Quarter 3/2015

2015 Esso Challenge - Innovative Internship

2015 Esso Challenge - Innovative Internship

àÊŒ ¹·Ò§ ¹é ÓËÍÁÇÒ¹Ô ÅÅÒ

Expo Milano 2015

‘¨Ò¡ºÙÃ¾Ò ÊÙ‹ ÍØ ÉÒ¤à¹Â ’ áÅÐ ‘A History of the Thai-Chinese’

๒ ๘

ÇÑ Ç..µÑ Ç¡ÒÃÊÓ¤Ñ Þ ã¹¡Òûŋ Í ¡Ò«ÁÕ à·¹

2015 Esso Challenge – Innovative Internship: 10 weeks of friendship Throughout 10 weeks of the “2015 Esso Challenge - Innovative Internship,” 34 junior students from universities nationwide worked in various functions in Esso (Thailand) Public Company Limited and other ExxonMobil affiliates, and gained working experience. Aside from the opportunity to gain special skills on teamwork, leadership, management, creative thinking, and effective communications, they also learned to build friendship.

2015

Esso Challenge - Innovative Internship

๑๐

รอยยิ้ ม มิ ตรภาพ

บรรยากาศภายในห องประชุ มของเอสโซ ในเช า วั นนั้ นแตกต างไปจากทุ กวั น เสี ยงหั วเราะที่ ดั งเป น ระยะๆ คุ ยกั นไป ยิ้ มกั นไป ของใบหน าที่ เต็ มไปด วย รอยยิ้ มของน องๆ ทั้ ง ๓๔ คน นิ สิ ตนั กศึ กษา จาก มหาวิ ทยาลั ยทั่ วประเทศ ที่ ได เข ามาฝ กงานอย าง สร างสรรค ในโครงการ Esso Challenge - Innovative Internship ที่ บริ ษั ท เอสโซ (ประเทศไทย) จำกั ด (มหาชน) และบริ ษั ทในเครื อเอ็ กซอนโมบิ ลในประเทศไทย จั ดขึ้ น อย างต อเนื่ องเป นป ที่ ๑๑ เพื่ อสร างพลั งคนรุ นใหม ให พร อมเติ บโตสู ความเป นมื ออาชี พในการทำงานจริ ง ภายใต แนวคิ ด “Energy is Growth”

น องๆ นิ สิ ตนั กศึ กษาได ใช เวลาในช วงหยุ ด ภาคเรี ยนของชั้ นป ที่ ๓ เป นเวลา ๑๐ สั ปดาห เก็ บเกี่ ยว ประสบการณ ใหม ๆ เพื่ อนำไปใช ได ในอนาคต ทั้ งจาก การฝ กอบรมเพื่ อพั ฒนาทั กษะ อาทิ การทำงานเป นที ม ความเป นผู นำ การบริ หาร การพั ฒนาความคิ ดสร างสรรค และการสื่ อสารอย างมี ประสิ ทธิ ภาพ รวมถึ งเสริ มความรู เรื่ องนโยบายด านพลั งงาน และการเตรี ยมความพร อม เพื่ อก าวเข าสู ประชาคมเศรษฐกิ จอาเซี ยน โดยมี คณะ ผู บริ หารจากบริ ษั ทฯ รวมทั้ งอาจารย และผู ทรงคุ ณวุ ฒิ จากสถาบั นต างๆ มาเป นวิ ทยากรให ความรู อย างใกล ชิ ด อี กทั้ งยั งได มี โอกาสเยี่ ยมชมโรงกลั่ นน้ ำมั นเอสโซ และ คลั งน้ ำมั นที่ ศรี ราชา เรี ยนรู การตลาดน้ ำมั นหล อลื่ น โมบิ ล 1 เยี่ ยมชมพั นธมิ ตรทางธุ รกิ จ และร วมกิ จกรรม การขายและการบริ การลู กค าที่ สถานี บริ การน้ ำมั น ในโครงการ Heart of Tiger service (HOTs) เพื่ อให เข าใจถึ งกระบวนการในการจั ดหาพลั งงานที่ มี คุ ณภาพ และเป นไปอย างปลอดภั ยของบริ ษั ทฯ

คุ ณมงคลนิ มิ ตร เอื้ อเชิ ดกุ ล

“โครงการนี้ เป นหนึ่ งในกิ จกรรมเพื่ อสั งคมของ บริ ษั ทฯ ซึ่ งตระหนั กถึ งความสำคั ญของการพั ฒนา ศั กยภาพและการเตรี ยมความพร อมของนิ สิ ตนั กศึ กษา ในการทำงานจริ ง เพื่ อให ทั นต อความต องการของภาค ธุ รกิ จไทย และนำไปสู การพั ฒนาองค กรและบุ คลากร ของประเทศไทยให แข งขั นได ในระดั บนานาชาติ ” นายมงคลนิ มิ ตร เอื้ อเชิ ดกุ ล กรรมการและผู จั ดการ ฝ ายกิ จกรรมองค กรและรั ฐกิ จสั มพั นธ กล าวถึ งโครงการ Esso Challenge - Innovative Internship ซึ่ งได รั บการ ตอบรั บเป นอย างดี ตลอด ๑๑ ป ที่ ผ านมา

Vanilla path Vanilla fragrance is used not only in perfume industry, but also in foods and drinks. The vanilla plants were originated in Mexico and Guatemala. The Spanish is credited with introducing vanilla to Europe in 1681. The word ‘vanilla , ’ derived from the diminutive of the Spanish word ‘vainilla,’ translates simply as “little pod.” There are three major species of vanilla that are grown globally: Vanilla planifolia Andrew, Vanilla pompona Scheide, and Vanilla tahitensis J.W. Moore. For Thailand, there was no record of when and who brought vanilla into the country. It was believed to be brought from Indonesia to grow at the Chantaburi Horticultural Research Center. There are five indigenous species in Thailand: Vanilla albida Blume, Vanilla apylla Blume, Vanilla borneensis Rolfe, Vanilla griffithii Rchb, and Vaniila siamensis Rolfe ex Downie.

ส วนในประเทศไทย ไม มี หลั กฐานแน ชั ดว า ผู นำ วานิ ลลาเข ามาปลู กครั้ งแรกเป นใคร และเมื่ อไร คาดว า คงนำเข ามาจากอิ นโดนี เซี ย มาปลู กที่ ศู นย วิ จั ยพื ชสวน จั นทบุ รี นานมาแล ว ต อมาปลู กที่ คณะเกษตรศาสตร มหาวิ ทยาลั ยเชี ยงใหม ในป พ.ศ.๒๕๒๑ แต มี รายงาน ว าได ผลเป นครั้ งแรกที่ ศู นย วิ จั ยพื ชสวนชุ มพร ในป พ.ศ. ๒๕๓๔ ส วนการปลู กเชิ งพาณิ ชย ของมู ลนิ ธิ โครงการหลวง โดยสถาบั นวิ จั ยวิ ทยาศาสตร และเทคโนโลยี แห งประเทศ ไทย (วว.) เริ่ มปลู กพั นธุ การค าตั้ งแต ป พ.ศ. ๒๕๔๕ ป จจุ บั นได ส งเสริ มให เกษตรกรปลู กตามศู นย พั ฒนา โครงการหลวงต างๆ ในภาคเหนื อ ในประเทศไทยมี วานิ ลลาพื้ นเมื องอยู ๕ ชนิ ด ได แก ๑. เอาะลบ Vanilla albida Blume ๒. เถางู เขี ยว Vanilla apylla Blume ๓. สามร อยต อใหญ Vanilla borneensis Rolfe ๔. เถากล วยไม Vanilla griffithii Rchb. ๕. พลู ช าง Vaniila siamensis Rolfe ex Downie แต วานิ ลลาพื้ นเมื องของไทยทุ กชนิ ดติ ดฝ กน อย และไม มี กลิ่ นหอมมากพอที่ จะนำมาส งเสริ มให ปลู ก เป นการค าได ส วนชนิ ดที่ นิ ยมปลู กทั่ วโลกกั นมาก มี ๓ ชนิ ด ได แก ๑. วานิ ลลาพั นธุ การค า Vanilla planifolia Andrew ปลู กมากในมาดากั สการ และเม็ กซิ โก ๒. วานิ ลลาปอมโปนา Vanilla pompona Scheide ปลู กมากในอเมริ กากลาง ๓. วานิ ลลาตาฮี ตี Vanilla tahitensis J.W. Moore ปลู กมากในตาฮี ตี วานิ ลลาที่ ปลู กในประเทศไทย คื อพั นธุ การค า หรื อที่ เรี ยกว า พั นธุ มาดากั สการ เป นพั นธุ ที่ มุ งการ ใช ประโยชน จากกลิ่ นของฝ ก เพื่ อใส ในอาหาร ได แก ขนมหวาน ขนมอบ ไอศกรี ม ช็ อกโกแลต ท็ อฟฟ รวมทั้ งการขายฝ กสด เพื่ อแต งกลิ่ นอาหาร ส วนใน ต างประเทศก็ มี การนำไปผลิ ตเป นน้ ำหอมด วย แต สารหอมที่ มี อยู ในวานิ ลลา คื อ วานิ ลลิ น (vanillin) มี อยู ในปริ มาณน อย ใช วิ ธี การสกั ดที่ ยุ งยาก มี ค าใช จ าย สู ง กลิ่ นหอมวานิ ลลาแท มี ราคาแพงมาก จึ งมี การผลิ ต สารกลิ่ นคล ายวานิ ลลาที่ เรี ยกกั นว า สารสั งเคราะห ส วนวานิ ลลาที่ ใช เป นสมุ นไพร ก็ มี การเติ มน้ ำมั นอบเชย และกานพลู เพื่ อเพิ่ มปริ มาณและให มี ราคาต่ ำลง นั บตั้ งแต ป พ.ศ.๒๕๕๔ เริ่ มมี การนำวานิ ลลาตาฮี ตี เข ามาปลู กในโครงการหลวง โดยหวั งว าจะใช ประโยชน ในด านผลิ ตน้ ำหอมและแต งกลิ่ นอาหาร

น้ ำหอม วานิ ลลา

´Ã.» ÂÐ à©ÅÔ Á¡ÅÔè ¹

เมื่ อกล าวถึ งคำว า “วานิ ลลา” คนไทยน าจะมาก กว าครึ่ งที่ ตอบว า รู จั ก หรื อ รู จั กดี แล วถ าถามต อไปอี ก ว ารู จั กอย างไร? ร อยทั้ งร อยจะตอบว า ไอติ มวานิ ลลา หรื อไอศกรี มวานิ ลลา และถ าถามลึ กลงไปว า วานิ ลลา คื ออะไร? มาจากไหน? แต ละคนเริ่ มมองหน างงๆ หรื อ วานิ ลลา เป นพรรณไม ในสกุ ล Vanilla ที่ อยู ในวงศ กล วยไม (Family Orchidaceae) ดั งนั้ น หากกล าวว า วานิ ลลาก็ คื อ กล วยไม ชนิ ดหนึ่ ง ก็ ย อมได มี ถิ่ นกำเนิ ด อยู ในป าแถบอเมริ กากลาง บริ เวณประเทศเม็ กซิ โกและ กั วเตมาลา ชาวสเปนเป นผู นำวานิ ลลาเข าไปในยุ โรป ในราวป พ.ศ.๒๒๒๔ เพื่ อใช ทำช็ อกโกแลต คำว า วานิ ลลา มาจากภาษาสเปนว า “ไบย นี ยา” (vainilla) แปลว า ฝ กเล็ กๆ จากนั้ นมี การนำวานิ ลลาเข าไปใน ประเทศอั งกฤษ ฝรั่ งเศส แล วนำไปปลู กในอิ นโดนี เซี ย ในราวป พ.ศ.๒๓๖๘ และปลู กในตาฮี ตี ป พ.ศ.๒๓๙๑ หลั งจากนั้ นวานิ ลลาก็ กลายเป นพื ชเศรษฐกิ จของหลาย ประเทศ โดยเฉพาะในประเทศมาดากั สการ ซึ่ งมี การ ส งออกเป นอั นดั บหนึ่ งของโลก ส ายหน าว า ไม ทราบ ไม แน ใจ มารู จั กวานิ ลลากั นดี กว า

ในเมื่ อได มาเป นผู เชี่ ยวชาญเรื่ องเทคโนโลยี การ เกษตรให กั บรั ฐบาลตาฮี ตี ก็ ขอนำเสนอเรื่ องเส นทาง น้ ำหอมวานิ ลลา ในส วนของการปลู ก ของการผลิ ตเป น วั ตถุ ดิ บ ว าทำอย างไรถึ งจะได วั ตถุ ดิ บที่ มี คุ ณภาพดี ที่ สุ ด มี ผลผลิ ตสู งที่ สุ ด ส วนขั้ นตอนการสกั ดน้ ำมั น สกั ดกลิ่ น แล วผลิ ตเป นน้ ำหอม บรรจุ ในขวดสวยๆ นั้ นเอาไว ไป ดู กั นที่ ฝรั่ งเศส นะครั บ วานิ ลลา เป นไม เลื้ อย สามารถเลื้ อยพั นขึ้ นไปได ไกลถึ ง ๑๐ เมตร ลำต นกลมมี เส นผ านศู นย กลางของ ลำต น ๕-๑๕ มิ ลลิ เมตร สี เขี ยว ออกรากตามข อ ใบเดี่ ยว เรี ยงสลั บ รู ปขอบขนาน โคนใบมนกลม ปลายใบแหลม ช อดอกแบบช อกระจะ มี หลายดอก ออกตามซอกใบ สี เขี ยวปนเหลื องอ อน มี กลี บปากขอบย น ลั กษณะ คล ายดอกกล วยไม มี เส นผ านศู นย กลางของดอก ๔-๖ เซนติ เมตร ฝ กอ อนสี เขี ยว แก จั ดสี เหลื อง เมื่ อฝ กสุ ก เปลี่ ยนเป นสี น้ ำตาลแล วมี กลิ่ นหอม การใช ประโยชน ของวานิ ลลา คื อใช ฝ กใส ในอาหารโดยตรง บดเป นผง แล วใส ในอาหารหรื อขนม และสกั ดกลิ่ นจากฝ กนำไป ผลิ ตเป นน้ ำหอมหรื อใช ปรุ งแต งอาหารและขนม

วานิ ลลาที่ ปลู กอยู ทั่ วโลกมี มากกว า ๒๐๐ พั นธุ แต การปลู กวานิ ลลาในประเทศตาฮี ตี ทั้ งหมดเป นพั นธุ ตาฮี ตี ถึ งแม ว า นั กวิ ชาการหลายคนจะกล าวว า Vanilla tahitensis หรื อพั นธุ ตาฮี ตี ก็ คื อพั นธุ ที่ กลายไปจาก Vanilla planifolia ที่ คนไทยเรี ยกกั นว า พั นธุ การค า เพราะตามประวั ติ ศาสตร ของพรรณไม เป นอย างนั้ น วานิ ลลามิ ได เป นพื ชพื้ นเมื องของตาฮี ตี เมื่ อเดิ นทาง เข าไปสำรวจในป าของตาฮี ตี ก็ ไม พบวานิ ลลา แต ถ าไป ถามชาวตาฮี ตี ดู เขาจะตอบอย างภาคภู มิ ใจว า นี่ คื อ วานิ ลลาของเขา เขาจึ งใช ชื่ อพฤกษศาสตร ว า Vanilla tahitensis ซึ่ งแปลว า พบครั้ งแรกที่ ตาฮี ตี พร อมทั้ งคุ ยว า “วานิ ลลาตาฮี ตี ดี ที่ สุ ดในโลก หอมที่ สุ ดในโลก” และเป น ประเทศที่ ผลิ ตวานิ ลลาพั นธุ ตาฮี ตี มากที่ สุ ดในโลก ส วนใหญ เกื อบร อยเปอร เซ็ นต ของวานิ ลลาตาฮี ตี นำส ง เข าโรงงานน้ ำหอมในประเทศฝรั่ งเศส มี น้ ำหอมนั บร อย แบรนด ส งไปจำหน ายทั่ วโลก มี ทั้ งที่ เป นกลิ่ นวานิ ลลา แท ร อยเปอร เซ็ นต และที่ มี ส วนผสมลดหลั่ นกั นลงไป

เมื่ อเริ่ มปลู ก

แตกยอดสวยงาม

ภู มิ ประเทศของตาฮี ตี เป นหมู เกาะอยู ในมหาสมุ ทร แปซิ ฟ กตอนใต ที่ เกิ ดจากภู เขาไฟ อยู ระหว างทวี ป ออสเตรเลี ยและทวี ปอเมริ กาใต เรี ยกรวมว า French Polynesia เคยเป นเมื องขึ้ นของฝรั่ งเศส มี ปลู กทั้ งที่ เกาะ ตาฮี ตี และเกาะบริ วาร เฉพาะที่ เกาะตาฮี ตี มี พื้ นที่ ๑,๐๔๒ ตารางกิ โลเมตร อยู ที่ เส นรุ ง ๑๗.๔ องศาใต หากเที ยบระดั บเส นรุ งเดี ยวกั น ก็ ตรงกั บจั งหวั ดอุ ตรดิ ตถ ของไทย เพี ยงแต อยู ต างซี กโลกกั นเท านั้ น แน นอนว า สภาพภู มิ อากาศเหมื อนกั น วานิ ลลาปลู กได ทุ กระดั บความสู ง เพี ยงแต ว าต อง อยู ภายใต โรงเรื อน มี หลั งคาพรางแสง เนื่ องจากเคยเป น พื ชป า เลื้ อยเกาะต นไม ใหญ ต องการร มเงา การปลู ก เป นแปลงใหญ อยู ใต หลั งคาพรางแสง จะให ผลผลิ ต สู งกว า การปลู กให เลื้ อยเกาะต นไม ใหญ ในป จจุ บั น ยั งพบว า เมื่ อใช หลั งคาพลาสติ กคลุ มซาแลนพรางแสง ป องกั นฝน สามารถควบคุ มความชื้ นได ควบคุ มการ ออกดอกได เรี ยกว า สามารถกระตุ นให ออกดอกได ตามช วงเวลาที่ ต องการ เขากล าวว า “ทำให ออกดอกได ก็ มี ฝ กได ก็ ได เงิ น ถ าไม มี ดอก ก็ ไม มี ฝ ก ก็ ไม ได เงิ น”

วิ ธี การปลู กวานิ ลลาในตาฮี ตี กระทำกั นหลาย รู ปแบบ แล วแต ความเห็ น ความถนั ดของเกษตรกร แต ละราย และก็ มี ข ออ างอิ งว า วิ ธี ของเขาให ผลผลิ ตได สู งสุ ด มี คุ ณภาพดี ที่ สุ ด มี อายุ ยื นยาวนานที่ สุ ด ดั งเช น การปลู กเป นแถว ให เกาะเสาปู น สู ง ๑.๓๐ เมตร แล วเลื้ อยไปตามลวด ตามแนวยาว ห างกั นต นละ ๑.๕๐ เมตร แต ละแถวห างกั น ๑.๘๐ เมตร การปลู กเป นหลั ก โดยใช ลวดกรงไก ขดเป นท อกลม ขนาดเส นผ านศู นย กลาง ๑ เมตร สู ง ๕๐ เซนติ เมตร ล อมรอบขดลวดอี ก ๑ ขด อยู ตรงกลางที่ มี เส นผ าน ศู นย กลาง ๓๐ เซนติ เมตร สู ง ๑.๓๐ เมตร แล วใส ชิ้ น มะพร าวสั บและปลู กยอดวานิ ลลา รดน้ ำ ใส ปุ ย ฉี ดพ น ยาเหมื อนกล วยไม ทั่ วไป พออายุ ๒ ป ก็ เริ่ มออกดอก การผสมดอก ต องมี การผสมดอกวานิ ลลา จึ งจะ ติ ดฝ ก โดยผสมในช วงเวลา ๘:๐๐-๑๐:๐๐ น. จะผสม ติ ดได ดี ที่ สุ ด โดยการเขี่ ยอั บเรณู (เกสรเพศผู ) ให ติ ดเข า ไปในช องของเกสรเพศเมี ย ใช เวลาผสมต อหนึ่ งดอกราว ๑-๕ วิ นาที ผู ที่ มี ความชำนาญมาก สามารถผสมได สู งสุ ดวั นละ ๓,๐๐๐ ดอก

การผสมดอก

แทงช อดอก

เต็ มไปด วยฝ ก

เมื่ อเข าไปชมในโรงบ มใหญ ๆ จะมี แผงหรื อตะแกรง ตากฝ กแห งเต็ มไปหมด คล ายกั บการตากปลาหมึ กของ ไทย คนงานที่ มาคอยคนกลั บฝ กทั้ งหมดเป นผู ชาย ไม ใส เสื้ อ ไม ใส หมวก ทำงานกลางแดดตลอดเวลา ผิ วสี น้ ำตาลเข มฝ กแห งก็ สี น้ ำตาลเข ม นั บเป นอี กบรรยากาศ หนึ่ ง กลิ่ นของฝ กวานิ ลลาก็ หอมตลบอบอวลไปหมด การจำหน ายฝ ก ฝ กของวานิ ลลาจำหน ายได ทุ ก ขั้ นตอนการแปรรู ป ขึ้ นอยู กั บผู ผลิ ต ส วนใหญ ก็ จำหน าย เมื่ อบ มฝ กเรี ยบร อยแล วให กั บทางโรงงานผลิ ตน้ ำหอม แต ผู ผลิ ตรายย อยบางรายร อนเงิ น พอเก็ บฝ กปุ ปก็ ขายป บ เอาเงิ นไว ก อน จึ งมี อาชี พใหม ออกมาอี กหลายอาชี พ คื อ วิ่ งรั บซื้ อฝ กสด แล วนำไปส งโรงบ ม อาชี พตั้ งโรงบ ม อาชี พปรั บปรุ งเพิ่ มคุ ณภาพฝ ก อาชี พตั้ งโรงเก็ บสต็ อกฝ ก พอราคาดี ก็ ขาย การแปรรู ปฝ ก นอกจากจะจำหน ายฝ กกั นโดยตรง ไปเข าโรงงานน้ ำหอมที่ ฝรั่ งเศสแล ว ก็ ยั งมี การนำฝ ก มาแปรรู ปขั้ นต น บี บอั ดให มี ปริ มาตรเล็ กลง เพื่ อลด ค าใช จ ายในการขนส ง นอกจากนี้ ยั งมี การผลิ ตเป น สิ นค าอย างอื่ นได อี ก เช น บดเป นผง หรื อจำหน ายใน รู ปผง เพื่ อนำไปใส อาหาร บางรายนำฝ กมาหมั กแล ว กลั่ นแอลกอฮอล เรี ยกว า เหล าวานิ ลลา มี ความหอมดี ส วนความแรง ก็ ขึ้ นอยู กั บเปอร เซ็ นต ของแอลกอฮอล

ช วงติ ดฝ ก หลั งจากผสมแล ว ๒ วั นดอกเริ่ มเหี่ ยว รั งไข เริ่ มพั ฒนาขึ้ นมาเป นฝ กอย างรวดเร็ ว เพี ยง ๑ เดื อน ก็ มี ฝ กสี เขี ยว แล วฝ กก็ จะขยายขนาดขึ้ นมาโดยลำดั บ จนมี ลั กษณะกลมขนาดเส นผ านศู นย กลาง ๑-๑.๕ เซนติ เมตร ยาว ๑๕-๒๐ เซนติ เมตร แต ละดอกจะติ ดฝ ก ๕-๑๕ ฝ ก ใช เวลา ๙-๑๒ เดื อน ฝ กจะเริ่ มแก เปลี่ ยน เป นสี เหลื อง แล วสุ กสี น้ ำตาลเข ม เริ่ มมี กลิ่ นหอม ให รี บ เก็ บฝ กสุ กไปผึ่ งแดด หากไม รี บเก็ บ ฝ กจะหลุ ดร วงลงดิ น และเปรอะเป อน จะเป นฝ กที่ คุ ณภาพไม ดี การบ มฝ ก เมื่ อฝ กสุ กก็ มี กลิ่ นหอม แต ยั งหอม ไม มากและฝ กยั งสดอยู เก็ บไว ได ไม นาน เพราะว าจะเน า และมี เชื้ อราขึ้ น จึ งต องนำฝ กมาบ มด วยวิ ธี ผึ่ งแดดและ อบกลางแดด ฝ กก็ จะค อยๆ แห งและมี กลิ่ นหอมมากขึ้ น จะเหี่ ยว นิ่ มและมี สี น้ ำตาลเข ม ก็ มี เครื่ องมื อมาวั ดว า เหลื อความชื้ นอยู เท าใด และมี กลิ่ นหอมเท าใด เทคนิ ค การบ มฝ กนี้ ก็ มี หลายตำรา และอ างอิ งต างๆ กั นไป สมั ยก อนนั บเป นความลั บ เป นเทคนิ คเฉพาะ บางตำรา ให ผึ่ งแดดบนแผ นสั งกะสี ตั้ งแต เช าตรู ให คนกลั บไปมา ทุ กครึ่ งชั่ วโมง พอช วงบ ายๆ จึ งเก็ บใส กระสอบป าน นำใส ลั งไม โปร งๆ ตั้ งไว ในห องสั งกะสี กลางแดด เรี ยกว า บ มหรื ออบกลางแดด เป นเวลา ๒ เดื อน จะได ความหอม สู งสุ ด

ฝ กแห ง

ฝ กแก

และเมื่ อนั้ น.... เส นทางของน้ ำหอมวานิ ลลาตาฮี ตี จากผู ผลิ ตไปสู โรงงานในฝรั่ งเศส คงจะไม ใช ว ามี เพี ยง เส นเดี ยว กลิ่ นแห งความสงบและรู สึ กผ อนคลาย สำหรั บ ผู ที่ ชื่ นชอบรั บประทานไอศกรี มและขนมแต ละประเภท ที่ แต งกลิ่ นด วยวานิ ลลา นอกจากจะรู สึ กเอร็ ดอร อยไป กั บรสชาติ แล ว ยั งมี ความรู สึ กสบายๆ ผ อนคลายไปกั บ กลิ่ นหอมนี้ เนื่ องด วยเป นกลิ่ นจากผลไม ด วยเหตุ นี้ เอง จึ งมี การนำไปผลิ ตเป นน้ ำหอมกั นมากขึ้ น ทั้ งปริ มาณ และความหลากหลายของแบรนด น้ ำหอมสู ตรต างๆ ดั งจะพบเห็ นได ตามร านค าหรื อตามสื่ อโฆษณาใน สถานที่ ต างๆ โดยเฉพาะอย างยิ่ งในงานนิ ทรรศการ หรื องานมหกรรมวานิ ลลา ช างมี มากมายละลานตา เสี ยจนไม รู ว าจะซื้ อขวดไหนกั นดี

ช วงเป นเงิ นเป นทอง ในเมื่ อผลิ ตผลของวานิ ลลา คื อฝ ก การซื้ อขายวานิ ลลา ก็ คื อซื้ อขายฝ ก ใครมี ฝ ก หอมๆ จำนวนมาก ก็ จะได เงิ นมาก ดั งนั้ นทุ กขั้ นตอน กว าจะมาเป นฝ กได จึ งมี ความสำคั ญ และก็ มี สำนวน ออกมา ดั งเช น “ทุ กดอกคื อเงิ น” “ไม มี ดอก ก็ ไม มี ฝ ก ก็ ไม มี เงิ น” ราคาขายปลี กของฝ กวานิ ลลาในตาฮี ตี คิ ดเป น เงิ นไทยก็ ประมาณ ๖๐ บาท ในขณะที่ ค าครองชี พใน ตาฮี ตี ก็ สู งกว าของไทย ๔-๖ เท า เที ยบจากค าแรงงาน ของไทยวั นละ ๓๐๐ บาท แต ของเขาวั นละ ๑,๘๐๐ บาท วานิ ลลาตาฮี ตีิ ขยายมาไทย ราคาจำหน ายฝ ก วานิ ลลาในตาฮี ตี มี ราคาสู งมาก เนื่ องด วยมี พื้ นที่ การผลิ ต จำกั ด แรงงานมี น อย ค าจ างสู ง แต ในขณะที่ ตลาดโลก ยั งมี ความต องการสู งมาก เริ่ มมี การนำวานิ ลลาไปสู อุ ตสาหกรรมอื่ นๆ นอกเหนื อจากการผลิ ตน้ ำหอมและ แต งกลิ่ นขนมแล ว มี การนำไปผลิ ตเป นเหล าวานิ ลลา ทางบริ ษั ทในญี่ ปุ นนำไปแต งกลิ่ นในวิ สกี้ หวั งจะให ผู ดื่ ม ดื่ มไปหอมไปด วย ดั งนั้ นราคาของวานิ ลลาจึ งยั งไม มี ที ท าว าจะลดต่ ำลง ผู ผลิ ตในตาฮี ตี เริ่ มขยั บขยาย การผลิ ตมายั งประเทศไทย ซึ่ งมี แรงงานจำนวนมาก และมี ราคาต่ ำ และเนื่ องด วยเกษตรกรไทยมี พื้ นฐาน การผลิ ตกล วยไม ดี อยู แล ว จึ งเป นความหวั งว า ในอนาคตไทยก็ จะเป นผู ผลิ ตวานิ ลลาอี กประเทศหนึ่ ง

Expo

Milano 2015

Expo Milano 2015: “Feeding the Planet, Energy for Life” The World Exposition was originated about

150 years ago in the United Kingdom during the industrial revolution. In the early period, the World Expo was held alternately between England and France. Later, the World Expo spread to other countries in the World, and became the venue of many innovations e.g. The Eiffel Tower, Golden Gate Bridge, high-speed trains, cars, submarine, etc. Thailand first joined the World Expo during King Mongkut’s time. This year, the World Expo was held in Milan, Italy from May 1 to October 31, under the theme, “Feeding the Planet, Energy for Life.”

ตื่ นตาตื่ นใจ ของโลก โดยความ ยิ่ งใหญ ของงาน World Expo ในอดี ตนั้ นพิ สู จน ได ถึ ง สิ่ งที่ นำมาจั ดแสดง หรื อสิ่ งที่ สร างขึ้ นเนื่ องในโอกาส การจั ดงาน World Expo เช น หอไอเฟล พระราชวั งคริ สตั ล สะพานโกลเด นท เกต รถไฟหั วจั กรไอน้ ำ บั ลลู น เรื อกลไฟ รถไฟฟ าความเร็ วสู ง รถยนต เรื อดำน้ ำ ยานอวกาศ หลอดไฟฟ า ฟ ล มขาวดำ ฟ ล มสี โทรเลข โทรศั พท โทรศั พท ไร สาย เป นต น ต อมาในช วงปลายศตวรรษที่ ๒๐ เข าสู ศตวรรษที่ ๒๑ จนถึ งป จจุ บั น แนวคิ ดหลั กของการ จั ดงาน World Expo ก็ หั นมาให ความสนใจเกี่ ยวกั บสภาพ แวดล อมและความเป นอยู ของมวลมนุ ษยชาติ มากยิ่ งขึ้ น ประเทศไทยเข าร วมงาน World Expo ครั้ งแรกใน ป พ.ศ.๒๔๐๕ ตั้ งแต สมั ยพระบาทสมเด็ จพระจอมเกล า เจ าอยู หั ว รั ชกาลที่ ๔ ครั้ งที่ เรายั งเรี ยกตั วเองว า “สยาม” และหลั งจากนั้ นสยามและประเทศไทยก็ ได เข าร วมงาน World Expo เรื่ อยมา และในการจั ดงานครั้ งล าสุ ดนี้ ได จั ดขึ้ นที่ เมื องมิ ลาน สาธารณรั ฐอิ ตาลี ระหว างวั นที่ ๑ พฤษภาคม ถึ ง ๓๑ ตุ ลาคม พ.ศ.๒๕๕๘ โดยกำหนด แนวคิ ดหลั กของการจั ดงานว า “Feeding the Planet, Energy for Life : อาหารหล อเลี้ ยงโลก พลั งงานหล อเลี้ ยง ชี วิ ต” ซึ่ งสอดคล องกั บที่ องค การอาหารและเกษตรหรื อ FAO คาดการณ เอาไว ว าในอี ก ๓๕ ป ข างหน า จะมี ประชากรบนโลกเพิ่ มขึ้ นอี ก ๒,๐๐๐ ล านคน จากเดิ ม ที่ มี อยู ราว ๗,๐๐๐ ล านคน จึ งอาจจะเกิ ดภาวการณ ขาดแคลนอาหารขึ้ นได ในอนาคต ประเทศไทย ในฐานะเมื องแห งเกษตรกรรม ซึ่ งมี ความได เปรี ยบทางภู มิ ศาสตร กว าประเทศใดๆ ในโลก กล าวคื อ พื้ นที่ บนโลกมี เพี ยงแค ร อยละ ๑๐ เท านั้ น ที่ สามารถทำการเพาะปลู กได ผลผลิ ตที่ ดี ซึ่ งประเทศไทย นั้ นมี ความมั่ งคั่ งของทรั พยากรธรรมชาติ ที่ มี ความหลาก หลายทางชี วภาพ และมี ความอุ ดมสมบู รณ ทางวิ ถี การ เกษตร จนทำให ไทยได ชื่ อว าเป นแหล งผลิ ตอาหารที่ มี

ÇÔ ¹Ô ¨ ÃÑ §¼Öé § àÃ×è ͧáÅÐÀÒ¾

งานมหกรรมโลก (The World Exposition) หรื อ ที่ เรี ยกสั้ นๆ ว างาน World Expo ซึ่ งเป นงานที่ ยิ่ งใหญ อั นดั บ ๓ ของโลก รองจากงานมหกรรมกี ฬาโอลิ มป ก และงานแข งขั นฟุ ตบอลโลก จั ดกั นต อเนื่ องยาวนาน กว า ๑๕๐ ป แล ว โดยหมุ นเวี ยนกั นจั ดในประเทศต างๆ ทั่ วทุ กภู มิ ภาคของโลก โดยองค กรที่ ดู แลการจั ดงานคื อ สำนั กงานมหกรรมโลก (Bureau of International Exposition : BIE) ซึ่ งเป นองค กรที่ จั ดตั้ งภายใต อนุ สั ญญา Paris Convention ขององค การสั นนิ บาตชาติ เมื่ อป พ.ศ. ๒๔๗๑ ป จจุ บั นมี สมาชิ กถึ ง ๑๖๘ ประเทศ โดย ประเทศไทยเข าเป นสมาชิ กเมื่ อป พ.ศ.๒๕๓๖ งาน World Expo จั ดขึ้ นครั้ งแรกในยุ คของการ ปฏิ วั ติ อุ ตสาหกรรม เมื่ อป พ.ศ.๒๓๙๔ ที่ กรุ งลอนดอน ประเทศอั งกฤษ โดยประเทศอั งกฤษในเวลานั้ นมี ความ เจริ ญก าวหน าในด านอุ ตสาหกรรมเป นอย างยิ่ ง มี การ ประดิ ษฐ เครื่ องจั กรไอน้ ำในระบบอุ ตสาหกรรมและมี การขยายอุ ตสาหกรรมออกไปอย างกว างขวาง ในยุ ค แรกๆ สถานที่ จั ดงานก็ สลั บกั นไปมาระหว างประเทศ อั งกฤษกั บฝรั่ งเศส ต อมาเมื่ อโด งดั งเป นที่ รู จั กของ นานาชาติ และได รั บความนิ ยมในการเข าร วมงานมาก ขึ้ น ก็ ได มี การขยายการจั ดงานจากยุ โรปออกไปถึ งทวี ป อเมริ กาและประเทศอื่ นๆ หลั งยุ คแห งการปฏิ วั ติ อุ ตสาหกรรมก็ เริ่ มเข าสู ยุ ค แห งการประดิ ษฐ คิ ดค นสิ่ งต างๆ ทั้ งทางวิ ทยาศาสตร และเทคโนโลยี งาน World Expo จึ งได กลายเป น การจั ดแสดงนวั ตกรรมสิ่ งประดิ ษฐ คิ ดค นใหม ๆ ที่ น า

พร อมตอบสนองความต องการของการใช ชี วิ ตในป จจุ บั น Hall ที่ ๓ จั ดเป นโรงฉายภาพยนตร “พระมหากษั ตริ ย แห งการเกษตร” ฉายภาพยนตร พระราชกรณี ยกิ จและ โครงการพระราชดำริ เกี่ ยวกั บการเกษตรและการชล- ประทานของพระบาทสมเด็ จพระเจ าอยู หั วฯ ที่ ทรง ช วยเหลื อเกษตรกรมาเป นระยะเวลายาวนานกว า ๖๐ ป จนเป นที่ ประจั กษ ต อสายตาชาวโลก จนมี การ ทู ลเกล าฯ ถวายรางวั ลต างๆ มากมาย และสุ ดท ายเป น โซนอาหารแห งอนาคต มี การออกร านจำหน ายอาหาร สำเร็ จรู ปและผลิ ตภั ณฑ อาหารจากประเทศไทยรวมทั้ ง เคาท เตอร ให ข าวสารทางการท องเที่ ยวของประเทศไทย เป นธรรมเนี ยมของการจั ดงาน World Expo แต ละครั้ ง ก็ จะมี การเวี ยนให แต ละประเทศที่ มาร วมงาน ได จั ดกิ จกรรมวั นของแต ละชาติ ขึ้ น โดยวั นของชาติ ไทย ได กำหนดจั ดขึ้ นในวั นที่ ๒๔ สิ งหาคม ๒๕๕๘ ที่ ผ านมา โดยได รั บพระกรุ ณาธิ คุ ณจากสมเด็ จพระเทพรั ตน- ราชสุ ดาฯ สยามบรมราชกุ มารี เสด็ จพระราชดำเนิ น เป นองค ประธานเป ดงานวั นชาติ โดยพิ ธี การมี การเชิ ญ ธงชาติ ไทยขึ้ นสู ยอดเสา มี การจั ดแสดงทางวั ฒนธรรม ของประเทศไทยอั นยิ่ งใหญ ตระการตาชุ ด “วั ฒนธรรม ดิ นและน้ ำ วั ฒนธรรมอั นงดงามของแผ นดิ น” จากนั้ น จึ งเสด็ จพระราชดำเนิ นทอดพระเนตรอาคารจั ดแสดง ของประเทศไทย โดยตลอดการเสด็ จพระราชดำเนิ น ทอดพระเนตร มี ประชาชนคนไทยในสาธารณรั ฐอิ ตาลี เดิ นทางมาเฝ ารั บเสด็ จชื่ นชมพระบารมี ตลอดเส นทาง อาคารจั ดแสดงของประเทศไทยนั้ นนั บเป น ๑ ใน ๑๒ ของอาคารที่ มี ขนาดใหญ ที่ สุ ดในการจั ดงานครั้ งนี้ โดยมี พื้ นที่ จั ดแสดงมากถึ ง ๒,๙๔๗ ตารางเมตร เที ยบเท ากั บประเทศใหญ อย างจี น ญี่ ปุ น สหรั ฐอเมริ กา โดยใช ระบบมั ลติ มี เดี ยที่ ทั นสมั ยในการนำเสนอ มี จอ ฉายภาพยนตร ๓๖๐ องศา โรงภาพยนตร ระบบมิ ติ

คุ ณภาพดี ที่ สุ ดแห งหนึ่ งของโลก ดั งนั้ นกระทรวงเกษตร และสหกรณ ในฐานะหน วยงานหลั กในการจั ดงานของ ประเทศไทย จึ งได นำเสนอแนวคิ ดการเข าร วมงาน Expo Milano 2015 ภายใต หั วข อ “การหล อเลี้ ยงโลก อย างยั่ งยื น” โดยได นำจุ ดเด นของประเทศไทยที่ มี เอกลั กษณ และภู มิ ป ญญาในทางการเกษตร ประเพณี วิ ถี ชี วิ ตวั ฒนธรรมของคนไทยมานำเสนอ เพื่ อสะท อน ความเป นแหล งอาหารที่ เป นความหวั ง หรื อเป น “ครั วของโลก” และ เป นดิ นแดน “สร างความสุ ข ให แก ชาวโลก” มาจั ด แสดงในงาน พื้ นที่ อาคารจั ด

แสดงของประเทศ ไทยตั้ งอยู ในโซน อาหารแห งอนาคต โดยรู ปแบบของ อาคารมี การ ออกแบบ สถาป ตยกรรมที่

สะท อนภู มิ ป ญญาของ คนไทย โดยจั ดทำเป นรู ป

“งอบ” ซึ่ งเป นของคู กาย เกษตรกรไทยมาทุ กยุ คทุ กสมั ย เป นเครื่ องคุ มแดด คุ มฝน สร างสานถั กทอขึ้ น ด วยวั สดุ จากธรรมชาติ โดยใช ภู มิ ป ญญาหั ตถกรรมพื้ นบ าน งอบนั้ นสามารถสวมใส ได อย างเบาสบาย สามารถขยาย ขนาดได ตามศี รษะผู สวมใส มี ความกระชั บคล องตั วในการ ทำงาน มี การนำรู ปป นพญานาคสั ตว หิ มพานต ในตำนาน แห งการให น้ ำมาเป นสั ตว สั ญลั กษณ รอบอาคารมี การ ปลู กข าวเขี ยวขจี ให เห็ นให สั มผั สต นข าวจริ ง มี รู ปป น เจ าทุ ยสั ตว คู นาไว ให คนมาถ ายรู ป มี ตลาดน้ ำจำลองให เห็ นภาพของชี วิ ตไทยกั บสายน้ ำที่ ผู กพั นกั นมาจากอดี ต จนป จจุ บั น ภายในอาคารมี การจั ดแสดงนิ ทรรศการที่ น า ตื่ นตาตื่ นใจด วยระบบมั ลติ มี เดี ยที่ ทั นสมั ยอย างน าสนใจ แบ งเป นโซนต างๆ เช น โซนทรั พย ในดิ น สิ นในน้ ำ จิ ตวิ ญญาณของความเป นไทย โซนสุ วรรณภู มิ ที่ แสดง ถึ งความเป นแผ นดิ นทองอั นอุ ดมสมบู รณ และดิ นแดน แห งความหลากหลายทางชี วภาพและวิ ถี ทางการเกษตร Hall ที่ ๒ เป นการแสดง “ครั วไทย สู ครั วโลก” ที่ แสดง ถึ งการผลิ ตอาหารผลิ ตบรรจุ ภั ณฑ ที่ ทั นสมั ย

วิ นิ จ รั งผึ้ ง บรรณาธิ การ นั กเขี ยน และ ช างภาพ ที่ ทำงานด านนิ ตยสาร ท องเที่ ยวมายาวนานกว า ๓๐ ป มี ผลงานคอลั มน ท องเที่ ยวของ นิ ตยสาร หนั งสื อพิ มพ รายวั น

หลายฉบั บ ทำหน าที่ เป นบรรณาธิ การนิ ตยสาร อ.ส.ท. นิ ตยสาร เพื่ อส งเสริ มการท องเที่ ยวที่ มี อายุ ยาวนานที่ สุ ดของไทยมากว า ๑๐ ป ป จจุ บั นดำรงตำแหน งผู อำนวยการกองผลิ ตอุ ปกรณ เผยแพร การท องเที่ ยวแห งประเทศไทย (ททท.)

สั มผั ส ผสมผสานกั บอาคารที่ ออกแบบสถาป ตยกรรม ที่ สะท อนภู มิ ป ญญาไทยออกมาเป นอาคารรู ปงอบ ที่ โดดเด นจนได รั บความสนใจจากผู มาเที่ ยวชมงาน จากทั่ วโลกมาเข าคิ วรอชมกั นเป นแถวยาวตลอดทุ กวั น และได รั บการจั ดอั นดั บเป น ๑ ใน ๕ ของอาคาร ประเทศที่ ผู ชมชื่ นชอบมากที่ สุ ดในผลโหวตทางโซเชี ยล มี เดี ยของสื่ อในอิ ตาลี รวมถึ งสื่ อชั้ นนำของโลกอย าง CNN ก็ ได ชื่ นชมอาคารจั ดแสดงของประเทศไทยว ามี รู ปแบบสถาป ตยกรรมที่ งดงามสามารถสร างความ ประทั บใจให กั บผู ชมได เป นอั นดั บต นๆ จาก ๑๔๐ กว า ประเทศที่ เข าร วมงาน ซึ่ งนั บเป นการประชาสั มพั นธ ประเทศไทยให ทั่ วโลกได รั บรู ได อย างดี ยิ่ ง โดยนั บจาก เป ดงานมาจนถึ งป จจุ บั นมี ผู เข าชมมากกว า ๒ ล านคน

สมเด็ จพระเทพรั ตนราชสุ ดาฯ สยามบรมราชกุ มารี เสด็ จพระราชดำเนิ นเยี่ ยมชมอาคารจั ดแสดง ของประเทศไทย โดยมี พสกนิ กรชาวไทยในอิ ตาลี เฝ ารั บเสด็ จตลอดเส นทาง

สต าฟแต งชุ ดชาวนาไทย ในอาคารการแสดงของประเทศไทย

อาคารจั ดแสดงของประเทศไทยออกแบบเป นรู ปงอบ อุ ปกรณ คุ มแดดคุ มฝนคู กายชาวนาไทย

ดุ โอโม มหาวิ หารใหญ กลางเมื องมิ ลาน มี นั กท องเที่ ยวเดิ นทาง มาเที่ ยวชมมิ ได ขาด

อาคารจั ดแสดง ของประเทศรั สเซี ย

อาคารจั ดแสดง ของประเทศเยอรมั นนี

อาคารจั ดแสดง ของประเทศมาเลเซี ย

ด านหน าอาคารจั ดแสดง ของประเทศไทย ตกแต งด วยรู ปพญานาคพ นน้ ำ สั ญลั กษณ แห งความชุ มฉ่ ำ

อาคารจั ดแสดง ของประเทศเนปาล

‘From the East to Southeast Asia’ and ‘A History of the Thai-Chinese’

Two major books about overseas Chinese in Southeast Asian countries including Siam have been released in the past few years. First, ‘From the East to Southeast Asia’ is an autobiography of a famous Chinese journalist who has left China in 1905 to live in many Southeast Asian countries. The second book, ‘A History of the Thai-Chinese’ gives a perspective picture of Chinese immigrants in Siam. Panadda Lertlamampai, director of the Writers’ Association of Thailand, compared the two books in details.

หนั งสื อว าด วยชาวจี นโพ นทะเลในอุ ษาคเนย และประวั ติ ศาสตร ชาวจี นในสยาม

»¹Ñ ´´Ò àÅÔ ÈÅé ÓÍÓä¾

ตี พิ มพ เผยแพร เมื่ อป ค.ศ.๑๙๕๗ (พ.ศ. ๒๕๐๐) โดย สำนั กพิ มพ มหาวิ ทยาลั ยคอร แนล มู ลนิ ธิ โครงการตำรา ได ดำเนิ นการแปลและจั ดพิ มพ เป นภาษาไทยขึ้ น พิ มพ ครั้ งแรกเมื่ อ พ.ศ.๒๕๒๙ และพิ มพ ครั้ งที่ สองเมื่ อ พ.ศ. ๒๕๔๘ สำหรั บ A History of the Thai-Chinese ที่ เพิ่ งจำหน ายเผยแพร หมาดๆ นั้ น เมื่ อดู จากระดั บ ของคุ ณภาพการวิ เคราะห และการเขี ยนเรี ยบเรี ยงแล ว ก็ สามารถทำนายได ไม ยากว า A History of the Thai-Chinese จะก าวขึ้ นสู ตำแหน ง ‘คั มภี ร ’ เล มใหม ที่ ผู สนใจประวั ติ ศาสตร โดยเฉพาะบทบาทและ พั ฒนาการของชาวจี นในประเทศไทย จะต องหามา อ านมาศึ กษากั นอย างกว างขวาง ส วน ‘จากบู รพาสู อุ ษาคเนย ’ นั้ น เป นอั ตชี วประวั ติ ของชาวจี นโพ นทะเลผู หนึ่ ง ที่ เดิ นทางออกจากบ านเกิ ด ตั้ งแต ในวั ยเด็ ก และได พบเห็ นประสบการณ ที่ กว างขวาง ในหลายๆ ดิ นแดนของภู มิ ภาคอุ ษาคเนย เป นเวลาที่ ยาวนานถึ งครึ่ งศตวรรษ ก อนจะลงมื อเขี ยนอั ตชี วประวั ติ ของตนเอง ซึ่ งได กลายมาเป นหนั งสื ออรรถคดี ชั้ นเยี่ ยม และวรรณกรรมที่ หาได ยากในหมู ชาวจี นโพ นทะเลใน อุ ษาคเนย นั บเป นหนั งสื อที่ ให ภาพในรายละเอี ยดของ ชี วิ ตบุ คคลคนหนึ่ ง (Micro View) ท ามกลางกระแส ความเปลี่ ยนแปลงที่ ยิ่ งใหญ ซั บซ อน และเชี่ ยวกราก ทั้ งในประเทศจี น และในหลายดิ นแดนของภู มิ ภาค อุ ษาคเนย นั บแต ทศวรรษที่ ๑๙๒๐ ผ านสงครามโลก ครั้ งที่ สอง จนก าวถึ งทศวรรษที่ ๑๙๗๐

ในช วง ๒ ป ที่ ผ านมา มี หนั งสื อที่ ว าด วยชี วิ ตคนจี น โพ นทะเลในอุ ษาคเนย และประวั ติ ศาสตร ชาวจี นใน สยาม ออกสู ตลาดหนั งสื อในบ านเรา ๒ ชุ ด ชุ ดแรก คื อ ‘จากบู รพาสู อุ ษาคเนย ’ จั ดพิ มพ โดยสำนั กพิ มพ โพสต บุ ค ได รั บการต อนรั บและกล าวขวั ญถึ งในหมู ผู นิ ยมเรื่ อง ของประวั ติ ศาสตร ชาวจี นโพ นทะเล ส วนอี กเล มหนึ่ ง เป นหนั งสื อเล มหนาภาษาอั งกฤษ ชื่ อ A History of the Thai-Chinese จั ดพิ มพ โดยสำนั กพิ มพ edm แห งสิ งคโปร เมื่ อต นป พ.ศ.๒๕๕๘ หนั งสื อทั้ งสองเล มนี้ นั บเป น หนั งสื อ ‘น าอ าน’ อย างยิ่ งสำหรั บผู สนใจเรื่ องจี น และ ‘ต องอ าน’ กั นเลยที เดี ยวสำหรั บนั กเรี ยน นิ สิ ต นั กศึ กษา ที่ เลื อกเรี ยนภาษาจี นเป นวิ ชาเอก และสำหรั บนั กวิ ชาการ ที่ ต องทำงานเกี่ ยวเนื่ องกั บเรื่ องชาวจี นในเมื องไทยหรื อ ในภู มิ ภาคอุ ษาคเนย A History of the Thai-Chinese ให ภาพรวมที่ เป น ภาพใหญ (Macro View) ของการเข ามาอาศั ยอยู ใน เมื องสยามของชาวจี น นั บแต สมั ยอยุ ธยา มาจนถึ ง ป จจุ บั น นั บเป นหนั งสื อทางวิ ชาการเล มสำคั ญ ถั ดจาก ‘คั มภี ร ’ ของผู สนใจศึ กษาบทบาทของชาวจี นในไทย นั่ นคื อหนั งสื อชื่ อ ‘สั งคมจี นในประเทศไทย ประวั ติ ศาสตร เชิ งวิ เคราะห ’ ซึ่ งเขี ยนโดย จี วิ ลเลี่ ยม สกิ นเนอร (Chinese Society in Thailand: Analytical History by G. William Skinner) ต นฉบั บดั้ งเดิ มในภาษาอั งกฤษ

ภาคแรก 'จากบู รพาสู อุ ษาคเนย ' หนั งสื อภาคแรกของ 'จากบู รพาสู อุ ษาคเนย ' เริ่ มเรื่ องราวจากชี วิ ตวั ยเด็ กที่ บ านเกิ ดในประเทศจี น ท านเกิ ดเมื่ อป ค.ศ.๑๙๐๕ ในครอบครั วบั ณฑิ ตตกยาก ที่ อำเภอเหมยเซี่ ยน มณฑลกวางตุ ง ซึ่ งเป นเขตที่ อยู อาศั ยของชาวฮากกา ท านกำพร าบิ ดาตั้ งแต วั ย ๖ ขวบ ได เรี ยนหนั งสื ออยู ได เพี ยง ๓ ป มารดาก็ พาท านข ามน้ ำ ข ามทะเลไปเมื องป ตตาเวี ย เกาะชวา ในยุ คที่ ยั งอยู ใต การปกครองของดั ตช ในช วงวั ยรุ นท านชอบอ านหนั งสื อ เป นชี วิ ตจิ ตใจ ได อ านวรรณคดี จี นชิ้ นสำคั ญๆ ทั้ งหมด โดยเฉพาะวรรณกรรมในชุ ด ‘วี รบุ รุ ษแห งเขาเหลี ยงซาน’ และ ‘เจ็ ดจอมยุ ทธ ห าจอมคุ ณธรรม’ ที่ ได หล อหลอม ความคิ ดของท านให ยึ ดถื อคุ ณธรรม ไม สนใจวั ตถุ เงิ นทอง ใฝ ฝ นที่ จะเติ บโตขึ้ นเป นจอมยุ ทธ ที่ ปราบปรามคนชั่ วร าย ช วยเหลื อคนอ อนแอ ท านใช ชี วิ ตในเกาะชวาอยู ประมาณ ๑๒ ป ก็ ตั ดสิ นใจเดิ นทางมาทำงานในวงการหนั งสื อพิ มพ จี นในไทย แต แล ว ในป ค.ศ.๑๙๓๙ (พ.ศ. ๒๔๘๒ สมั ย จอมพล ป.พิ บู ลสงคราม) ก็ ได มี คำสั่ งป ดโรงเรี ยนและ หนั งสื อพิ มพ จี นทั้ งหมด ท านต องไปทำงานที่ สิ งคโปร ได พบปะสมาคมกั บกวี รั กชาติ คนสำคั ญคื อ ท านยี่ ต ะฟู แต ทำงานที่ หนั งสื อพิ มพ ‘ซิ นโจวรื่ อเป า’ ได เพี ยงป เศษ ท านก็ ต องเผชิ ญชะตากรรมที่ ยากเข็ ญ เมื่ อญี่ ปุ นยกพล ขึ้ นบกที่ เกาะสิ งคโปร ได ท านและครอบครั วตกระกำ ลำบาก อดอยาก ยากจนถึ งขี ดสุ ดเป นเวลากว า ๓ ป ครึ่ ง จนสงครามสิ้ นสุ ด ท านจึ งอพยพครอบครั วกลั บมายั ง กรุ งเทพฯ เมื่ อต องจากบ านเกิ ดเป นครั้ งแรกไปสู เกาะชวา พร อมมารดา ท านได บรรยายถึ งควมรู สึ กเมื่ อจาก บ านเกิ ดว า “ข าพเจ าออกจากบ าน ก าวลงบนถนนไปสู ตั วเมื อง ที่ จริ งแล ว นั่ นคื อ การก าวลงบนเส นทางชี วิ ตอั นยาวไกล เหลี ยวหั นกลั บไปมองบ านแทบจะทุ กฝ ก าว ข าพเจ า ไม อยากจากผื นแผ นดิ นที่ เกิ ดและเติ บโต ไม อยากจาก บ านเกิ ดอั นเป นที่ รั ก ทิ วเขาที่ ไกลออกไป คั นนาที่ ยาว ติ ดต อกั นไกลสุ ดสายตา ต นกล าข าวสาลี ที่ เพิ่ งงอก ในผื นนาริ มทาง เสาค้ ำเหนื อบ อน้ ำที่ ดู ราวกั บยั กษ รวมทั้ งหญ าทุ กกอ ต นไม ทุ กต น ล วนชั กนำให ข าพเจ า รู สึ กอาลั ยอาวรณ อย างรุ นแรง..”

'จากบู รพาสู อุ ษาคเนย ' 'จากบู รพาสู อุ ษาคเนย ' เป นหนั งสื อแปลมาจาก หนั งสื อภาษาจี นที่ มี ชื่ อว า ‘ไห หว ายอู ซึ เหนี ยน’ ( 海外五十年 – ชี วิ ตโพ นทะเล ๕๐ ป ) ซึ่ งเป น งานเขี ยนชิ้ นสำคั ญของ ‘อู จี้ เยี ยะ’ บุ รุ ษอาชาไนยชาวจี น โพ นทะเลผู สู ชี วิ ตอย างยิ บตา และเป นนั กหนั งสื อพิ มพ จี นลื อชื่ อแห งอุ ษาคเนย ในช วงกลางศตวรรษที่ ๒๐ ในนามปากกาว า 'ซานซาน' ต นฉบั บภาษาจี นของ หนั งสื อชุ ดนี้ รวมจำนวนตั วอั กษรที่ เขี ยนไว มากถึ ง ๕๐๐,๐๐๐ กว าตั วอั กษร แปลเป นภาษาไทยโดยนั กแปล ฝ มื อดี คุ ณเรื องชั ย รั กศรี อั กษร โดยมี ตั วผู เขี ยนเอง ทำหน าที่ เป นบรรณาธิ การบทแปลและคั ดเลื อกภาพ ประกอบ เนื้ อหาของหนั งสื อเป นอั ตชี วประวั ติ ของ ตั วท านผู เขี ยน ซึ่ งประกอบขึ้ นด วยเรื่ องราวชี วิ ตส วนตั ว และประสบการณ ทางสั งคมและอาชี พการงานของ ตั วท าน ตลอดจนถึ งภู มิ หลั งทางสั งคมของแต ละดิ นแดน ที่ ท านได พบเห็ น เสน ห ของ ‘จากบู รพาสู อุ ษาคเนย ’ อยู ที่ ความโดดเด นและลุ มลึ กในเนื้ อหา และถ อยความ ที่ กระชั บ คมคาย และไพเราะ ในการบอกเล าถึ งชี วิ ต ของตนเอง ด วยฝ มื อการเขี ยนชั้ นครู และการเรี ยบเรี ยง เรื่ องราวที่ ซั บซ อนให อ านได ง ายๆ ให รสชาติ ที่ หลาก หลาย นั บแต ความเป นบั นทึ กทางประวั ติ ศาสตร ที่ สะท อนมุ มมองและบรรยากาศในสายตาของป ญญาชน จี นที่ หาได ยาก เป น ‘คำบอกเล า’ ชั้ นแรกของผู อยู ใน เหตุ การณ สำคั ญๆ หลายต อหลายเรื่ อง เป นต นว า ประวั ติ ศาสตร การหนั งสื อพิ มพ จี นในประเทศไทย ความเคลื่ อนไหวด านการกี ฬาในหมู ชาวจี นในเมื องไทย และของประเทศไทยเอง และด านศิ ลปะบั นเทิ ง นอกจากนี้ แล ว ยั งมี รสชาติ ด านวรรณศิ ลป ที่ สร าง อารมณ ร วมได มาก ในบทตอนที่ ผู ประพั นธ บรรยาย ความรู สึ กด วยบทกวี โบราณ ตลอดจนบทกวี ที่ แต งขึ้ น เองในห วงที่ จมลึ กสู อารมณ สะเทื อนใจ

อู จี้ เยี ยะ (ยื นกลาง) ถ ายภาพร วมกั บมารดา ภรรยา น องชายคนเล็ ก และหลาน

ชี วิ ตของท านอู จี้ เยี ยะต องเผขิ ญกั บเคราะห ภั ยใหญ อี กครั้ งหนึ่ งในป ค.ศ.๑๙๕๘ หรื อ พ.ศ. ๒๕๐๑ เมื่ อ จอมพลสฤษดิ์ ธนะรั ชต ยึ ดอำนาจปกครอง และดำเนิ น นโยบายสกั ดกั้ นการแพร ขยายของลั ทธิ คอมมิ วนิ สต ตามทฤษฎี โดมิ โน ภายใต การนำของมหาอำนาจโลกอย าง สหรั ฐอเมริ กา และการสมคบของจี นฝ ายไต หวั น ท านอู ถู กจั บกุ มในข อหามี การกระทำอั นเป นคอมมิ วนิ สต เนื่ องด วยนิ ยมตี พิ มพ ข าวสารการกี ฬาและการบั นเทิ ง จากจี นแผ นดิ นใหญ ในหนั งสื อพิ มพ ที่ ท านรั บผิ ดชอบ ท านเผชิ ญเคราะห ภั ยครั้ งนี้ นานกว า ๕ ป แต ทุ กข ยาก ลำบากทางด านความเป นอยู ไม มากเท าเมื่ อครั้ งหนี ภั ย ทหารญี่ ปุ น ๓ ป ครึ่ ง ที่ สิ งคโปร ในยุ คสงคราม ในบทสุ ดท าย เมื่ อท านได อิ สรภาพแล ว ท านยั ง ไม สามารถหวนคื นกลั บสู สนามรบด านวั ฒนธรรม ซึ่ งหมายถึ ง วงการหนั งสื อพิ มพ จี นในเมื องไทยอยู หลายป กระทั่ งกระแสลมการเมื องโลกเริ่ มเปลี่ ยนทิ ศ ในช วงต นทศวรรษ ๑๙๗๐ รั ฐบาลถนอม-ประภาส ไม รอช าในการเป ดโอกาสให มี หนั งสื อพิ มพ จี นฉบั บใหม เกิ ดขึ้ น ‘ตงหนานรื่ อเป า’ ที่ เป ดกิ จการขึ้ นในเวลานั้ น ได เชื้ อเชิ ญให ท านเข าไปเป นบรรณาธิ การข าวต างประเทศ ซึ่ งเป นหน าแรกของหนั งสื อพิ มพ จี น และในที่ สุ ด เมื่ อ กลางป ค.ศ.๑๙๗๔ ท านก็ ได หวนกลั บคื นสู ตำแหน ง

ภาคหลั ง 'จากบู รพาสู อุ ษาคเนย ' ใน ‘ภาคหลั ง’ ของหนั งสื อชุ ดนี้ ได กล าวถึ ง เหตุ การณ ช วง ๑๒ ป ระหว างป ค.ศ.๑๙๔๖-๑๙๕๘ อั นได แก ความสั มพั นธ ระหว างประเทศจี นกั บประเทศ ไทย โดยที่ ตั วผู ประพั นธ มี ความคุ นเคยชอบพอยิ่ งกั บ ท านหลี่ เถี ยะเจิ ง เอกอั ครราชทู ตจี นคนแรกประจำ ประเทศไทย พั ฒนาการของการกี ฬาที่ คึ กคั กมากในหมู ชาวจี นในประเทศไทย และการร วมพาคณะนั กกี ฬา ชาวจี นในไทยไปแข งขั นกระชั บมิ ตรกั บหลายๆ ประเทศ ในภู มิ ภาค ที่ กำลั งรวมตั วกั นเป น เออี ซี (AEC) อยู ใน ขณะนี้ เช น มลายู สิ งคโปร เวี ยดนาม รวมทั้ งฮ องกงด วย นอกจากนี้ ก็ ยั งมี เรื่ องราวของวงการภาพยนตร ที่ จี น ฮ องกง และธุ รกิ จบั นเทิ งของคณะนาฏศิ ลป ต างๆ จาก ฮ องกงที่ มา ‘ขุ ดทอง’ เป ดการแสดงในอุ ษาคเนย ท านอู จี้ เยี ยะ บอกเล าเหตุ การณ ต างๆ ที่ ผ านพบ พร อมทั้ งแสดงความเห็ นตั้ งข อสั งเกตด วยสายตาของ นั กหนั งสื อพิ มพ ว า วิ ชาชี พนั กหนั งสื อพิ มพ นั้ น เป น 'ราชาผู ไร มงกุ ฎ' อั นสู งส ง และได ปาวราณาตนเองเป น ‘อั ศวิ น (ผู กำจั ดความชั่ วร าย) ผู ถื อปากกาเป นอาวุ ธ’ ผู พร อมอุ ทิ ศตนให แก ‘สนามรบด านวั ฒนธรรม’ ของ ชนชาวจี นโพ นทะเลในประเทศไทย

สำเภาจี นหน าวั ด

หน าที่ เดิ มที่ ท านโหยหา เมื่ อหนั งสื อพิ มพ ‘จงหยวน รื่ อเป า’ อั นเป นฉบั บที่ ท านเคยเป นบรรณาธิ การใหญ ระหว างป ค.ศ.๑๙๔๖-๑๙๕๘ สามารถกลั บมาเป ด กิ จการได อี กครั้ งหนึ่ ง ท านผู ประพั นธ ได กล าวถึ งความในใจของท านไว ในคำนำของรวมเล มหนั งสื อชุ ดนี้ ว า “...(ข าพเจ า).. อยากให ผู อ านในวั ยหนุ มสาว เมื่ อ ได อ านหนั งสื อเล มที่ ข าพเจ าเขี ยนเล าเรื่ องราวอย าง เป ดเผย ตรงไปตรงมาแล ว สามารถได กลิ่ นอายของ แผ นดิ นบ านเกิ ดในมาตุ ภู มิ และมองเห็ นความเปลี่ ยน แปลงของสั งคมชนชาวจี นและผู คนในดิ นแดนอุ ษาคเนย และยิ่ งอยากให พวกเขามองเห็ นว า เด็ กกำพร าที่ ยากจน คนหนึ่ ง ขาดโอกาสเรี ยนหนั งสื อ ได ดิ้ นรนต อสู ใน เบ าหลอมใหญ แห งยุ คสมั ยมาอย างไร ได ค นพบแสง สว างท ามกลางความมื ดได อย างไร ท ายที่ สุ ด วั นเวลา ที่ ไร ความปรานี ก็ ทำให เด็ กน อยที่ เคยร าเริ ง สดใส กลายเป นชายชราที่ ผมหงอกขาวโพลน แต ในห วงเวลา ระหว างสองสภาพนี้ คละเคล าด วยน้ ำตาและเสี ยง หั วเราะ ทั้ งสุ ขและทุ กข ถ าหากผู อ านสามารถได รั บ แรงบั นดาลใจต อการใช ชี วิ ตจากเนื้ อหาในหนั งสื อเล มนี้ แม เพี ยงน อยนิ ด ให รู สึ กนึ กรั กและหวงห วงชี วิ ต ทำชี วิ ต ให อิ่ มเต็ ม และต อสู เพื่ อเส นทางที่ ถู กต อง นั่ นก็ คื อ ความสมปรารถนาของข าพเจ าโดยแท ”

สำหรั บอาณาจั กรในอุ ษาคเนย แล ว การส งเครื่ องบรรณาการไปยั งกรุ งจี นนั้ น เป นการเป ดทางให สามารถติ ดต อทำการค าขายกั บจี นได แต ในสายตาของจั กรพรรดิ จี น มองว าการส งเครื่ องบรรณาการ จากรั ฐเล็ กรั ฐน อยในอุ ษาคเนย นั้ น เป นการแสดงความยอมรั บนั บถื อ ความยิ่ งใหญ ของแผ นดิ นจี น

A History of the Thai-Chinese หนั งสื อเล มนี้ เป นผลงานการเขี ยนร วมกั นของ คุ ณเจฟฟรี ซึ ง (Jefeery Sng) และ คุ ณพิ มพ ประไพ พิ ศาลบุ ตร คู สามี ภรรยา ผู เป นศิ ษย เก าจากมหา- วิ ทยาลั ยคอร แนล รั ฐนิ วยอร ค ประเทศสหรั ฐอเมริ กา ทั้ งสองใช เวลาในการทำงานใหญ ชิ้ นนี้ นานกว าสองป ครึ่ ง โดยทุ มเทเวลาให เป นงานเต็ มเวลา โดยมี ‘ทุ นเดิ ม’ คื อ ความคุ นเคยต อเรื่ องราวของตระกู ลจี นต างๆ และได สะสมข อมู ลชั้ นเยี่ ยมได อย างมาก เป นต นว า หนั งสื อ สาแหรกตระกู ล หรื อหนั งสื องานศพของผู ที่ สื บเชื้ อสาย มาจากบรรพชนชาวจี น ตลอดจน ‘โครงกระดู กในตู ’ ของคุ ณพิ มพ ประไพเอง ทั้ งทางฝ ายบิ ดาและฝ ายมารดา ผู มาจากตระกู ลหวั่ งหลี แต ที่ เป น ‘ทุ นใหม ’ ที่ ผู เขี ยน ทั้ งสองต องศึ กษาค นคว าอย างหนั กนั้ น ได แก หนั งสื อ น อยใหญ ทั้ งในภาษาอั งกฤษและภาษาไทย รวมแล ว มากกว า ๒๐๐ เล ม ผู เขี ยนทั้ งสองได กล าวไว ในคำนำว า ได มุ งเน น ศึ กษาถึ งประวั ติ ศาสตร ของคนจี นที่ เข ามาอยู ใน อาณาจั กรสยามหรื อไทยในแต ละยุ คสมั ย ซึ่ งมี ลั กษณะ เฉพาะของการเดิ นทาง บทบาทที่ มี ต อสั งคมสยาม แตกต างกั น นั บแต ยุ คอยุ ธยามาจนถึ งป จจุ บั น โดยส วนใหญ แล ว บรรพชนของชาวจี นที่ มาอยู ใน เมื องไทยนั้ น มาจากคนชั้ นชาวนา พ อค า นั กผจญภั ย และผู ใช แรงงาน มี ผู รู หนั งสื อมี ความรู อยู น อยมาก ประเพณี การบั นทึ กสาแหรกตระกู ลแบบจี นจึ งแทบ จะหาไม ได ในหมู ลู กหลานจี นที่ มาเกิ ดในเมื องไทย และทุ กวั นนี้ คนไทยที่ มี เชื้ อสายจี นจำนวนไม น อย ที่ ไม ทราบ ทั้ งไม สนใจจะสื บทราบ ถึ งต นแหล งแห งที่ ของตำบลบ านเกิ ดของบรรพชนตนแต อย างใด เนื้ อหาของหนั งสื อแบ งออกเป น ๘ บทใหญ ได แก บทที่ ๑. Ayudhyan Chinese ค.ศ. ๑๓๕๑-๑๗๖๗ (ชาวจี นยุ คกรุ งศรี อยุ ธยา พ.ศ. ๑๘๙๔-๒๓๑๐) บทที่ ๒. The King of Thonburi ค.ศ. ๑๗๖๗-๑๗๘๒ (พระเจ ากรุ งธนบุ รี พ.ศ. ๒๓๑๐-๒๓๒๕) บทที่ ๓. All the King’s Men ค.ศ. ๑๗๘๒-๑๘๕๕ (ข าราชบริ พาร ใกล ชิ ด พ.ศ. ๒๓๒๕-๒๓๙๘) บทที่ ๔. The Age of Emigrants ค.ศ. ๑๘๕๕-๑๙๐๐ (ยุ คที่ ชาวจี นไหลบ า สู สยาม พ.ศ. ๒๓๙๘-๒๔๔๓) บทที่ ๕. Metamorphosis ค.ศ. ๑๘๕๕-๑๙๒๕ (แปลงรู ปกลายร าง พ.ศ. ๒๓๙๘- ๒๔๖๘) บทที่ ๖. Divided Loyalties ค.ศ. ๑๙๐๐-๑๙๔๕ (แบ งฝ ายเลื อกข าง พ.ศ. ๒๔๔๓-๒๔๘๘) บทที่ ๗. In and Out of the Bamboo Curtain ค.ศ. ๑๙๔๕-๑๙๗๕

(เข าๆ ออกๆ ผื นม านไม ไผ พ.ศ. ๒๔๘๘-๒๕๑๘) บทที่ ๘. New Beginning ค.ศ. ๑๙๗๕ ถึ งป จจุ บั น (บทใหม แห งความสั มพั นธ พ.ศ. ๒๕๑๘ ถึ งป จจุ บั น) จากชื่ อบทที่ เอ ยมานี้ จะเห็ นได ว า ผู เขี ยนทั้ งสอง เลื อกการบอกเล าประวั ติ ศาสตร ตามกาลเวลา ชาวจี น ได เข ามาอาศั ยอยู ในอาณาจั กรสยาม ตั้ งแต สมั ยอยุ ธยา รวมทั้ งก อนหน าอยุ ธยา คื อ ในยุ คสุ โขทั ย ด วยเหตุ ผล เบื้ องแรกเพื่ อการค าขาย ขณะที่ ราชสำนั กสยามก็ ส ง เครื่ องบรรณาการไปกำนั ลจั กรพรรดิ จี น เช นเดี ยวกั บ อาณาจั กรอื่ นๆ ในดิ นแดนอุ ษาคเนย ที่ ต องการให ราชสำนั กจี นยอมรั บตนเอง เพื่ อจะได ทำการค าขายกั บ แผ นดิ นอั นยิ่ งใหญ เช นจี น ซึ่ งมี สิ นค ามี ค าต างๆ เช น เครื่ องถ วยกระเบื้ อง ใบชา และผ าไหม ตลอดจน เครื่ องมื อเครื่ องใช ที่ ทำจากโลหะเหล็ ก หรื อทองแดง ส วนสิ นค าที่ สยามจะส งไปยั งราชสำนั กจี นนั้ น ก็ ประกอบ ด วย แร ดี บุ ก ผลิ ตผลต างๆ จากป า และเครื่ องเทศ เป นต น สำหรั บอาณาจั กรในอุ ษาคเนย แล ว การส ง เครื่ องบรรณาการไปยั งกรุ งจี นนั้ น เป นการเป ดทางให สามารถติ ดต อทำการค าขายกั บจี นได แต ในสายตาของ จั กรพรรดิ จี น มองว าการส งเครื่ องบรรณาการจากรั ฐเล็ ก รั ฐน อยในอุ ษาคเนย นั้ น เป นการแสดงความยอมรั บ นั บถื อความยิ่ งใหญ ของแผ นดิ นจี น เนื้ อหาในบทแรกนี้ ให ภาพพั ฒนาการในแง มุ ม ต างๆ ของการติ ดต อค าขายระหว างพ อค าจี นทั้ งที่ เป น เอกชน และที่ เป นของหลวง กั บอาณาจั กรสยาม มาจน ถึ งการเกิ ดมี ชุ มชนคนจี นขึ้ นภายในกำแพงเมื องอยุ ธยา ที่ เรี ยกว า ‘ตลาดนายไก ’ ความสั มพั นธ ของพ อค าจี น กั บราชสำนั ก การให อำนาจปกครองภายในชุ มชนแก หั วหน าชาวจี นที่ ราชสำนั กสยามเป นผู แต งตั้ ง และความ เปลี่ ยนแปลงในราชสำนั กสยาม ที่ ส งผลให คนจี นได รั บ ความไว วางใจ แต งตั้ งเป นพระยาพระคลั งตั้ งแต สมั ย พระเพทราชาเป นต นมา ในบทต อมา หนั งสื อเล มนี้ ได ให ความสำคั ญแก บทบาทของพระเจ ากรุ งธนบุ รี หรื อพระยาตากสิ น เป นอย างมาก ด วยเหตุ ที่ พระองค สื บเชื้ อสายมาจากจี น ไหฮอง ผู ได ภรรยาเป นคนไทย ซึ่ งเป นเรื่ องปกติ ของ ยุ คสมั ยนั้ น ที่ มี แต ผู ชายชาวจี นเดิ นทางข ามน้ ำข าม ทะเลมากั บเรื อสำเภาที่ มี ภั ยอั นตรายสู ง กว าจะมี ผู หญิ ง จี นเดิ นทางข ามน้ ำข ามทะเลได ก็ ต อเมื่ อเกิ ดมี เรื อกลไฟ เดิ นสมุ ทรขนาดใหญ ที่ ให ความปลอดภั ยในการเดิ นทาง มากขึ้ นในปลายศตวรรษที่ ๑๙ ซึ่ งเป นยุ คกลางของ รั ตนโกสิ นทร

จากบทนี้ เป นต นไป ผู เขี ยนทั้ งสองสามารถค นคว า สื บสวนถึ งต นตระกู ลของบุ คคลสำคั ญในสั งคมไทยยุ ค ป จจุ บั น โดยในบทนี้ ได กล าวถึ งต นตระกู ล ‘พนมยงค ’ ‘จาติ กวณิ ชย ’ ‘ไกรฤกษ ’ ‘ณ สงขลา’ ‘สุ วรรณคี รี ’ ‘รั ตนกุ ล’ ‘สมบั ติ ศิ ริ ’ ‘สวั สดิ บุ ตร’ และ ‘สุ นทรเวช’ สำหรั บบทที่ ๓ ที่ ให ชื่ อว า All the King’s Men นั้ น เป นการกล าวถึ งคนจี นในรั ชสมั ยของกษั ตริ ย ๓ พระองค แรกแห งกรุ งรั ตนโกสิ นทร ซึ่ งได แต งตั้ งให คนจี นเป น ‘พระยาโชฎึ กราชเศรษฐี ’ หลายต อหลายคน เพื่ อดู แล การค าทางฝ งทะเลจี นใต เรี ยกว า ‘กรมท าซ าย’ โดยมี ท านจุ ฬาราชมนตรี ว าการ ‘กรมท าขวา’ ดู แลการค า ทางฝ งทะเลอั นดามั น พระยาโชฎึ กทั้ งหลาย เป นต น ตระกู ลของหลายๆ ตระกู ลที่ ขึ้ นต นด วยคำว า โชติ ก.. รวมทั้ งสกุ ล ศรี วิ กรณ และอิ งคานนท ด วย ขณะเดี ยวกั น คนจี นที่ อยู ตามหั วเมื องต างๆ ก็ จะ ได รั บการแต งตั้ งให เป นข าราชการระดั บ ‘ขุ น’ ทำหน าที่ เป นนายอากรบ อนเบี้ ย เก็ บส วยส งให แก หลวง นอกจาก นี้ แล ว ก็ มี การกล าวถึ งบทบาทของสมาคมลั บ ‘อั้ งยี่ ’ ไว ตามควร การไหลบ าเข าสู สยามของชาวจี นตั้ งแต รั ชสมั ย ของรั ชกาลที่ ๔ มาจนถึ งรั ชกาลที่ ๕ ทำให สยามที่ มี พลเมื องน อย กลั บมี ความเจริ ญก าวหน าได อย างรวดเร็ ว ด วยพ อค าจี น ที่ เป ดแนวรุ กด านการค าและการอุ ตสาห- กรรมในช วงต น ตลอดจนแรงงานจี นที่ มาสร างทางรถไฟ ล องเรื อขนข าว ขนไม และผลิ ตภั ณฑ อื่ นๆ จากป า มาสู บางกอก และส งต อออกไปค าขายกั บต างประเทศ ยุ คนี้ อยู เหลื่ อมซ อนกั บยุ คแห งความเปลี่ ยนแปลง ‘การแปลงรู ปกลายร าง’ ซึ่ งเป นยุ คที่ มี การเปลี่ ยนแปลง ในทุ กด านอย างกว างขวาง การเกิ ดขึ้ นของเรื อกลไฟ ทำให การค าระหว างประเทศคึ กคั กมาก มี การตั ดเส นทาง รถไฟ ทางถนน มี การเกิ ดขึ้ นของกิ จการธนาคารและ ระบบการเงิ น ผู หญิ งจี นที่ เดิ นทางมาจากเมื องจี นตาม หลั งสามี ที่ มาแผ วถางทางสร างกิ จการไว แล ว เปลี่ ยน แปลงโฉมหน าของสั งคมชุ มชนจี นไปมาก ความรุ งเรื อง ของการค าและอุ ตสาหกรรมสมั ยใหม สร างเศรษฐี เลื อด จี นรุ นใหม ๆ ขึ้ นอย างมากมาย ตระกู ลธุ รกิ จเชื้ อสายจี น ที่ สำคั ญๆ ได รั บการกล าวถึ งโดยละเอี ยดในอี กสองบท ต อไป ขณะเดี ยวกั น ลู กหลานชาวจี นรุ นใหม ก็ ได กระจายตั วเข าสู ทุ กสาขาอาชี พของสั งคมไทย รวมทั้ ง เป นข าราชการระดั บสู ง เป นรั ฐมนตรี และนายกรั ฐมนตรี อย างมากหน าหลายตา

จากมุ มมองของนั กวิ ชาการด านประวั ติ ศาสตร จี น สมั ยใหม และจี นศึ กษาแล ว ดิ ฉั นเห็ นว า ‘จากบู รพาสู อุ ษาคเนย ’ เป นงานที่ มี คุ ณู ปการยิ่ งในการข อมู ลด าน บริ บททางการเมื อง เศรษฐกิ จ และวั ฒนธรรม ของสั งคมที่ แวดล อมท านผู ประพั นธ อยู ณ ยุ คสมั ยนั้ น ข อนี้ เป นความพิ เศษเฉพาะตั วของงานเขี ยนของท าน อู จี้ เยี ยะที่ เราจะพบได ตั้ งแต งานชุ ด ‘๖๐ ป โพ นทะเล’ ที่ ออกมาก อนหน านี้ กล าวคื อ ท านมี ความสามารถ ในการนำเสนอมุ มมองเกี่ ยวกั บความเปลี่ ยนแปลงของ โลกและชี วิ ต ตลอดจนพั ฒนาการทางประวั ติ ศาสตร การเมื องทั้ งในประเทศจี น ประเทศไทย และพื้ นที่ อื่ นๆ ในภู มิ ภาคอุ ษาคเนย ได ในฐานะที่ เป นทั้ ง ‘คนใน’ และ ‘คนนอก’ ในเวลาเดี ยวกั น.... ท านมี มุ มมองที่ เป นสากล และเป นคนที่ มี ลั กษณะ cosmopolitan สู งมาก สามารถ เขี ยนเรื่ องเมื องจี นให คนไทยเข าใจได มากพอๆ กั บที่ เขี ยนเรื่ องเมื องไทย สิ งคโปร และอิ นโดนี เซี ย ให คนจี น อ านเข าใจ... ผศ. ดร. วาสนา วงศ สุ รวั ฒน

นโยบายต อต านจี นตามอิ ทธิ พลจากทางตะวั นตก ในสมั ยรั ชกาลที่ ๖ สมั ยจอมพล ป. พิ บู ลสงคราม และ สมั ยจอมพลสฤษดิ์ ธนะรั ชต มิ ได ส งผลสื บเนื่ องที่ รุ นแรง เท าบางประเทศในดิ นแดนอุ ษาคเนย หากแต ก็ ได ผล ในระดั บที่ สามารถหยุ ดยั้ งการแผ อิ ทธิ พลทางความคิ ด ปฏิ วั ติ และกระแสการเมื องจากประเทศจี น ในหมู ลู กจี น ที่ มี จำนวนขยายตั วใหญ มากขึ้ นได ในบรรดา ‘คนไทยเชื้ อสายจี น’ ที่ ได รั บการแนะนำ ไว เป นจำนวนมากที่ สุ ดในท ายบทที่ ๗ นั้ น นำโดย ดร.ป วย อึ้ งภากรณ อดี ตผู ว าการธนาคารแห งประเทศ ไทย ในยุ คเริ่ มสร างเศรษฐกิ จสมั ยใหม ผู เป นปู ชนี ยบุ คคล ของนิ สิ ตนั กศึ กษารุ น ๑๔ ตุ ลาคม ๒๕๑๖ – ๖ ตุ ลาคม ๒๕๑๙ คุ ณชิ น โสภณพนิ ช แห งธนาคารกรุ งเทพ ผู สร าง ความมั่ งคั่ ง จนในป ที่ ท านถึ งแก กรรมเมื่ อ พ.ศ. ๒๕๓๑ ได เป นหนึ่ งในบรรดาชาวจี นโพ นทะเลผู ร่ ำรวยที่ สุ ด ในโลก คุ ณอุ เทน เตชะไพบู ลย ประธานมู ลนิ ธิ ป อเต็ กตึ๊ ง ตระกู ลโอสถสภา (เต็ กเฮงหยู ) ตระกู ลพรประภา ตระกู ล ศรี เฟ องฟุ ง คุ ณเที ยมและคุ ณสายพิ ณ โชควั ฒนา ผู สร าง อาณาจั กรสหพั ฒนพิ บู ลย และคุ ณไกรสร จั นศิ ริ แห ง บริ ษั ทไทยยู เนี่ ยนโฟรสเซ นส ฟู ด เจ าแห งผู ผลิ ตปลาทู น า กระป องระดั บโลก เป นต น ‘จากบู รพาสู อุ ษาคเนย ’ เป นหนึ่ งในหนั งสื ออ างอิ ง ของบทที่ ๗ และผู เขี ยนได อุ ทิ ศเนื้ อที่ ถึ งสองหน าครึ่ ง ในการเสนอประวั ติ ของท านอู พร อมทั้ งแนะนำว า หนั งสื อ ‘จากบู รพาสู อุ ษาคเนย ’ เป นหนั งสื อ ‘ต องอ าน’ สำหรั บผู สนใจเรื่ องราวของชุ มชนจี นในกรุ งเทพฯ ยุ คกลางศตวรรษที่ ๒๐ A History of the Thai-Chinese ได รั บการตี ค า อย างสู งจากผู ช วยอ านต นฉบั บก อนการตี พิ มพ หลายท าน มร.หวั ง กั งหวู แห งมหาวิ ทยาลั ยสิ งคโปร กล าวว า “คนจี นในประเทศไทยได ฝ งรากลึ กและมี บทบาทอยู ใน ประวั ติ ศาสตร ไทยร วมกั บคนไทยในทุ กระดั บ ปรากฏ- การณ นี้ เกิ ดขึ้ นได อย างไรและเพราะเหตุ ใด กลายเป น ปริ ศนาที่ เย ายวนใจชาวจี นและชาวต างชาติ อื่ นๆ ในดิ นแดนอุ ษาคเนย มาเนิ่ นนาน ไม เคยมี หนั งสื อเล มใด สามารถอธิ บายปรากฏการณ นี้ ได ดี เท ากั บหนั งสื อเล มนี้ รายละเอี ยดของบทบาทและคุ ณู ปการที่ คนไทยเชื้ อสาย จี นมี ต อประเทศที่ พวกเขาตั้ งรกราก เป นกุ ญแจดอก สำคั ญที่ ไขปริ ศนานี้ ให แก ข าพเจ าเมื่ อได อ าน และ หนั งสื อเล มนี้ ควรค าแก ผู อ านในวงกว างที่ สุ ด

มร.คริ สชอร มาห บู บานี คณบดี วิ ทยาลั ยลี กวนยู เพื่ อรั ฐประศาสนศาสตร มหาวิ ทยาลั ยสิ งคโปร กล าวถึ ง หนั งสื อเล มนี้ ว า “การประสบกั บความรุ งเรื องของ ภู มิ ภาคอุ ษาคเนย นั้ น ยั งเป นปริ ศนาที่ น าสนเท ห นั ก กุ ญแจดอกหนึ่ งที่ จะช วยไขปริ ศนานี้ ได ก็ คื อ การศึ กษา ถึ งบทบาทของชาวจี นที่ กระจายตั วอยู ทั่ วภู มิ ภาคนี้ และในเหล าประเทศต างๆ ในอุ ษาคเนย ก็ ไม มี ประเทศ ใดประสบความสำเร็ จด วยดี ในการกลื นกลายชาวจี น เท าประเทศไทย หนั งสื อเล มนี้ ให ความกระจ างแก กระบวนการดั งกล าวนั้ น เป นหนั งสื อที่ ‘ต องอ าน’ สำหรั บใครก็ ตามที่ มี ความสนใจในความเจริ ญรุ งเรื อง ของอุ ษาคเนย ผศ. ดร.วาสนา วงศ สุ รวั ฒน แห งคณะอั กษรศาสตร จุ ฬาลงกรณ มหาวิ ทยาลั ย กล าวว า “A History of the Thai-Chinese เป นผลงานชิ้ นยอดเยี่ ยมที่ ช วยต อเติ ม ช องว างที่ ถู กละเลยมาเนิ่ นนานในวงการศึ กษาชาวจี น ในฐานะของชนกลุ มน อยในภู มิ ภาคอุ ษาคเนย คุ ณพิ มพ ประไพ พิ ศาลบุ ตร และคุ ณเจฟฟรี ซึ ง ได ศึ กษาวิ จั ยถึ งประวั ติ ศาสตร ที่ ไม ธรรมดาของความ น าสนเท ห ของบทบาทของชาวจี นที่ เป นชนกลุ มน อย ในสยามได อย างพิ ถี พิ ถั นและอย างครอบคลุ มมากที่ สุ ด ผลงานชิ้ นเอกเล มนี้ ได ทำหน าที่ เป ดขอบฟ าใหม ที่ เฝ าคอยกั นมานาน แก การศึ กษาบทบาทของชาวจี น ที่ กระจายตั วอยู ในภู มิ ภาคนี้

ปนั ดดา เลิ ศล้ ำอำไพ เป นนิ เทศศาสตร บั ณฑิ ต จุ ฬาลงกรณ มหาวิ ทยาลั ย ทำงานเป นนั กข าว/ นั กเขี ยน ของหนั งสื อพิ มพ /นิ ตยสาร/สำนั กข าวต างประเทศ ระหว าง พ.ศ. ๒๕๑๗ – ๒๕๓๘ เป นกรรมการบริ หารสมาคมสโมสรผู สื่ อข าว ต างประเทศ ระหว าง พ.ศ. ๒๕๓๕-๒๕๓๘ ตำแหน งสุ ดท าย คื อ นายกสมาคม เป นหนึ่ งในผู ร วมก อตั้ งและบริ หาร คณะละคร ‘สองแปด’ เป นเจ าหน าที่ บริ หารระดั บ Vice President ฝ ายการประชาสั มพั นธ ธนาคารกรุ งเทพ จำกั ด (มหาชน) ระหว าง พ.ศ. ๒๕๔๒-๒๕๕๔ ป จจุ บั น เป นกรรมการบริ หารสมาคมนั กเขี ยนแห งประเทศไทย และมู ลนิ ธิ เพื่ อผู บริ โภค

When it comes to methane, the cows have it From “ExxonMobil Perspective” blog by Ken Cohen, ExxonMobil Public and Government Affairs vice president. According to the US Environmental Protection Agency’s new Greenhouse Gas Inventory, the largest anthropogenic source of CH4 emissions in the United States is “enteric fermentation.” In other words, cows.

วั ว ตั วการสำคั ญ

อะไรเป นแหล งปล อยก าซมี เทนที่ ใหญ ที่ สุ ดในสหรั ฐ- อเมริ กา? จากการอ านหนั งสื อพิ มพ และนิ ตยสาร หรื อจาก การฟ งบุ คคลในแวดวงการเมื องที่ วอชิ งตั น คุ ณอาจ เดาว าน าจะเป นอุ ตสาหกรรมก าซธรรมชาติ ผิ ดถนั ดเลย ตามการจั ดทำบั ญชี ก าซเรื อนกระจกใหม ของ สำนั กงานป องกั นสิ่ งแวดล อม (EPA) แหล งปล อยก าซ CH4 (มี เทน) ซึ่ งเกิ ดจากน้ ำมื อมนุ ษย ที่ ใหญ ที่ สุ ดใน สหรั ฐอเมริ กาคื อ “การหมั กในระบบย อยอาหารของ สั ตว ” กล าวอี กนั ยหนึ่ งก็ คื อ “วั ว”

กลายเป นว าแก สในกระเพาะอาหารของวั ว ซึ่ งทำ ให เกิ ดการปล อยก าซมี เทนมากกว าหนึ่ งในสี่ ของสหรั ฐ- อเมริ กาเป นแหล งสำคั ญอั นดั บหนึ่ งในป พ.ศ. ๒๕๕๖ นำหน าการปล อยก าซจากระบบต างๆ ของก าซธรรมชาติ จากข อมู ลของ EPA การปล อยก าซเหล านี้ เกี่ ยวพั น คร าวๆ กั บขนาดประชากรปศุ สั ตว ของประเทศ ผมกล าวถึ งเรื่ องนี้ ในที่ นี้ เพี ยงเพื่ อให มุ มมองบาง อย าง เพราะคนอื่ นๆ คงจะกล าวถึ งเช นกั น อั นที่ จริ ง ดู เหมื อนจะมี ความเข าใจกั นว ามี แต เพี ยง อุ ตสาหกรรมของเราเท านั้ นที่ ทำให เกิ ดการปล อยก าซ มี เทน นั่ นคื อภาพที่ เกิ ดขึ้ นในความคิ ดของสื่ อมวลชน อย างกว างขวาง หลั งจากที่ คณะบริ หารงานของโอบามา ประกาศแผนต างๆ ที่ จะควบคุ มการปล อยก าซมี เทน จากอุ ตสาหกรรมของเราเมื่ อเดื อนมกราคม

(เที ยบเท าคาร บอนไดออกไซด ล านเมตริ กตั น)

๒๕๓๓ ๒๕๕๖ %change ๑๖๔.๒ ๑๗๙.๑ ๑๘๖.๒ ๑๖๔.๕ ๑๕๗.๔ ๑๑๔.๖

๐% -๑๒% -๓๘% -๓๓% +๖๕% -๒๐% -๔% -๑๐%

การหมั กในระบบย อยอาหารของสั ตว ระบบต างๆ ของก าซธรรมชาติ การฝ งกลบขยะมู ลฝอย การทำเหมื องถ านหิ น การจั ดการมู ลสั ตว ระบบต างๆ ของผลิ ตภั ณฑ ป โตรเลี ยม

๖๔.๖ ๖๑.๔ ๒๕.๒ ๑๕.๐ ๘.๓

๙๖.๕ ๓๗.๒ ๓๑.๕ ๑๕.๗ ๙.๒

การบำบั ดน้ ำเสี ย การเพาะปลู กข าว แหล งที่ มา : การจั ดทำบั ญชี ก าซเรื อนกระจกของ EPA

การรั บรู ที่ คลาดเคลื่ อนยั งคงดำเนิ นต อมาจนถึ ง สั ปดาห ที่ แล ว เมื่ อมี การจั ดทำบั ญชี ก าซเรื อนกระจก ฉบั บล าสุ ดของ EPA ออกมา นิ ตยสาร Scientific American ตี พิ มพ เนื้ อหาที่ อาจทำให เข าใจผิ ดไปเล็ กน อย จากรายงานข าวของ Climate Wire เรื่ อง “ก าซมี เทนรั่ ว จากบ อน้ ำมั นและก าซตั วการสำคั ญที่ ก อมลภาวะมาก ที่ สุ ดตอนนี้ ” ข อกล าวอ างในพาดหั วข าวนี้ ถู กต องแต เพี ยง หลั กการเท านั้ น ถ าคุ ณรวมการปล อยก าซมี เทนจาก ระบบต างๆ ของผลิ ตภั ณฑ ป โตรเลี ยม ที่ เมื่ อ เปรี ยบเที ยบแล วมี ปริ มาณเล็ กน อยเข ากั บการปล อย มี เทนจากก าซธรรมชาติ นั่ นแหละ ตั วเลขจึ งจะบดบั ง ปริ มาณก าซที่ วั วปล อยออกมาได อย างไรก็ ตาม นี่ กำลั งทำให เข าใจผิ ด เพราะน้ ำมั น และก าซถื อเป นสองแหล งปล อยที่ แยกกั นต างหาก ขณะที่ การหมั กในระบบย อยอาหารของสั ตว เป นหนึ่ ง แหล งปล อยเท านั้ น

ถ าฟ งดู มี เหตุ ผลสมควรที่ จะรวมน้ ำมั นกั บก าซ ธรรมชาติ เข าด วยกั น และผมไม ได กำลั งบอกว ามั น ไร เหตุ ผล คุ ณควรรวมการปล อยก าซที่ มากกว านี้ มาก จากอี กหนึ่ งแหล งปล อยที่ EPA ยอมรั บอย างเป นทางการ นั่ นก็ คื อ “การจั ดการมู ลสั ตว ” เข ากั บปริ มาณรวมของ ก าซที่ ปล อยจากการหมั กในระบบย อยอาหารของสั ตว ถ ามองแบบนั้ น ก็ เห็ นได ชั ดเจนว าภาคเกษตรกรรม มี ส วนมากกว าน้ ำมั นและก าซมากในการปล อยก าซมี เทน ภาคเกษตรกรรมจึ งเป นแหล งที่ ใหญ ที่ สุ ดในการปล อย ก าซมี เทนของสหรั ฐอเมริ กา พาดหั วข าวใน Scientific American ยั งไม ถู กต อง อี กเรื่ อง เมื่ อผู มี อำนาจต างพยายามกล าวโทษว าบ อ- น้ ำมั นและก าซธรรมชาติ เป นแหล งปล อยก าซ การจั ดทำ บั ญชี ก าซเรื อนกระจกของ EPA ได มองภาพรวมระบบ ของสหรั ฐฯ ในการผลิ ตและขนส งน้ ำมั นและก าซ ธรรมชาติ ซึ่ งนอกจากหลุ มขุ ดเจาะต างๆ แล ว ยั งรวมถึ ง ท อส งผ านและลำเลี ยงความยาวหลายพั นไมล ตลอดจน โรงงานผลิ ตและคลั งต างๆ ที่ ใช จั ดเก็ บอี กด วย การวิ เคราะห นี้ เผยให เห็ นว าอุ ตสาหกรรมมี การ ดำเนิ นงานอย างมี ประสิ ทธิ ผลเพี ยงไรในการลดการ ปล อยก าซ ตั้ งแต ป พ.ศ. ๒๕๓๓ การปล อยก าซมี เทน จากภาคการเกษตรเพิ่ มขึ้ นถึ งร อยละ ๑๔ ขณะที่ การ ปล อยก าซมี เทนจากระบบของน้ ำมั นและก าซธรรมชาติ ลดลงร อยละ ๑๔ ทั้ งๆ ที่ มี การผลิ ตน้ ำมั นและก าซ ภายในประเทศเพิ่ มขึ้ นอย างมหาศาล ในความเป นจริ ง แล ว การปล อยก าซจากภาคเกษตรกรรมขณะนี้ สู งกว า จากน้ ำมั นและก าซถึ งร อยละ ๒๐ แล วอะไรที่ เป นประเด็ นของเรื่ องนี้ เราไม ได กำลั งเรี ยกร องให ปราบปรามวั วอย าง รุ นแรง เราแค หวั งจะนำเสนอมุ มมองและความเข าใจ บางอย างที่ มี ต อข อถกเถี ยงของสาธารณชนเกี่ ยวกั บ ความท าทายที่ เราเผชิ ญอยู ซึ่ งเป นเรื่ องที่ มี ความสำคั ญ โดยเฉพาะอย างยิ่ งเมื่ อผู กำหนดนโยบายกำลั งพิ จารณา เพิ่ มระเบี ยบข อบั งคั บต างๆ ในอุ ตสาหกรรมของเรา ให มากขึ้ น ทั้ งๆ ที่ เรามี ความสำเร็ จอย างเห็ นได ชั ด อยู แล ว ในการหาวิ ธี ลดการปล อยก าซเรื อนกระจก

http://www.exxonmobilperspectives.com/2015/04/21/ when-it-comes-to-methane-the-cows-have-it/

แปลและเรี ยบเรี ยงโดย สุ ภาพร โพธิ บุ ตร

Page 1 Page 2 Page 3 Page 4 Page 5 Page 6 Page 7 Page 8 Page 9 Page 10 Page 11 Page 12 Page 13 Page 14 Page 15 Page 16 Page 17 Page 18 Page 19 Page 20 Page 21 Page 22 Page 23 Page 24 Page 25 Page 26 Page 27 Page 28 Page 29 Page 30 Page 31 Page 32 Page 33 Page 34 Page 35 Page 36

Powered by