37
Meritum 1-2 (76/77) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
NAWYKI ŻYWIENIOWE DZIECI I MŁODZIEŻY A ZACHOWANIA SŁUŻĄCE ZDROWIU
z używek (tytoń, e-papierosy, alkohol) 2 . W niniejszym artykule skupiono się na trzech pierwszych wymie- nionych aspektach. Na nasze zdrowie wpływa wiele różnych czyn- ników, zarówno niemodyfikowalnych, jak i takich, na które możemy wpływać poprzez nasze zacho- wania i wybory. Zgodnie z danymi z badania Global Burden of Disease (GBD), ok. 50% utraconych lat życia w zdrowiu Polaków wiąże się z działaniem modyfikowalnych czynników ryzyka zdrowotnego, wśród których bardzo duży udział mają czynniki behawioralne oraz metaboliczne 3 . Do czynników behawioralnych, które przekładają się na skrócenie życia w zdrowiu, należą np. mała aktywność fizyczna, niewłaściwa dieta, palenie tytoniu, konsumpcja alkoholu, zaś do czynników metabolicznych m.in. nadmierna masa ciała, wysoki poziom cukru we krwi, wysoki poziom cholesterolu LDL czy wysokie ciśnienie krwi.
wszystkim dzieciom i nastolatkom bezpiecznych i równych możliwości uprawiania aktywności fizycz- nej oraz zachęcanie do uczestniczenia w zajęciach ruchowych, które sprawiają przyjemność, są róż- norodne i odpowiednie dla ich wieku i możliwości. Zalecenia odnoszą się również do ograniczania czasu spędzanego w pozycji siedzącej, szcze- gólnie przed ekranami urządzeń elektronicznych w celach rekreacyjnych. Eksperci wyraźnie podkre- ślają, że jakakolwiek aktywność fizyczna jest lepsza niż żadna 4 . Tymczasem badacze, oceniając na podstawie najlepszych dostępnych danych dziesięć różnych obszarów powiązanych z aktywnością fizyczną dzieci i młodzieży w Polsce, wykazali, że niespełna 17% jest aktywna zgodnie z zaleceniami. To, co jest jednak budujące, to pozytywna ocena działań rea- lizowanych w środowisku szkolnym, które mogą wpływać na możliwości podejmowania i uczest- nictwo dzieci i młodzieży w aktywności fizycznej 5 . ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY – REKOMENDACJE Przez wiele lat zalecenia zdrowego żywienia w Pol- sce były przedstawiane w formie graficznej Piramidy Zdrowego Żywienia 6 . Od 2020 roku zalecenia te dla populacji ogólnej (możemy je odnieść do osób do- rosłych, ale też starszych dzieci i młodzieży) przed- stawione są w graficznej formie Talerza Zdrowego Żywienia (grafika 1). Głównym celem przedstawie- nia zaleceń w takiej formie było zwrócenie uwagi na jakość diety i zalecane w codziennym żywieniu proporcje pomiędzy poszczególnymi grupami pro- duktów spożywczych, jak również różnorodność produktów w obrębie poszczególnych grup.
AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA DZIECI I MŁODZIEŻY – REKOMENDACJE
U dzieci i młodzieży aktywność fizyczna przynosi szereg korzyści, wśród których wymienić można m.in. poprawę sprawności układu krążeniowo- -oddechowego i mięśniowego, wpływ na zdrowie kardiometaboliczne, wzmocnienie kości, poprawę funkcji poznawczych, lepsze samopoczucie, wspar- cie w utrzymaniu prawidłowej masy ciała. Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization, WHO) zaleca dzieciom i młodzieży w wieku 5-17 lat minimum 60 minut umiarkowanej do intensywnej aktywności dziennie, w większości aerobowej. Przynajmniej przez trzy dni w tygodniu aktywność powinna uwzględnić ćwiczenia aero- bowe o dużej intensywności, a także takie, które wzmacniają mięśnie i kości. Ważne jest zapewnienie 2 Zdrowie dzieci w pandemii COVID-19 , IMiDz, 2022; Ł. Balwicki [red. nauk.] Rekomendacje w zakresie ochrony dzieci i młodzieży przed konsekwencjami używania produktów nikotynowych , NIZP – PZH, Warszawa 2020; Electronic cigarettes. Call to action , WHO, 2023. 3 B. Wojtyniak, Wybrane czynniki ryzyka zdrowotnego związa- ne ze stylem życia. VI Kongres Żywieniowy , 2021, https://www. youtube.com/watch?v=CgNSRoEz3gc&list=PLgCk8jZXgOias_20- -V3GsMP3q7bv2BYFf&index=7
4 WHO guidelines on physical activity and sedentary behaviour: at a glance , World Health Organization, Genewa 2020. 5 P. Zembura, A. Korcz, E. Cieśla, H. Nałęcz, Raport o stanie aktyw- ności fizycznej dzieci i młodzieży w Polsce w ramach projektu Global Matrix 4.0 , Fundacja V4Sport, Warszawa 2022. 6 https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/piramida-zdrowego- -zywienia-i-stylu-zycia-dzieci-i-mlodziezy-co-nowego-2/
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker