku postoji sa- mo u Srbiji i nigde drugde na svetu. A koliko slavska atmosfera može da ponese, možda najbolje pokazu- je nesrećni domaćin Ivko, junak hu- morističnog dela Ivkova slava našeg slavnog pisca Stevana Sremca. Nje- mu se, izmučenom i nenaspavanom, tri dana ne dâ da isprati goste, pa u svojim prijateljima i kumovima po- lako počinje da vidi najljuće nepri- jatelje. Za to vreme oni se beskrajno vesele uz muziku, hranu i piće, toli- ko da Ivkova žena iz porodične ku- će odlazi kod svojih roditelja. Nema sumnje da je ovo doba go- dine pravo vreme i za nekog zaluta- log stranca da se zgreje u slavskoj atmosferi. Domaćini ga ni nepozva- nog sigurno neće odbiti, dovoljno je da ponese flašu pića. Ipak, treba da zna da će, ako ga jednom ugo- ste, morati da nastavi da im dolazi i narednih godina. Velika je to čast. Otuda se za onog za čije mišljenje ne marimo kaže „neka ga, neće mi doći na slavu“.
90 |
Made with FlippingBook interactive PDF creator