13
Meritum 1-2 (76/77) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
ŚRODOWISKOWE ZAGROŻENIA ZDROWIA CZŁOWIEKA – WYBRANE PROBLEMY
Tabela 1. Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w Polsce w 2024 roku Źródło: Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP (2024)
Szczepienia ochronne
Szczepienia są jednym z najskuteczniejszych spo- sobów zapobiegania chorobom zakaźnym. Szcze- pionka to preparat biologiczny, który ma imitować naturalną infekcję i prowadzić do rozwoju odpor- ności analogicznej do tej, którą organizm uzyskuje w czasie kontaktu z prawdziwym drobnoustrojem (bakterią lub wirusem). Szczepionki służą do sztucz- nego, a równocześnie czynnego uodparniania organizmu. Zawierają określone antygeny, które po wprowadzeniu do organizmu uodparniają go na zakażenie jednym lub kilkoma drobnoustrojami chorobotwórczymi. Celem działania szczepionki jest indukowanie szybkiej reakcji układu odpornoś- ciowego organizmu przez antygeny drobnoustroju chorobotwórczego w taki sposób, aby w krótkim czasie po zakażeniu zostały wytworzone komór- kowe (limfocyty cytotoksyczne) i humoralne (prze- ciwciała) mechanizmy odpornościowe. Dzięki nim organizm rozwija odporność na konkretne pato- geny, co zmniejsza ryzyko zachorowania i powikłań.
Liczba zachorowań ludności
Jednostka chorobowa
COVID-19
276 114
Ospa wietrzna
153 640
Płonica (szkarlatyna) 48 489 Wirusowe zakażenia jelitowe 41 698 Wirus RSV (pneumowirus) 41 631 Krztusiec 32 430 Borelioza 29 347 Salmonelloza 9 247 Grypa 5 886 WZW B i WZW C
3 562 i 3 585
AIDS
3 474
Kiła
3 028
Profilaktyka chorób zakaźnych
Zapobieganie chorobom i ich zwalczanie wymaga podejmowania działań na wielu poziomach. Klu- czowe znaczenie ma higiena, czyli zbiór zasad i zabiegów mających na celu eliminację czynników chorobotwórczych oraz ochronę zdrowia jednostki i społeczeństwa. Obejmuje to zarówno higienę oso- bistą, jak i higienę otoczenia, żywności oraz wody.
Przykłady szczepionek:
• BCG – przeciwko gruźlicy,
• DTP (DiTePer) – przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi,
Ważnym działaniem profilaktycznym jest prze- cięcie dróg szerzenia się choroby, co obejmuje m.in.:
• szczepienia przeciwko odrze, śwince, różyczce, grypie, pneumokokom, polio, HPV, WZW B i C,
• przestrzeganie zasad higieny osobistej i sanitarnej, • dezynfekcję (niszczenie drobnoustrojów), de- zynsekcję (zwalczanie owadów), deratyzację (zwalczanie gryzoni), • sterylizację sprzętu medycznego i żywności, • kontrolę sanitarną wody i gleby, • nadzór weterynaryjno-sanitarny nad hodowlą zwierząt, • odpowiednią obróbkę termiczną żywności (pasteryzacja, gotowanie, mrożenie, suszenie, wędzenie).
• preparat mRNA przeciw COVID-19 – synte- tyczna szczepionka, w której wykorzystywana jest informacja genetyczna wirusa SARS-CoV-2 (kwas rybonukleinowy mRNA), a nie, jak w przy- padku szczepionek tradycyjnych, osłabiony lub martwy patogen albo odpowiednio przygoto- wany jego fragment białkowy. Ponadto w przy- padku szczepionki mRNA nie jest wymagane wielomiesięczne namnażanie, inaktywacja i ate- nuacja (osłabienie zjadliwości), jak w przypadku szczepionek tradycyjnych.
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker