U Beogradu su živeli Kelti, Rimljani, Turci, Grci, Cincari, Jevreji... A svi su najjače tragove ostavili na Dorćolu
Belgrade has been home to Celts, Romans, Turks, Greeks, Tsintsare, Jews et al. And they all left their strongest traces in Dorćol
J edan od najmanjih i najsta- rijih delova Beograda usto- ličio se kao kulturni centar, zatim kao stecište noćnog života i dnevnog provoda, ali i mesto koje je bilo svedok burne i bo- gate istorije prestonice. Dorćol danas za- uzima prostor između Beogradske tvrđa- ve, Studentskog trga, Bulevara despota Stefana i reke Dunav, te se grana na gor- nji i donji. Ipak, stari Beograđani uglav- nom priznaju samo onaj donji, kojem pripada deo između Ulice cara Dušana i Dunava. U slavu Dana Dunava podsećamo vas da obavezno siđete to reke, prošeta- te prelepim Dunavskim kejom, poznati- jim kao šetalište „25. maj“ zbog Sport- skog centra „Milan Gale Muškatirović“ koji je nekad nosio ime starog jugoslo- venskog praznika. Većim delom pored šetališta protiče Dunav, ali uz njegov gornji deo, ka Beogradu na vodi, prolazi Sava. Mi vas ostavljamo da sami otkri- vate ova šetališta pored vode i vodimo vas u neka davna vremena kada je Beo- grad zapravo bio Dorćol. Ugao Kralja Petra i Dušanove Raskrsnica Ulice cara Dušana i Uli- ce kralja Petra, koja se nastavlja na Du- brovačku, odredila je naziv čitavog kra- ja. „Dort jol“ na turskom jeziku znači „četiri puta“ i to je raskršće bilo glavni trgovački centar evropske Turske jer je vodilo ka Istanbulu, Vidinu, Beču i Du- brovniku. Tokom turske vlasti u Beo- gradu glavna ulica, baščaršija, bila je Ulica kralja Petra i tada se zvala Glavna ili Trgovačka ulica. Delila se na tri dela: Glavna čaršija, Zerek i Dorćol. Glavna čaršija prostirala se od Saborne crkve do ugla Knez Mihailove i Ulice kralja Petra. Naniže, duž ulice do Cara Duša- na, prostirao se Zerek, najaktivniji deo grada, sa trgovcima, a Dorćol se prosti- rao od Dušanove prema Dunavu. Da- našnja Dubrovačka ulica bila je kolonija dubrovačkih trgovaca koji su u Beograd došli tokom 16. i 17. veka i podstakli privredu grada. I danas se, kad se spu- štate peške niz Ulicu kralja Petra, oseća živi duh velikog grada, a iza svakog da- našnjeg radnika ili vlasnika radnje sto- je generacije prethodnika, trgovaca, ko-
ji su, kao i ovi današnji, čistili izloge, ukrašavali, pozivali komšije i kupce da svrate i vide šta nude. Velika pijaca Studentski trg je najstariji grad- ski trg u Beogradu, čiji centalni deo čini park. Poznato kao Studentski park, ovo mesto je od 1824. godine bilo pazarište, prva pijaca u Beogradu. Nastala je na prigovor seljaka na cene, pa je knez Mi- loš, zajedno sa beogradskim vezirom, sazvao tim povodom sastanak, pozvao viđenije varošane, i Turke i Srbe. Dogo- voreno je da se u Beogradu načini paza- rište gde će svako moći da donese svoje
ću čini još intrigantnijom od njene sta- rosti navodno su lagumi i podrumi kroz koje je moguće doći do Kalemegdanske tvrđave. Kakva bi to šetnja bila podze- mnim Beogradom da se uđe u tu kuću i stigne do Kalemegdana, može se samo pretpostaviti. Slatko ćoše Svaki grad ima i svoju slatku isto- riju, a beogradska čokoladna istori- ja počinje u Ulici cara Uroša 42. Tu je Kosta Šonda podigao prvu srpsku i be- ogradsku fabriku čokolade, koja se zva- la „Fabrika kakaoa, čokolade, keksa i veštačkog leda – Šonda“ i počela je sa
proizvode. Posle odlaska Turaka Velika pijaca, kako su je zvali, dugo je ostala je- dino mesto za pazar u Beogradu. Emi- lijan Josimović, prvi gradski urbanista, predložio je 1887. da deo pijace postane park, a na Velikoj pijaci se kupovalo sve do 1926, kada ceo prostor postaje park. Cara Dušana 10 Na ovoj adresi nalazi se i najstari- ja sačuvana kuća u Beogradu. Kuća je iz- građena 1727, u vreme kada je počela austrijska vladavina Beogradom i ka- da je počela arhitektonska evropeizaci- ja Beograda. Graditelj kuće bio je Švaj- carac Nikola Doksat de Morez, koji je imao zadatak da obnovi i ojača kale- megdansko utvrđenje. Ali ono što ku-
proizvodnjom 1902. Još ranije ovaj pre- duzimljivi trgovac prodavao je čokola- du u svojoj radnji u Dubrovačkoj ulici, a onda je otvorio fabriku. Može se samo pretpostaviti kako je mirisao Dorćol ka- da je krenula proizvodna traka sa prvom mlečnom čokoladom. Čovek koji je do- neo toliko slatkih trenutaka Beogradu poginuo je u svojoj kući tokom saveznič- kog bombardovanja 1944. godine. Čla- novi ove cincarske porodice nastavili su čoko-biznis, ali nisu ostavili potomke. U narednom periodu to, kako su ga pro- zvali, „slatko ćoše“ na uglu ulica Solun- ske i Despota Đurđa, dobiće jedan dečji čokoladni park, da novi i mladi Beogra- đani pamte rodonačelnike kulture čoko- lade u svom gradu.
Belgrade » Beograd | 73
Made with FlippingBook interactive PDF creator