21
Meritum 1-2 (76/77) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
ŚRODOWISKOWE ZAGROŻENIA ZDROWIA CZŁOWIEKA – WYBRANE PROBLEMY
• niektóre choroby nowotworowe (np. rak płuc, piersi, jelita grubego, prostaty, skóry), • schorzenia metaboliczne: cukrzyca (typu II), hipercholesterolemia, czyli długotrwałe pod-
Pośrednimi czynnikami są zanieczyszczenia środo- wiska i osobnicze obciążenia genetyczne (u części osób). Dużym problemem dla wielu osób jest nad- ciśnienie tętnicze (powyżej wartości granicznych 139/89 mmHg). Wyniki raportu Narodowego Testu Zdrowia Polaków w 2024 pokazały, że 1/3 (33%) badanych Polaków cierpi na zdiagnozowane nad- ciśnienie tętnicze. Zbyt wysokie nieleczone ciś- nienie tętnicze niszczy serce, nerki, mózg i wzrok. Czynnikami ryzyka są nieodpowiednia dieta (spo- żywanie nadmiernej ilości produktów wysoce prze- tworzonych, bogatych w cukry i nasycone kwasy tłuszczowe) 13 , mało ruchu, nadmierny stres, nad- używanie alkoholu, nikotynizm oraz zbyt duża ilość soli w pokarmie. Według Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego nadciśnienie tętnicze jest czynnikiem najwyższego ryzyka przedwczesnych zgonów na świecie.
wyższone stężenie cholesterolu LDL (tzw. złego cholesterolu) we krwi, • nadwaga i otyłość.
Nieco rzadziej występują:
• alergie, • choroby układu pokarmowego (np. choroba wrzodowa), • choroby psychiczne (m.in. nerwice, depresja, schizofrenia, zaburzenia lękowe), • choroby neurodegeneracyjne (m.in. choroba Alzheimera, choroba Parkinsona). Bezpośrednim czynnikiem ryzyka sprzyjającym chorobom cywilizacyjnym jest głównie styl życia współczesnego człowieka: • życie w ciągłym stresie, przepracowanie, nadmierny pośpiech prowadzący do nerwic i chorób psychosomatycznych, • niska aktywność fizyczna oraz siedzący tryb życia, przyczyniające się do otyłości i problemów z układem ruchu, • niewłaściwa, źle zbilansowana pod względem energetycznym dieta sprzyjająca rozwojowi m.in. cukrzycy, nadciśnienia tętniczego oraz nowotworów. • uzależnienia od używek: nikotynizm, alkoholizm, narkomania 12 .
Rysunek 6. Główne czynniki wysokiego ryzyka chorób cywilizacyjnych Źródło: Narodowy Test Zdrowia Polaków. Raport 2024
12 S.E. Khalchitsky, Diseases of civilization: history, ecology, genetics. Scientific Research Of The SCO Countries. Synergy And Integration 2021.
13 D. Rachoń, Rola kwasów tłuszczowych n-3 oraz n-6 w prewen- cji chorób układu sercowo-naczyniowego , „Choroby Serca i Naczyń” nr 3/2015, t. 12, s. 154-159.
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker