40
Meritum 1-2 (76/77) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
ANNA TARASZEWSKA
ma podłoże genetyczne lub hormonalne 9 . Szacuje się, że otyłość jest czynnikiem ryzyka około 200 in- nych chorób. Otyłość stwierdzona w wieku dziecię- cym i młodzieńczym wiąże się z wyższym ryzykiem występowania otyłości w późniejszych latach życia.
Wyniki badania zachowań zdrowotnych młodzieży szkolnej 12 z 2022 roku wskazują, że dane dotyczące nadwagi i otyłości polskich nastolatków (młodzież w wieku 11-15 lat) również mogą budzić niepokój, zwłaszcza w odniesieniu do chłopców (grafika 2). U młodzieży 17-letniej nadmierna masa ciała dotyczy ok. 13% młodych ludzi. W tej grupie wie- kowej 15% chłopców ma nadwagę, zaś otyłość – prawie 4%. W przypadku dziewcząt nadwaga wystę- puje u 7% z nich, a otyłość u 1,6% 13 .
NADMIERNA MASA CIAŁA DZIECI I MŁODZIEŻY W POLSCE
Zgodnie z najaktualniejszymi wynikami badań COSI ( Childhood Obesity Surveillance Initiative , Projekt Monitorowania Otyłości Dzieci) w Polsce nad- mierna masa ciała dotyczy średnio co trzeciego dziecka w wieku wczesnoszkolnym (33%), częściej chłopców niż dziewczynek (36% vs 30%). Dzieci z potwierdzoną otyłością stanowią niemal połowę ośmiolatków z nadmierną masą ciała. Tu również otyłość częściej jest stwierdzana wśród chłopców niż wśród dziewcząt (19% vs 11%) 10 . Bardziej szcze- gółowych informacji dostarczają wyniki badania DINO-PL 11 , które wskazują, że odsetek nadwagi i otyłości u dzieci w wieku wczesnoszkolnym wzra- sta wraz z wiekiem, wynosząc 27,6% u 7-latków, 32,5% u 8-latków i 34,8% u 9-latków (wyższy odse- tek dotyczy częściej chłopców niż dziewcząt we wszystkich grupach wiekowych). Niepokoi otyłość brzuszna (typ otyłości bardziej niebezpieczny dla zdrowia) u znacznego odsetka dzieci, tj. u 23,5% 7-latków, 26,1%, 8-latków i 29,2% 9-latków. Analiza zmian w czasie wskazuje, że w przypadku ośmio- latków z nadmierną masą ciała w latach 2016-2021 obserwowano liniowy wzrost odsetka dzieci z nad- wagą i otyłością. W roku 2022/2023 odnotowano spadek tego odsetka, jednak wartości pozostały wyższe niż przed pandemią COVID-19.
NAWYKI ŻYWIENIOWE DZIECI I MŁODZIEŻY – WYNIKI BADAŃ
Danych na temat nawyków żywieniowych dzieci i młodzieży w wieku szkolnym dostarczają zarówno wspomniane wcześniej badania COSI, DINO – PL i HBSC, jak również krajowe badanie sposobu żywienia i stanu odżywienia populacji polskiej 14 , zrealizowane przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Państwowy Instytut Badawczy. Źródłem cennych danych dotyczących nawyków żywieniowych (i innych związanych ze stylem życia) uczniów szkół podstawowych w wieku 7-12 lat jest ogólnopolskie badanie zrealizowane w ramach projektu Junior Edu-Żywienie. W województwie mazowieckim wzięło w nim udział ponad 3 tysiące uczniów w wieku 7-9 lat i prawie 2,5 tysiąca ucz- niów w wieku 10-12 lat 15 . Do nawyków, które warto kultywować na co dzień, należą regularna konsumpcja posiłków, spożywanie śniadania przed wyjściem do szkoły czy niepodjadanie między posiłkami. Tymczasem 12 J.G. Rakić i in., A focus on adolescent physical activity, eating be- haviours, weight status and body image in Europe, central Asia and Canada. Health Behaviour in School-aged Children international report from the 2021/2022 survey , vol. 4, WHO Regional Office for Europe, Kopenhaga 2024. 13 J. Mazur, A. Dzielska, A. Małkowska-Szkutnik [red] Zdrowie i zacho- wania zdrowotne uczniów 17-letnich na tle zmian w drugiej dekadzie życia , Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2020. 14 K. Stoś i wsp., Krajowe badanie sposobu żywienia i stanu odżywie- nia populacji polskiej , NIZP PZH-PIB, Warszawa 2021. 15 K. Gutkowska, E. Czarniecka-Skubina, J. Hamułka, J unior-Edu- -Żywienie (JEŻ, JEŻ-Bis) wyniki badań, założenia i realizacja. Konfe- rencja Junior Edu-Żywienie, JEŻ-Bis. Cele, założenia, dotychczasowe doświadczenia, Warszawa, 24.10.2024, https://jez.sggw.edu.pl/strefa- -nauczyciela/#konferencje (dostęp 18.02.2025).
9 A. Mazur, A. Zachurzok, J. Baran i wsp., Otyłość dziecięca. Stano- wisko Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego , Polskiego Towarzystwa Otyłości Dziecięcej, Polskiego Towarzystwa Endokrynologii i Diabeto- logii Dziecięcej, Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce oraz Polskie- go Towarzystwa Badań nad Otyłością , „Medycyna Praktyczna – Pedia- tria”. Wydanie specjalne nr 1/2023, s. 1-43. 10 WHO European Childhood Obesity Surveillance Initiative (COSI). A brief review of results from round 6 of COSI (2022-2024) . 11 A. Fijałkowska, A. Dzielska [red.] Zdrowie dzieci we wczesnym wie- ku szkolnym. Raport z badań 2022-2023 , Warszawa 2024.
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker