133
Meritum 1-2 (76/77) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
ZANIECZYSZCZENIA PYŁOWE POWIETRZA I ICH WPŁYW NA ZDROWIE CZŁOWIEKA
ZAPYLENIE I JEGO SKUTKI ZDROWOTNE
W ramach interdyscyplinarnego podejścia do edu- kacji można zaproponować proste obliczenia: przy założeniu zalecanego maksymalnego poziomu zanieczyszczeń PM 10 =40 µg/m 3 i średnim czasie życia, np. 80 lat, oszacować ilość pyłu, która prze- dostaje się do krwi. Proste mnożenie 80 lat x 365 dni x 24 godzin x 0,5m 3 /h x 40 µg =14.000.000 µg, czyli 14 g – odpowiada to w przybliżeniu zawartości łyżki stołowej. Wydaje się to niewiele, ale dotyczy wszystkich możliwych materiałów pylistych – od zarodników pleśni, poprzez włókna azbestowe do związków metali ciężkich. Przed analizowaniem w szkole jakichkolwiek zagadnień związanych z PM warto wykorzystać przedstawioną narrację i przykła- dowe zdjęcia, by uczniowie łatwiej mogli przyswoić skalę zagadnienia, wiedząc, że 1 mm = 1000 µm.
Zapylenie powietrza w pomieszczeniach szkolnych jest zagrożeniem, które ma wpływ na zdrowie ucz- niów oraz na efektywność ich nauki; wpływa także na ich zdrowie, zwłaszcza w kontekście chorób układu oddechowego oraz zaburzeń koncentra- cji. Wysokie stężenie pyłów zawieszonych, takich jak PM 10 czy PM 2,5 , może prowadzić do alergii oraz astmy 1 , a także obniżać zdolności poznawcze. Badania wskazują, że zapylenie w pomiesz- czeniach szkolnych może stanowić poważne za- grożenie, zwłaszcza w połączeniu z innymi zanie- czyszczeniami, takimi jak lotne związki organiczne
(LZO) czy dwutlenek węgla, których obecność w powietrzu może być wynikiem nieodpowiedniej wenty- lacji pomieszczeń lub np. używania niewłaściwych materiałów budow- lanych i dekoracyjnych. Pyły zawieszone w powietrzu są klasyfikowane na podstawie wiel- kości ich cząstek. Cząstki PM 10 to te o średnicy poniżej 10 mikrome- trów, a PM 2,5 mają średnicę mniej- szą niż 2,5 mikrometra. Te drobne cząsteczki są szczególnie niebez-
Grafika 3. Porównanie wielkości materiałów pylistych z wykorzystaniem szkolnego papieru milimetrowego Fot. Adam Zahler
Takie ujęcie tematu daje szansę oswojenia się z jednostkami i wymiarami długości. Dla większo- ści osób niezwiązanych z techniką Gg (gigagramy, stosowane często do opisu poziomu emisji krajo- wych) lub µm (milionowe części metra) są zupełnie abstrakcyjnymi wielkościami. Można też przepro- wadzić pokaz przenikania cząstek dymu papie- rosowego (które są nawet 100 razy mniejsze niż 1 mikrometr) przez stosowaną podczas pandemii prostą maseczkę chirurgiczną – jako wskazanie na konieczność usuwania źródeł zanieczyszczeń, a nie (mniej skutecznej) ochrony indywidualnej.
Grafika 4. Zarodniki pleśni – jako przykład składników pyłu zawieszonego Fot. Adam Zahler
1 Kształtowanie jakości powietrza w pomieszczeniach szkolnych, Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2010.
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker