ONDERWEG NAAR DUURZAAMHEID
2
‘We zijn een innovatief Belgisch kledingbedrijf dat hoogwaardige kleding produceert voor print en opdruk en hebben als doel bij te dragen aan een volledig duurzame toeleveringsketen. Dit rapport laat onze inzet en de stappen zien die we ondernemen om onze toeleveringsketen te verbeteren en zo te zorgen voor een gezondere planeet en gelukkigere mensen. ‘We zeggen graag wat we doen en doen wat we zeggen’, omdat we geloven dat duurzaamheid in de eerste plaats een kwestie van inzet en transparantie is. In het rapport geven we inzicht in de complexe uitdagingen waar de textielindustrie mee te maken heeft, hoe we die uitdagingen aanpakken en wat onze ambities voor de toekomst zijn. Bij Stanley/Stella hebben we ambitieuze plannen die ons over een lange en kronkelige weg zullen voeren. We streven ernaar om de arbeiders in onze partnerfabrieken (d.w.z. onze Tier 1-leveranciers) een leefbaar loon te bieden en werken eraan om onze CO 2 voetafdruk in onze hele toeleveringsketen te verminderen. Bovendien zijn we verheugd om het manifest van Stanley/Stella, dat onze leidraad is om als een verantwoordelijk bedrijf in de kledingindustrie werkzaam te zijn, te delen.’
Jean Chabert, oprichter en CEO Stanley/Stella
3
4
Statement CEO
8 10 12 14 3 6
Onze mensen ondersteunen duurzaamheid Het manifest van Stanley/Stella Onze verantwoorde toeleveringsketen Onze certificeringen en lidmaatschappen Achter onze inzet staan
16
Onze materialen bewust kiezen
Biologisch katoen Gerecycleerd katoen Gerecycleerd polyester Gerecycleerd nylon Modal Chemicaliën
18 22 24 26 26 27
Onze milieu-impact zo klein mogelijk houden
28
CO 2 -voetafdruk Water
30 32
Maatschappelijke verantwoordelijkheid Fair Wear Foundation Leeflonen Lokale projecten Voor de mens zorgen
34
36 38 42 44
De Stanley/Stella-gemeenschap
46
Onze leveranciers Ons distributienetwerk Onze logistieke partners
48 52 54
5
‘We willen ervoor zorgen dat onze inzet voor duurzaamheid leidt tot acties en echt impact heeft. De manier waarop we werken moet direct bijdragen tot de verwezenlijking van onze maatschappelijke en milieudoelstellingen.’
Michel Hublet, hoofd duurzaamheid
6
Achter onze inzet staan
Focussen op duurzaamheid is geen optie meer maar een must. Bij Stanley/Stella is duurzaamheid onderdeel van onze kernwaarden en volledig geïntegreerd in onze bedrijfscultuur. We geloven dat een eerlijkere en duurzamere mode-industrie mogelijk is en dat het onze gezamenlijke verantwoordelijkheid is om onze manier van creëren en werken voortdurend te verbeteren. Van het katoenveld tot onze collectie, tot hoe we ons afval beheren, ons doel is altijd te handelen met transparantie voor de mens, onze planeet en de samenleving. Naast de speciale teams voor duurzaamheid op ons hoofdkantoor in Brussel en ook in de buurt van onze leveranciers in Azië, hebben we onze inzet vastgelegd in het onlangs ingevoerde manifest van Stanley/Stella. Deze inzet wordt verder versterkt door acties in onze toeleveringsketen en ondersteund door diverse certificeringen en lidmaatschappen.
7
Bij Stanley/Stella zijn de mens en duurzaamheid twee van de vier kernwaarden (naast uitmuntendheid en innovatie) die het kompas zijn op onze reis. In al onze activiteiten en in onze hele organisatie streven we er actief naar om werkomgevingen te creëren die positief aanvoelen en mogelijkheden bieden, en waar aandacht voor mensen, onze planeet en de samenleving geïntegreerd is in de dagelijkse beslissingen en handelingen. We hebben verschillende teams voor duurzaamheid op onze locaties: Onze mensen ondersteunen duurzaamheid
—
In ons hoofdkantoor in Brussel werkt een team van vier mensen aan ons duurzaamheidsbeleid op lange termijn en aan acties op korte termijn. Dit kernteam zorgt ervoor dat duurzaamheid is ingebed in alle functies en op elk niveau van het bedrijf. In Dhaka hebben we een team van drie mensen die onze partnerfabrieken dagelijks op de voet volgen en met hen contact onderhouden. Onlangs hebben we nieuwe kantoren geopend in Dhaka, die qua duurzame materialen en energie-efficiëntie dezelfde principes zullen volgen als ons hoofdkantoor in Brussel.
—
—
In Peking zorgt onze operations manager voor China voor het naleven van de duurzaamheidsverplichtingen voor onze lokale leverancier.
—
In India hebben we een katoenspecialist die toezicht houdt op de lokale activiteiten.
8
Stanley/Stella-team hoofdkantoor, Brussel, België, 2022. >
9
Het manifest van Stanley/Stella
We streven ernaar om samen met onze medewerkers, leveranciers en officiële dealers een gemeenschap te vormen van gelijkgestemden die de gedeelde wens hebben om zowel het ecosysteem van Stanley/Stella als onze sector positief te beïnvloeden. Het manifest van Stanley/Stella, dat sinds 2022 bestaat, is een richtinggevend kader waarin wordt beschreven waar we als bedrijf in de kledingindustrie voor staan. Hierin benoemen we onze inzet voor het aanpakken van kritieke kwesties op het gebied van ESG (milieu, maatschappij en governance) die binnen onze invloedssfeer liggen. In het manifest staan ook onze tien kernprincipes vermeld, die de basis vormen voor ons gedrag en die de hele Stanley/Stella-gemeenschap inspireren om zorgvuldig met onze planeet en haar bevolking om te gaan.
Bekijk het volledige manifest van Stanley/Stella hier.
10
Bescherming van de natuur
CO 2 -voetafdruk
Circulaire economie
Arbeidsomstandigheden en welzijn — De mensenrechten respecteren door veilige en goede werk omstandigheden te bieden en te bepleiten.
Diversiteit, inclusie en gelijkheid — Bevorderen van diversiteit bij
— Behoud van bodem, water, lucht en biodiversiteit door verantwoorde materiaalinkoop, productie, distributie en opdruk.
— Bijdragen tot wereldwijde koolstof neutraliteit door het uitvoeren van CO 2 -reductieactiviteiten in onze waardeketen en door het deelnemen aan compensatie- initiatieven.
— Product- en verpakkingsafval op het vlak van productie en consumptie tot een minimum beperken en stappen zetten in de richting van circulaire bedrijfsmodellen.
werving van nieuwe medewerkers en bedrijfspraktijken, een inclusieve professionele omgeving en gelijke kansen voor iedereen.
Betrokkenheid bij de gemeenschap —
Verantwoordelijkheid en traceerbaarheid — Verantwoordelijkheid nemen voor onze handelingen in onze hele toeleveringsketen door volledige traceerbaarheid en due diligence op het gebied van mensenrechten en milieu.
Samenwerking
Innovatie en empowerment —
Transparantie en authentieke communicatie — Open en nauwkeurig communiceren met onze gemeenschappen en belanghebbenden over onze
— Een open-minded dialoog stimuleren en samenwerken met onze gemeen schappen en belanghebbenden binnen en buiten de sector voor een grotere en betere impact.
Bijdragen aan de economische en maatschappelijke ontwikkeling van gemeenschappen door eerlijke beloning, onderwijs en onze betrokkenheid bij het ecosysteem.
De duurzaamheid van het bedrijfs leven versterken door digitalisering en innovatief denken en handelen.
maatschappelijke en milieu- uitdagingen, de acties die we ondernemen en waar onze grenzen liggen.
11
Onze verantwoorde toeleveringsketen Van de inkoop van duurzame grondstoffen tot het samenwerken met een toegewijd netwerk van officiële dealers die onze waarden delen, streven we ernaar om bij elke stap van onze reis een positieve impact te hebben.
We selecteren de meest ecovriendelijke grondstoffen — In al onze collecties gebruiken we GOTS-gecertificeerd biologisch katoen evenals GRS-gecertificeerd gerecycleerd katoen, GRS-gecertificeerd gerecycleerd polyester en GRS-gecertificeerd gerecycleerd nylon.
We werken met geavanceerde fabrieken samen —
Onze negen partnerleveranciers in Bangladesh en één in China zijn GOTS- gecertificeerd, en we hebben een lokaal team dat onze zaken in Zuid-Azië regelt. Sinds 2012 zijn we lid van de Fair Wear Foundation (FWF).
12
We kiezen partners voor duurzaam transport en opslag — Door te kiezen voor transport over zee wordt de ecologische voetafdruk van het vervoer van onze producten naar Europa geminimaliseerd, en wij werken met opslagbedrijven die aan de GOTS-normen voldoen om onze producten op te slaan.
We werken samen met een toegewijd distributienetwerk — Ons netwerk van officiële dealers deelt onze visie en waarden, en we stimuleren en ondersteunen hen bij het behalen van de GOTS-certificering.
13
Certificeringen Onze toeleveringsketen is gecertificeerd door verschillende onafhankelijke instanties en normen, waaruit onze inzet voor gezonde milieupraktijken en meer respect voor de planeet blijkt. Maar daar blijft het niet bij. We kijken altijd verder dan certificeringen alleen om onze kennis te vergroten en positieve actie voor onze planeet en haar bevolking te stimuleren.
GOTS De Global Organic Textile Standard (GOTS) is de belangrijkste wereldwijde norm voor de productie van biologische vezels. Gebaseerd op zowel ecologische als maatschappelijke criteria is het de strengste certificering voor biologisch katoen. Het garandeert dat katoen biologisch wordt geteeld zonder het gebruik van genetisch gemodificeerde zaden of gevaarlijke chemicaliën. Het zorgt ook voor traceerbaarheid vanaf de oogst van de grondstof tot aan de eindgebruiker, met inbegrip van transactiecertificaten in elk stadium van de productie. OCS De Organic Content Standard (OCS) is een vrijwillige internationale norm die de aanwezigheid en de hoeveelheid biologisch materiaal in een eindproduct controleert. Het volgt het traject van grondstoffen, van de bron tot het eindproduct. Deze norm geldt voor Stanley/Stella-producten met minder dan 70% biologisch katoen. GRS De Global Recycled Standard (GRS) is 's werelds toonaangevende norm voor gerecycleerd textiel. De norm geldt voor de volledige toeleveringsketen en heeft betrekking op traceerbaarheid, milieubeginselen, maatschappelijke vereisten, chemisch gehalte en etikettering. Al het gerecycleerde katoen, gerecycleerd polyester en gerecycleerd nylon dat we gebruiken is GRS-gecertificeerd. OEKO-TEX De Standaard 100 van OEKO-TEX® is een van ‘s werelds bekendste normen voor de beoordeling van schadelijke substanties in stoffen. Onze certificering bevestigt dat de producten van Stanley/Stella worden verwerkt zonder chemische stoffen die schadelijk zijn voor de menselijke gezondheid en het milieu. Standaard 100 verbiedt ook bepaalde potentieel schadelijke stoffen, zelfs wanneer deze nog niet wettelijk verboden zijn, en garandeert dat onze producten voldoen aan de REACH-verordening van de EU.
PETA
Stanley/Stella is ‘PETA-Approved’, wat betekent dat we geen dier proeven uitvoeren of laten uitvoeren op ingrediënten, formules of afgewerkte producten en verklaren dat nooit te doen. Onze producten zijn gemaakt van 100% veganistische materialen en 0% dierlijke vezels, zodat dieren geen schade wordt berokkend.
14
Lidmaatschappen We zijn er trots op dat we de milieu- en maatschappelijke uitdagingen waarmee onze industrie wordt geconfronteerd op een gezamenlijke manier aanpakken. Via onze lidmaatschappen van Fair Wear Foundation en Textile Exchange willen we de positieve impact die we in al onze activiteiten kunnen hebben, versterken.
Fair Wear Foundation Fair Wear Foundation (FWF) is een onafhankelijke organisatie die samenwerkt met kledingmerken, kledingarbeiders en influencers uit de textielindustrie om de arbeidsomstandigheden in kleding fabrieken te verbeteren. FWF voert regelmatig audits uit in onze partner fabrieken en stelt waar nodig corrigerende actieplannen (CAP’s) op om de rechten van arbeiders en veilig, waardig en goed betaald werk te waarborgen. Stanley/Stella is sinds 2012 lid van FWF.
Textile Exchange
Textile Exchange is een wereldwijde non- profitorganisatie die nauw samenwerkt met haar leden om de omvorming van de industrie op het gebied van preferred vezels, integriteit en normen en verantwoorde toeleveringsnetwerken te stimuleren. Stanley/Stella neemt deel aan het jaarlijkse Material Change Index- onderzoek, dat de vooruitgang op het gebied van duurzamere inkoop van grondstoffen in kaart brengt.
Stanley/Stella-label op een stiksel in Aus Bangla, Dhaka, Bangladesh, 2022. <
15
Onze inzet
‘Biologisch katoen. Hernieuwbare bronnen. Gerecycleerde materialen. Het is onze blauwdruk voor een betere voetafdruk.’
Tereza Ungerman, product development en quality manager
16
Onze materialen bewust kiezen De keuze van de vezels heeft een grote impact op de levensduur van een kledingstuk en het gemak waarmee het kan worden gerecycleerd. Dit bepaalt zowel de kwaliteit van het product als de ecologische voetafdruk ervan. Door grondstoffen van de hoogste kwaliteit te kiezen, hoeven deze minder gecombineerd te worden met andere vezels. Geen enkel materiaal is echter perfect en er moeten veel afwegingen worden gemaakt om de beste oplossing te vinden. Om onze producten bijvoorbeeld meer stabiliteit en duurzaamheid te geven, moeten we soms synthetische vezels gebruiken. We maken altijd bewuste, zorgvuldig afgewogen beslissingen over materialen die we gebruiken.
17
Biologisch katoen Vanaf de eerste dag hebben we ervoor gekozen om uitsluitend 100% biologisch katoen te gebruiken, geteeld uit zaden die niet genetisch gemodificeerd zijn (non-GMO) en geteeld zonder gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Aanvankelijk haalden we al onze biologische katoen uit India, maar sinds 2021 hebben we onze inkoop uitgebreid naar leveranciers in andere landen zoals Turkije. Wereldwijd is slechts een zeer klein deel van de jaarlijks geproduceerde katoen biologisch. De teelt van biologisch katoen zorgt ervoor dat er geen schadelijke chemicaliën in de bodem of in aangrenzende rivieren, meren of zeeën terechtkomen. Dit betekent dat het voor de biologische landbouw gebruikte water niet als verloren water wordt beschouwd, aangezien het opnieuw kan worden gebruikt en veilig naar de bodem en andere water bronnen kan terugkeren. Het algemene positieve effect op water, bodem en biodiversiteit betekent dat het welzijn en de bestaansmiddelen van de katoen boeren en hun gemeenschappen worden gerespecteerd en beschermd.
18
Voordelen van biologisch katoen versus conventioneel katoen
Bron: Textile Exchange (2017). Quick guide to organic cotton.
26% Minder kans op bodemerosie
46% Minder impact op de opwarming van de aarde
70% Minder verzuring van bodem en water
91% Minder oppervlakte- en grondwaterverbruik
19
GOTS-certificering —
De Global Organic Textile Standard (GOTS) is gebaseerd op zowel ecologische als maatschappelijke criteria en certificeert dat het katoen biologisch is geteeld, zonder het gebruik van genetisch gemodificeerde zaden of schadelijke chemische producten. We hebben ervoor gekozen om in al onze collecties uitsluitend te werken met 100% GOTS-gecertificeerd biologisch katoen. Transactiecertificaten in elk stadium van de productie bevestigen de traceerbaarheid en het biologische gehalte van onze producten, vanaf de oogst van de grondstof tot de eindafnemer.
Transparant overzicht van onze toeleveringsketen
Grondige kennis van katoenteelt
Regelmatige bezoeken aan landbouwers en bedrijven voor ontkorreling
Lees hier meer over GOTS.
Verder kijken dan certificering —
Op onze reis om ons katoen zo verantwoord mogelijk in te kopen, gaan we verder dan de GOTS-certificering om onze klanten te voorzien van biologisch katoen van constante kwaliteit:
Periodieke steekproeven van ons garen
Diversificatie van het land van oorsprong
20
Gemaakt van 85% biologische materialen Als het biologische gehalte tussen 70% en 95% van het productgewicht ligt. De meeste van onze sweatshirts zijn gecertificeerd made with 85% , aangezien het biologische gehalte 85% van het productgewicht bedraagt. (De overige 15% van de materiaalsamenstelling bestaat uit ‘duurzame vezels’, dat wil zeggen natuurlijke of gerecycleerde vezels).
Biologisch Als het biologische gehalte minstens 95% van het productgewicht is. De meeste van onze T-shirts zijn gecertificeerd biologisch, aangezien hun biologische gehalte meer dan 95% is.
21
Gerecycleerd katoen
Ons RE-Creator T-shirt is een 50/50 mix van gerecycleerd biologisch katoen van ons eigen knipafval en ongeverfd biologisch katoen. Dit geeft het kledingstuk een natuurlijk gemêleerd effect. Door dit hergebruik van materiaal en het niet verven minimaliseren we de benodigde energie, water en chemicaliën in vergelijking met traditionele productieprocessen. De RE-Range en productiefaciliteiten van Stanley/ Stella zijn GRS-gecertificeerd.
We proberen productafval op productieniveau te minimaliseren en streven naar circulaire bedrijfsmodellen, waarbij gerecycleerd katoen een belangrijke rol speelt. We zijn in 2017 begonnen met het gebruik van gerecycleerd katoen in ons assortiment accessoires. Sindsdien hebben we ons assortiment gerecycleerde katoenen producten uitgebreid en hebben we zelfs besloten ons eigen knipafval te gaan gebruiken om nieuwe producten te maken. Zo zijn onze RE-Creator, RE-Blaster en RE-Cruiser gedeeltelijk gemaakt van gerecycleerd biologisch katoen van ons eigen knipafval.
Lees hier meer over GRS.
Knipafval van onze eigen productie wordt verzameld in onze partnerfabrieken
De stof wordt fijn versnipperd in een spinnerij en vervolgens gemengd met nieuw biologisch katoen.
De vezels worden vervolgens tot nieuw garen gesponnen, dat tot een duurzame stof wordt gebreid.
22
Knipafval van Stanley/Stella bij Simco, Dhaka, Bangladesh, 2022.
23
Gerecycleerd polyester
Ons lichtgewicht, met mesh gevoerde Commuter-jas is gemaakt van 100% gerecycleerd polyester van post- consumer PET-afval. Om op een zo milieuvriendelijk mogelijke manier bescherming te bieden tegen de elementen is de stof behandeld met een veilig en milieuvriendelijk duurzaam waterafstotend middel (DWR). Alle stoffen die in de outerwear kleding van Stanley/Stella worden gebruikt, zijn GRS-gecertificeerd.
We gebruiken polyester voor de stabiliteit van onze sweatshirts, de stevigheid van onze accessoires en de productie van onze outerwear kleding. Sinds 2018 gebruiken we uitsluitend gerecycleerd polyester van post-consumer PET-flessen. Het is duidelijk dat het aanpakken van plastic afval één van de grootste milieu-uitdagingen van onze tijd is geworden. Wereldwijd belandt jaarlijks ongeveer 9,5 miljoen ton plastic in de oceaan, waarvan het grootste deel voor eenmalig gebruik is. Het recycleren van polyester maakt een aanzienlijke energiebesparing in het productieproces mogelijk in vergelijking met niet- gerecycleerd polyester. Voor al onze outerwear kleding van gerecycleerd polyester gebruiken we uitsluitend GRS-gecertificeerde stoffen. Net als bij ons biologisch katoen streven we naar volledige traceerbaarheid van ons gerecycleerd polyester, inclusief de herkomst van de PET-flessen. Afhankelijk van de stijl zijn er 38 tot 80 plastic flessen van 550 ml nodig voor de productie van onze jassen. Deze flessen komen voornamelijk uit China en zouden anders op de vuilnisbelt belanden of in onze oceanen.
Zodra de PET-flessen zijn verzameld, worden ze schoongemaakt en in kleine vlokken gesneden.
Deze vlokken worden vervolgens tot chips gesmolten en tot polyester stapelvezels geblazen.
De stapelvezel wordt vervolgens tot garen geweven om een duurzame en ademende stof te creëren.
24
Gerecycleerd polyesterweefsel met duurzaam waterafstotend BIONIC-FINISH ® ECO, Brussel, België, 2022.
25
Gerecycleerd nylon Voor sommige van onze accessoires en outerwear kleding gebruiken we pre-consumer gerecycleerd nylon, gemaakt van industrieel afval van nylongaren. Deze stof staat bekend om zijn duurzaamheid en sterkte, maar is tegelijkertijd uiterst licht en zacht voor de huid. We bieden negen verschillende producten van gerecycleerd nylon, allemaal met GRS-gecertificeerde stoffen.
Modal
We zijn altijd op zoek naar andere duurzame materialen om ons aanbod uit te breiden. Eén daarvan is Modal, een soepele kunstmatige cellulosevezel die bekend staat om zijn uitzonderlijke zachtheid. TENCEL™ haalt de vezels uit natuurlijk gecultiveerd beukenhout en hun pulp-tot-vezel-proces is milieu vriendelijk, zelfvoorzienend in energie en wint nevenproducten terug. Eén van onze producten in TENCEL™ Modal is OCS Blended-gecertificeerd.
Gerecycleerd nylongaren
In het laboratorium van de GMS, Dhaka, Bangladesh, 2022. >
26
Chemicaliën Onze prioriteit is ervoor te zorgen dat chemicaliën en andere additieven die in onze producten worden verwerkt, door middel van ambitieuze normen in de hele toeleveringsketen worden beheerd om schade aan mens en milieu te beperken en te voorkomen. Op de productielocaties heeft ons beleid inzake chemisch beheer ook betrekking op het naleven van de hoogste normen zoals GOTS en Standaard 100 van OEKO-TEX ® . STANDAARD 100 van OEKO-TEX ® is een van 's werelds bekendste labels voor textiel dat op schadelijke stoffen is getest. De certificering houdt in dat elk onderdeel van een product, d.w.z. elke draad, knoop en ander toebehoren, is getest op schadelijke stoffen en dat het product derhalve veilig is voor menselijk gebruik. De tests worden uitgevoerd door een onafhankelijk partnerinstituut van OEKO-TEX ® en houden rekening met talrijke gereglementeerde en niet-gereglementeerde stoffen die schadelijk kunnen zijn voor de menselijke gezondheid. In veel gevallen liggen de grenswaarden voor het STANDAARD 100-label hoger dan de nationale en internationale voorschriften.
Lees hier meer over OEKO-TEX ® .
OEKO-TEX ® voldoet aan de REACH Annex XVII-wetgeving van de EU. Lees hier meer over de REACH-wetgeving.
27
‘Het is vandaag de dag niet de vraag of we onze ecologische voetafdruk willen verkleinen, maar hoe we onze betrokkenheid omzetten in concrete acties.’
Sharif Nehal Rahman , Bangladesh Liaison Office manager duurzaamheid
28
Onze milieu-impact zo klein mogelijk houden Menselijke activiteiten zoals het verbranden van fossiele brandstoffen, het kappen van bossen en het bebouwen van land voor landbouwdoeleinden dragen bij tot de klimaatverandering doordat zij CO 2 en andere broeikasgassen uitstoten die verwoestend zijn voor de aarde. Bij Stanley/Stella erkennen we dat we een verantwoordelijkheid hebben om onze impact op het milieu te beperken en te verminderen, en richten we onze focus specifiek op de CO 2 -uitstoot in onze toeleveringsketen en op het waterverbruik.
29
Equivalent CO 2 -emissie van een Creator T-shirt in Wit, maat Medium (in gr)
CO 2 - voetafdruk
Einde levensduur
180
In 2022 hebben we samen met externe partners de koolstofuitstoot in onze hele toeleveringsketen gemeten.
Biologisch katoen
530
We hebben onze aanpak gebaseerd op de algemeen aanvaarde boekhoudnorm van het BKG-protocol in combinatie met de Bilan Carbone ® -methode en hebben alle koolstofemissies in elke fase berekend, van de productie van grondstoffen en gerecycleerde materialen, de vervaardiging van de producten, de opdruk door onze officiële dealers, tot het gebruik van de producten en het einde van de levensduur. Voor de meeste fases hebben we concrete gegevens kunnen verzamelen. Voor andere, zoals de katoenteelt, het gebruik door de consument en het einde van de levensduur, hebben we gebruik gemaakt van standaardgegevens van het Agentschap voor Ecologische Transitie (ADEME) en andere organisaties. De totale CO 2 -emissies voor 2021 bedragen 90.300 ton, waarvan minder dan 1% scope 1- en 2-emissies zijn. De overige 99% zijn scope 3-emissies.* Op basis van deze bevindingen zullen we een gedetailleerd actieplan opstellen om onze koolstofuitstoot te verminderen en te compenseren.
440
Gebruik
1,96 kg CO 2 eq
150
Garen
160
Dealers
40
290
130
40
Fabriek
Magazijn
Transport
Kleding
* Scope 1 omvat directe emissies van bronnen die we bezitten of controleren. Scope 2 omvat de indirecte emissies van de opwekking van de door ons verbruikte elektriciteit, stoom, verwarming en koeling. Scope 3 omvat alle andere indirecte emissies die in onze waardeketen voorkomen. 30
CO 2 -voetafdruk Stanley/Stella in 2021 (in %)
22
15
14
12
9
8,5
8
7
3
1,5
Vezelproductie
Ontkorreling
Garenproductie
Stofproductie Kledingproductie
Transport en magazijn
Activiteit dealer
Gebruik eindconsument
Einde levensduur
Activiteit Stanley/ Stella hoofdkantoor
90.300 ton CO 2 eq
31
Water We behandelen water als de waardevolle hulpbron die het is. In onze hele toeleveringsketen streven we ernaar de hoeveelheid gebruikt water tot een minimum te beperken en de verontreiniging ervan te verminderen. Zoals voor alle landbouwproductie is water een kritische factor voor de succesvolle teelt van biologisch katoen. In tegenstelling tot conventioneel katoen wordt het water in de biologische landbouw echter niet verontreinigd door schadelijke chemicaliën, waardoor ongewenste negatieve effecten op de bodem en de biodiversiteit worden voorkomen. Water wordt ook gebruikt voor het verven en wassen van textiel, waarbij onvermijdelijk giftige stoffen in het water terechtkomen. Al onze partner fabrieken hebben ter plaatse Effluent Treatment Plants (ETP's), in overeenstemming met de wettelijke vereisten, en beschikken over interne specialisten en testfaciliteiten.* Deze zorgen ervoor dat afvalwater wordt behandeld en vervolgens weer in de natuur kan worden geloosd zonder het milieu te schaden. In sommige van onze partnerfabrieken wordt het gezuiverde afvalwater ook gebruikt voor het wassen van auto's en voor tuinieren. Het resterende vaste afval wordt gewoonlijk enkele maanden bewaard totdat het volledig gestold is, en wordt dan naar gecontracteerde steenvelden gebracht waar het als brandstof wordt gebruikt.
* Om de veiligheid van het behandelde afvalwater te garanderen, worden ter plaatse en in overheidslaboratoria testen uitgevoerd op pH, DO, BZV, COD en TDS. pH: pH is een schaal die wordt gebruikt om de zuurgraad of basiciteit van een waterige oplossing aan te geven. DO: Opgeloste zuurstof (DO) is de hoeveelheid gasvormige zuurstof (O2) opgelost in water. BZV: Het biochemisch zuurstofverbruik (BZV) is de hoeveelheid zuurstof die door bacteriën wordt verbruikt bij de afbraak van organisch materiaal onder aërobe omstandigheden. COD: Het chemisch zuurstofverbruik (COD) is de hoeveelheid zuurstof die nodig is voor de chemische oxidatie van de totale hoeveelheid organisch materiaal in water. TDS: Total Dissolved Solids (TDS) is de totale concentratie van opgeloste stoffen in water. TDS bestaat uit anorganische zouten en een kleine hoeveelheid organisch materiaal.
Effluent Treatment Plant (ETP) bij Dird, Dhaka, Bangladesh, 2022. >
32
33
‘Het is onze plicht om iedereen die deel uitmaakt van ons ecosysteem te ondersteunen. We nemen deze verantwoordelijkheid erg serieus door het initiëren van verschillende projecten om onder andere een eerlijke beloning te garanderen.’
Céline Charveron, ambassadeur duurzaamheid
34
Voor de mens zorgen
Bij Stanley/Stella staan eerlijke en veilige werkomstandigheden en het welzijn op de werkplek centraal in onze activiteiten en organisatie.
Op ons hoofdkantoor in Brussel en in de plaatselijke liaison offices hebben we een aantal maatregelen getroffen om het welzijn te bevorderen en een goede en motiverende werkomgeving te garanderen voor iedereen die betrokken is bij het creëren van onze collecties. Bovendien werken we nauw samen met onze partnerfabrieken om de arbeidsomstandigheden te verbeteren in overeenstemming met ons lidmaatschap van de Fair Wear Foundation, en streven we naar een beloning voor de arbeiders die overeenstemt met een eerlijk loon. Omdat we het ten slotte onze plicht achten de lokale gemeenschappen die deel uitmaken van ons ecosysteem te steunen, hebben we verschillende projecten opgezet om onze inzet nog concreter te maken.
35
Maatschappelijke verantwoordelijkheid Zoals de meeste wereldwijde modemerken zijn we geen eigenaar van de fabrieken en productiefaciliteiten waar onze kleding wordt gemaakt. Toch zien we het als onze verantwoordelijkheid om te zorgen voor een veilige en eerlijke werkomgeving. Daarom werken we alleen samen met leveranciers die onze visie delen. Om de maatschappelijke vereisten die we van hen verwachten duidelijk te documenteren en te communiceren, hebben we verschillende methodes en beleidslijnen ontwikkeld.
Stanley/Stella en het Aus Bangla-team, Dhaka, Bangladesh, 2022.
36
Permanente controles en verslagen — Onze lokale teams in Bangladesh en China houden nauw contact met onze leveranciers, bezoeken hen regelmatig en ontwikkelen actieplannen met behulp van verschillende controleverslagen en -methodes. Deze bevatten:
Een methodologie voor dagelijkse controle op overwerk, waarmee we eventuele overuren aan onze partnerfabrieken kunnen melden en problemen direct kunnen aanpakken om ervoor te zorgen dat de doorlooptijden realistisch zijn. Een maandelijks duurzaamheidsobservatierapport, dat ons een algemeen beeld geeft van de maatschappelijke veiligheid, de bouw- en brandveiligheid en de gezondheid in onze partnerfabrieken. Een methodologie voor kwartaalevaluatie, via onze Supplier Sustainability Scorecard. Een methode voor jaarlijkse controle met meer dan 100 maatschappelijke, milieu- en veiligheidscriteria via ons Sustainability Audit Report.
—
—
—
—
Gedragscode —
De gedragscode van Stanley/Stella vermeldt onze inzet voor eerlijke en ethische werkpraktijken. Hij beschrijft de beginselen die we essentieel achten voor de uitvoering van ons bedrijf. Deze gedragscode moet worden ondertekend en nageleefd door alle fabrieken waarmee we samenwerken. De normen van onze gedragscode zijn afgeleid van de acht fundamentele conventies van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) en zijn in overeenstemming met de Code of Labour Practices (CoLP) van de Fair Wear Foundation. Onze gedragscode omvat zeven pijlers:
Verbod op kinderarbeid Discriminatieverbod Verbod op dwangarbeid en verplichte arbeid en disciplinaire maatregelen Vrijheid van vereniging Werktijden Compensatie Gezonde en veilige werkplek.
— — — — — — —
Naast deze pijlers moeten onze leveranciers zich houden aan aanvullende maatschappelijke, milieu- en veiligheidsnormen.
37
Fair Wear Foundation Fair Wear Foundation (FWF) is een onafhankelijke non-profitorganisatie die samenwerkt met merken, fabrieken, vakbonden, ngo's en regeringen om te zorgen voor betere arbeidsomstandigheden voor kledingarbeiders over de hele wereld. Stanley/Stella is sinds de oprichting van ons bedrijf lid, en dankzij onze prestaties hebben we de Leader-status gekregen. Elk jaar publiceren we een gedetailleerd Brand Performance Check-rapport, waarin we onze inspanningen op het gebied van maatschappelijke kwesties en de resultaten van de controle- en herstelmaatregelen in elk van onze partnerfabrieken beschrijven. Drie van de belangrijkste acties in verband met ons FWF-lidmaatschap zijn maatschappelijke audits en correctieve actieplannen (CAP's), een gemakkelijk toegankelijke klachtenhulplijn voor fabrieksarbeiders, en opleiding voor arbeiders om het bewustzijn en de kennis over hun rechten te verbeteren.
Leader Deze categorie is bestemd voor leden die het uitzonderlijk goed doen en op een hoog niveau actief zijn. Leaders tonen best practices op complexe gebieden als eerlijke verloning en vrijheid van vereniging.
Lees hier ons laatste Brand Performance Check-rapport.
38
De acht pijlers van FWF
Veilige en gezonde arbeidsomstandigheden
Betaling van een eerlijk loon
Geen discriminatie op het werk
Tewerkstelling is vrij gekozen
Vrijheid van vereniging
Redelijke werktijden
Een juridisch bindende arbeidsrelatie
Geen kinderarbeid
39
Audits en corrigerende actieplannen (CAP's) —
Workplace Education Programmes (WEPs) —
We laten audits uitvoeren bij onze leveranciers om een grondig inzicht te krijgen in de maatschappelijke omstandigheden van hun arbeiders en hun interne processen. In 2021 werden zes van deze audits uitgevoerd in Bangladesh. Vertegenwoordigers van de Fair Wear Foundation voeren elke drie jaar formele FWF-audits uit in onze partnerfabrieken, inclusief gesprekken met het fabrieksmanagement en interviews met arbeiders, zowel op als buiten de fabriek. Zodra de audit is afgerond, worden de bevindingen samengevat in een auditrapport en gedeeld met de fabriek en het team voor duurzaamheid van Stanley/Stella. Op basis van dit verslag wordt zo nodig een CAP opgezet.
Opleidingsprogramma’s bieden het management van de fabriek en de arbeiders de gelegenheid om openlijk problemen en opportuniteiten op de werkplek aan te pakken. Samen met Fair Wear Foundation organiseren we deze programma's in al onze partnerfabrieken. Het doel is iedereen bewust te maken van arbeidsrechten en hem of haar de kennis en vaardigheden bij te brengen die nodig zijn om de werkomgeving en -relaties te verbeteren, van het opzetten van een anti-pestcomité tot het versterken van de communicatie tussen het management en de arbeiders.
FWF-hulplijn —
Al onze partnerfabrieken hebben hun eigen interne regeling voor het uiten van zorgen en klachten, waaronder arbeiderscomités. Als arbeiders zich niet prettig voelen bij deze interne oplossing, zorgt de externe hulplijn van de Fair Wear Foundation ervoor dat hun problemen door de aangesloten merken naar behoren worden afgehandeld. Alle arbeiders van onze partnerfabrieken zijn op de hoogte van de klachtenprocedure en de FWF-hulplijn. Onze duurzaamheidsmanager in Dhaka behandelt de klachten en bespreekt de hoofdoorzaak met de leveranciers totdat er een oplossing is gevonden.
Onze Sustainability Manager van ons liaison office in Bangladesh introduceert een Workplace Education Program, Dhaka, Bangladesh, 2019. >
40
41
Eerlijk geprijsde kruidenierswinkel in Interstoff, Dhaka, Bangladesh, 2022.
42
Leeflonen We kiezen ervoor te werken met de meest ethische en verantwoordelijke fabrieken en streven ernaar dat zij allemaal eerlijke lonen betalen die de kosten van levensonderhoud dekken. In Bangladesh stelt de lokale regering het minimumloon vast om een eerlijk loon voor de arbeiders te garanderen en tegelijkertijd concurrerend te blijven voor de kledingproducenten. Onze partnerfabrieken garanderen dit wettelijk minimumloon en fundamentele wettelijke verplichtingen zoals interne kinderopvang, zwangerschapsverlof en medische dekking. Daarnaast bieden ze ook extra voordelen zoals gratis vervoer, prestatie- en aanwezigheidsbonussen en progressieve loonschalen. Dit minimumloon komt echter niet overeen met een leefbaar loon zoals gedefinieerd door de Global Living Wage Coalition (GLWC)*. Van onze kant streven we ernaar dat al onze partnerfabrieken een eerlijk loon betalen dat de kosten van levensonderhoud dekt en blijven we zoeken naar nieuwe en innovatieve manieren om arbeiders een leefbaar loon te betalen. Met de inzet en steun van onze CEO en het topmanagement om tot leefbare lonen te komen, blijven we investeren in concrete projecten zoals de Fair- priced Grocery Shops om de koopkracht van de arbeiders direct te vergroten en hun levensonderhoud te verbeteren. Sinds 2020 hebben we Fair-priced Grocery Shops ondersteund voor bijna 38.000 arbeiders in Interstoff, Meghna en Aus Bangla, waarbij voedsel zoals rijst, rode linzen, zout en suiker met bijna 50% korting aan de fabrieksarbeiders wordt verstrekt.
*De GLWC definieert een leefbaar loon als het ‘loon dat een arbeider voor een standaardwerkweek in een bepaalde [tijd en] plaats ontvangt en dat voldoende is om de arbeider en zijn of haar gezin een behoorlijke levensstandaard te bieden’. De elementen van een behoorlijke levensstandaard omvatten voedsel, water, huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg, vervoer, kleding en andere essentiële behoeften, waaronder voorzieningen voor onverwachte gebeurtenissen".
43
Lokale projecten
We streven niet alleen naar veilige en gelijkwaardige arbeidsomstandigheden en een eerlijke beloning in onze partnerfabrieken, maar willen ook rechtstreeks bijdragen aan de ontwikkeling van de lokale gemeenschappen van de fabrieksarbeiders. Sommige projecten zijn lopende, we streven ernaar meerdere te ontwikkelen. Toegang tot schoon, veilig en betrouwbaar water is niet alleen essentieel voor het behoud van de gezondheid en de waardigheid van de mens, maar speelt ook een essentiële rol in het levensonderhoud van veel mensen, zoals kleine voedselgerelateerde industrieën. In 2022 zijn we via onze partner voor ontkorreling Pratima in India een eerste project gestart voor een afgelegen gemeenschap in Odisha, Bhejiguda, in het district Balangir. Schoon en veilig drinkwater is daar altijd een uitdaging geweest, omdat de gemeenschap niet is aangesloten op het elektriciteitsnet, waardoor het moeilijk is om aan water te komen. Open bronnen en vijvers zijn de enige bron van water, maar deze drogen in de zomer op, zodat de vrouwen lange afstanden moeten afleggen om drinkwater te halen. In juli 2022 hebben we een dompelpomp op zonne-energie geïnstalleerd om het hele jaar door betrouwbare toegang tot veilig drinkwater te bieden. Dit project is financieel en ecologisch duurzaam dankzij het gebruik van zonne- energie, en heeft de levenskwaliteit voor de hele gemeenschap verbeterd.
>
Inwijding van de zonne-waterpomp, Bhejiguda, Odisha, India, 2022.
44
45
Maatschappelijk
‘Samen met de collectieve inspanning van de internationale gemeenschap willen we met onze partners het voortouw nemen om oplossingen te leveren en op te schalen die de wereldwijde uitdagingen van de textielindustrie aanpakken.’
Abdulla Al Rumi, Bangladesh Liaison Office Country Manager
46
De Stanley/Stella- gemeenschap
Het opbouwen van sterke partnerships en een collectieve aanpak zijn essentieel voor de ontwikkeling van onze activiteiten.
Elke leverancier waarmee we samenwerken wordt zeer zorgvuldig gekozen. We werken slechts met een beperkt aantal partnerfabrieken samen, en elke nieuwe fabriek wordt door ons duurzaamheidsteam streng gecontroleerd en gevalideerd volgens diverse maatschappelijke en milieucriteria. De decorators, verdelers en Print-on-Demand-leveranciers die deel uitmaken van ons exclusieve partnernetwerk zijn betrouwbare medewerkers die we beschouwen als een uitbreiding van de Stanley/Stella-familie. Samen met onze logistieke partners delen zij ons duurzame DNA en onze inzet voor kwaliteit.
47
Onze leveranciers Transparantie is een fundamenteel onderdeel van elk duurzaamheidsbeleid, daarom publiceren we sinds 2018 de namen en contactgegevens van al onze productieleveranciers in ons jaarlijkse duurzaamheidsverslag. Momenteel werken we samen met negen partnerfabrieken in Bangladesh en één in China. Door uitsluitend met zo'n klein aantal leveranciers te werken, kunnen we met elk van hen een ondersteunende, langdurige en op samenwerking gerichte relatie opbouwen. Net zoals voor Stanley/Stella is duurzaamheid ook een belangrijke prioriteit voor onze leveranciers. Door nauwe samenwerking met onze partnerfabrieken en dankzij de dagelijkse aanwezigheid van medewerkers van ons liaison office in Bangladesh zorgen we ervoor dat er acties worden ondernomen om de arbeidsomstandigheden voortdurend te verbeteren en de impact op het milieu te beperken.
48
Target Fine Wear Industries, Bangladesh
Dird, Bangladesh
Interstoff, Bangladesh
Shuangxi Garment Co, China
Meghna, Bangladesh
Ahsan, Bangladesh
GSM, Bangladesh
Aus Bangla, Bangladesh
Croydon Kowloon, Bangladesh
Dekko Knitwears, Bangladesh
Dhaka
49
Ontdek alle partnerfabrieken die onze collecties in 2021 maakten — Voor elke fabriek zie je de locatie, het aantal arbeiders, de verhouding mannelijke en vrouwelijke arbeiders, het soort producten dat ze maken en het jaar waarin ons partnership begon.
Ahsan — Locatie Chandra, Pollibidyut Road, Kaliakoir, Gazipur,1750, Bangladesh — Producten Gebreide kleding
Interstoff — Locatie Chandar,
Meghna — Locatie Gilarchala,
GMS — Locatie Tansutrapur,
Dird — Locatie Rajendrapur,
Kaliakoir, Gazipur 1740, Bangladesh — Producten Gebreide kleding
Shreepur, Gazipur, 1740, Bangladesh — Producten Gebreide kleding
Kaliakoir, Gazipur, 1750, Bangladesh — Producten Gebreide kleding
Sreepur, Gazipur, 1741, Bangladesh — Producten Gebreide kleding
— Partner sinds 2012 — Arbeiders 3.785
— Partner sinds 2015 — Arbeiders 5.470
— Partner sinds 2018 — Arbeiders 3.678
— Partner sinds 2020 — Arbeiders 25.688
— Partner sinds 2012 — Arbeiders 11.224
Vrouwen 28%
Mannen 72%
Vrouwen 45%
Mannen 55%
Vrouwen 47%
Mannen 53%
Vrouwen 39%
Mannen 61%
Vrouwen 36%
Mannen 64%
50
Aus Bangla — Locatie Lengurdi, Araihazar, Narayangonj 1450, Bangladesh — Producten Accessoires
Croydon Kowloon — Locatie
Dekko Knitwears — Locatie Mirpur Industrial Area, Mirpur, Dhaka, 1216, Bangladesh — Producten Gebreide kleding
Target Fine Wears — Locatie Outpara, Chandona Chowrasta, Gazipur, 1702, Bangladesh —
Shuangxi Garment Co — Locatie Luoyang Industrial Area, Quanzhou, Fujian, China — Producten Outerwear
Dhaka EPZ (Uitbreiding), Ganakbari, Ashulia, Dhaka, 1349, Bangladesh — Producten Outerwear en accessoires
Producten Mutsen
— Partner sinds 2017 — Arbeiders 661
— Partner sinds 2021 — Arbeiders 4.626
— Partner sinds 2021 — Arbeiders 1.005
— Partner sinds 2016 — Arbeiders 800
— Partner sinds 2015 — Arbeiders 161
Vrouwen 70%
Mannen 30%
Vrouwen 85%
Mannen 15%
Vrouwen 55%
Mannen 45%
Vrouwen 40%
Mannen 60%
Vrouwen 64%
Mannen 36%
51
Ons distributienetwerk
We produceren blanco kleding en werken met een exclusief netwerk van officiële dealers die onze kledingstukken bewerken met behulp van verschillende opdruktechnieken, waaronder borduren, Direct-to Garment (DTG) printen en zeefdrukken. Eenmaal bewerkt zijn de kledingstukken bestemd voor merchandising, evenementen en retailmerken. We werken nauw samen met onze officiële dealers die we stimuleren en opleiden om GOTS-gecertificeerde druktechnieken toe te passen, waarbij niet-schadelijke inkten en duurzame productiemethoden worden gebruikt. Door de duurzaamheid van niet alleen onze kleding, maar ook de opdruk ervan te verbeteren, hopen we onze toeleveringsketen verder positief te beïnvloeden en ervoor te zorgen dat onze producten de minst mogelijke impact op de planeet hebben.
Showroom van onze officiële dealer Black Star GmbH, Berlijn, Duitsland, 2022. >
52
Onze GOTS-gecertificeerde officiële dealers — Deze kaart toont ons GOTS-gecertificeerde dealernetwerk per 1 juli 2022. De actuele lijst van ons netwerk vind je op onze website.
Oostenrijk Geschützte Werkstätten Galvi Promotion Duitsland Black Star Boender & Beutel – X-Print Dakota Die Textilmacher Eco Merchandise / Luvgreen Fairtrademerch Graphic Idee Textilwerbung Holfelder Laroid Monkeydrive Printing Factory Noenow Printworks Textildruck RK textile Spreeprint Textildruck Texgroup Textildruck Europa Textilhandel-cotton-n-more Wildner Willy Maisel Wizard Gesellschaft Textilkonzepte Subucoola Litouwen Eurospadas Polen Lynka Sema-Print KNK production & development Slovenië Merchyou
Zwitserland Many Ways Frankrijk Kokolo Affective TIP Beyno Main Gauche Brocéliande Brodelec Fair Fibers Indieviduals Pubos België Fabric Alfa Shirt Biznizpoint Maison Clothes Wazabi Nederland Fox Originals Groenewas Katoenfabriek Reklatex Superette Verenigd Koninkrijk 2 Surface Leather Get a Grip / Sustainable Supply My Needs Are Simple Shirtworks Zweden Swagg
53
Onze logistieke partners
Volgens onze berekeningen leggen onze kledingstukken bijna 24.000 km af van de katoenvelden in India, naar onze partnerfabrieken in Bangladesh en uiteindelijk naar de haven van Antwerpen (België), de stad waar onze voorraad wordt opgeslagen. Het grootste deel van dit transport vindt plaats over zee en over de weg. Ons magazijn in Antwerpen wordt beheerd door Katoen Natie (KTN) dat indrukwekkende maatregelen heeft genomen om zo groen mogelijk te zijn. Door hun infrastructuur aan te passen is KTN erin geslaagd duizenden tonnen CO 2 te besparen. Zo maken ze onder andere gebruik van hernieuwbare energie geproduceerd door lokale turbines, gebruiken ze LED-verlichting en is 90% van hun karton afkomstig van volledig gerecycleerde materialen.
België — Het eindproduct komt aan in de haven van Antwerpen na een reis van
23.650 km
Verenigd Koninkrijk — Om aan de vraag van onze Britse klanten te kunnen voldoen, openden we recent een nieuw magazijn in het Verenigd Koninkrijk.
54
De start van de reis — Katoenvelden Ruwe biologische katoen wordt geplukt
Spinnerij
35 km
Fabriek voor ontkorreling
Partnerfabriek Van Gazipur naar Chittagong
De ontkorrelde katoen wordt per zee vervoerd van de haven van Mudra naar de haven van Chittagong
300 km
Madhya Pradesh
300 km
Gazipur
Gujarat
300 km
Haven van Mudra
Haven van Chittagong Van de haven van Chittagong naar Antwerpen
5.090 km
16.618 km
55
We geloven dat de textielindustrie op een verantwoordelijke manier kan handelen en zorg kan dragen voor mens, planeet en maatschappij. We hoeven je niet meer te vertellen waarom we ons volledig inzetten voor biologisch katoen, het verminderen van onze ecologische voetafdruk of het aansporen van onze leveranciers om hun werknemers een leefbaar loon te betalen, omdat we geloven dat deze punten ook voor jou belangrijk zijn. Bedankt voor je deelname aan onze reis en voor het delen van je steun, enthousiasme en ideeën. Als je meer wilt weten over onze weg naar duurzaamheid of hier ook bij betrokken wil zijn:
Neem contact met ons op — stanleystella.com @wearestanleystella
sustainability@stanleystella.com
56
Papier — Kaft Gmund Cotton - Max White 300g/m²
Pagina’s Magno Volume - Mat 135g/m²
Bijdragen van: — Hoofd duurzaamheid (hoofdkantoor, Brussel): Michel Hublet Ambassadeur duurzaamheid (hoofdkantoor, Brussel): Céline Charveron Manager duurzaamheid (Bangladesh Liaison Office, Dhaka): Sharif Nehal Rahman Assistant Sustainability Officer (Bangladesh Liaison Office, Dhaka) : Jahin Rahat Khan Illustraties en grafisch ontwerp (hoofdkantoor, Brussel): Benjamin Valla
57
58
Made with FlippingBook flipbook maker