Wat? De zoektocht naar het antwoord op de veranderende marktvraag
Wat is er eigenlijk met onszelf en onze bollen aan de hand?
Is dit proces onomkeerbaar?
feitelijk ook een natuurproduct zijn, vraagt hij zich af of er in de bollenteelt een vergelijkbare ontwikkeling aan de gang is. Yorick antwoordt bevestigend en vertelt dat tulpenbollen de laatste jaren steeds vaker te kampen hebben met zuur en met het TVX-virus. De oorzaken hiervoor zijn divers en versterken elkaar: genetische kenmerken, de mechanisatie, het tekort aan voldoende goede teeltgrond, het geforceerd terugbrengen van de vruchtwisseltermijn en het weer dat steeds wisselvalliger wordt. Yorick: ‘Hierdoor wordt in de keten de spagaat tussen de vraag/verkoop en de uiteindelijke levering gedurende het oogstseizoen steeds groter, evenals de stress van ondernemers. Er is zorg over de kwantiteit en de kwaliteit van de tulpen, maar ook over reclamaties die daarop volgen, met alle financiële gevolgen van dien.’
Wat je erin stopt, krijg je er aan het einde van de productie ook uit. Dus zet daar de puntjes op de i: zoek de juiste soorten uit, sorteer en behandel ze goed, houd je aan de vruchtwisseltermijn en dergelijke. Sommige kwekers zijn om die reden deels weer begonnen met het handmatig pellen van de bollen. Het is het proberen waard, hoewel ook dat maar één deel van de oplossing is. Het gaat om het vinden van de optimale balans tussen alle facetten die de gezondheid van tulpenbollen bepalen.’ Toch blijkt de praktijk weerbarstiger te zijn en beïnvloed te worden door de factoren risico en tijd. Ondernemers voelen niet altijd de ruimte om beslissingen te nemen die noodzakelijk zijn. Onder druk van op voorhand verkochte orders kan er bij mindere weeromstandigheden nauwelijks geschoven worden in de teeltplanning en de financiële gevolgen van het vernietigen van een complete partij bollen waarin een virus geconstateerd is, zijn enorm groot. Yorick: ‘En als een ondernemer wel kiest voor vernietiging heeft hij geen enkele garantie dat zijn con-collega’s op dezelfde manier handelen. Dat alles heeft zijn effect op de openheid in de sector en het onderlinge vertrouwen. Ondernemers hebben nooit last van virussen en zuur.’ Gert-Jan: ‘Heel eerlijk is de bollenwereld daar niet uniek in.Wij komen bij grote organisaties waar topbestuurders, omwille van investeerders, aandeelhouders of hun eigen reputatie, een ziektepercentage presenteren waarin kort verzuim en langdurig zieken niet opgenomen zijn. Het enige wat ze daarmee in mijn optiek bereiken, is dat onderliggende problemen niet erkend en aangepakt worden en er duur ziektegeld over de balk wordt gegooid.’ Wat houdt ons tegen om te veranderen?
De uitdaging om deze vicieuze cirkel te doorbreken ligt duidelijk op het bordje van de ondernemers, een tulpenbol reageert immers alleen op de fysieke omgeving waarin hij zich bevindt: hoe kan hij daarin voortbestaan. Gert-Jan ziet ook hierin een parallel met de gezondheid van mensen. ‘Als mensen in staat waren zelf hun eigen grenzen te bewaken, waren er geen ziekmeldingen. Niets is minder waar: net als bij bollen zijn er veel, elkaar vaak versterkende, oorzaken (privé en zakelijk) die tot stress en uitval leiden. Het is daarom lastig om te ontrafelen waar het misgaat, bovendien wil ieder mens graag voldoen aan de verwachtingen die er zijn.’ Bedrijven moeten volgens Gert-Jan het voortouw nemen in het vinden van oplossingen. Enerzijds omdat uit onderzoek blijkt dat 80% van de klachten werkgerelateerd is, anderzijds omdat zij verantwoordelijk zijn voor hun medewerkers en bottom line de overlast en de kosten van ziekteverzuim dragen. Gert-Jan: ‘Het is beter om aan de voorkant zaken goed te regelen, dan pas aan de achterkant als er al zieken zijn. De oplossing begint altijd met het in kaart brengen van functie- eisen, selectieprocedures, contracten, werkwijzen en werkomstandigheden: zitten de juiste mensen op de juiste plek en is datgene wat gevraagd wordt ook haalbaar binnen de gestelde kaders? Krijgen ze bijvoorbeeld voldoende ruimte, vrijheid en verantwoordelijkheid of zijn de procedures zo strak ingeregeld dat ze geen kant op kunnen. Als mensen zich fijn voelen in hun omgeving is de kans dat ze een burn-out krijgen vele malen kleiner.’ Yorrick knikt: ‘Dat is precies wat wij als teeltadviseurs ook bespreken met kwekers en broeiers: hoe moeilijk ook, de oplossing ligt altijd aan het begin van het proces.
Gert-Jan de Groot
Gert-Jan: ‘Mensen staan 24/7 aan: de scope van onze dag is in één generatie compleet veranderd. Mijn vader kwam na een dag hard werken thuis en deed daarna niets meer. Zijn pantoffels, krantje en eten stonden bij wijze van spreken voor hem klaar en zondag was voor ons gezin een echte rustdag. Tegenwoordig is daar geen sprake meer van: we vragen veel van onszelf en willen alles: een uitdagende baan, een goede relatie, slimme kinderen, leuke vrienden, gave hobby’s, reizen, een mooi huis én we willen digitaal niets missen.We leven in een constante staat van paraatheid: als er iets tegenzit of niet gaat zoals we willen, raken we de regie kwijt en krijgen we klachten.’ Omdat mensen volgens Gert-Jan net als bollen
‘Als mensen zich fijn voelen in hun omgeving
is de kans dat ze een burn-out krijgen vele malen kleiner.’
Wat kunnen we leren van anderen? Gert-Jan: ‘We kennen gelukkig ook veel bedrijven die dit wel serieus aanpakken en werksituaties creëren waar medewerkers ruimte, vertrouwen en middelen krijgen om hun werk goed en in balans te kunnen doen. Dat zijn, zo is onze ervaring, vooral de lerende bedrijven die blijven investeren in hun personeel maar ook blijven innoveren in hun organisatiestructuur en hun toegevoegde waarde in de markt.’ Yorick herkent dat in de bollensector. Yorick: ‘Bedrijven die het goed voor elkaar hebben, stralen rust uit. Ze hebben een andere ondernemersstructuur dan de ‘traditionele’ bedrijven: er werken op cruciale posities niet alleen vakmensen, maar bijvoorbeeld ook professionals met ervaring buiten de sector. Daarnaast kijken die ondernemers vaker over de
branchegrenzen heen op zoek naar nieuwe ideeën en naar oplossingen voor uitdagingen.’ Gert-Jan: ‘Dat kan ik me helemaal voorstellen. De bedrijven zijn groter geworden evenals de financiële belangen en risico’s: er zijn aanvullende expertises nodig om dat goed aan te kunnen sturen, zoals bedrijfsdeskundigen.’ Voor ondernemers in de bollensector die anders willen, maar niet weten hoe, besluit Gert-Jan met een oprecht advies. ‘Stel je kwetsbaar op en durf eerlijk naar jezelf te kijken.Welke werkzaamheden of aspecten van het ondernemerschap vind je leuk en beheers je en waarvoor kan je eigenlijk wel de hulp van een professional gebruiken. Alleen dat al geeft de ruimte die nodig is om een vicieuze cirkel te doorbreken en weer oog te krijgen voor de kansen die er voor prachtige natuurproducten als tulpenbollen zijn.’
Yorick van Leeuwen ‘Moeten
we dapper doorgaan, innoveren of juist teruggaan naar hoe het vroeger was?’
CNB 100 magazine
CNB 100 magazine 83
82
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker