42
Meritum 1-2 (76/77) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
ANNA TARASZEWSKA
tów deklaruje zaledwie co piąte dziecko i co dzie- siąty nastolatek. Kefir i maślanka praktycznie nie są spożywane przez młodych ludzi. W województwie mazowieckim mleka i przetworów mlecznych nie spożywa codziennie 61% uczniów w wieku 7-9 lat i 71% uczniów w wieku 10-12 lat. Grupą produktów, która dostarcza białka oraz cennych kwasów tłuszczowych z rodziny omega 3 i powinna znaleźć się w menu młodego człowieka przynajmniej raz w tygodniu, są tłuste ryby morskie. Częstotliwość ich spożycia zgodna z zaleceniami dotyczy tylko co trzeciego dziecka i nastolatka. W województwie mazowieckim konsumpcję ryb i przetworów rybnych kilka razy w tygodniu dekla- ruje co czwarty uczeń w wieku wczesnoszkolnym i 11% uczniów w wieku 10-12 lat. Inną wartościową grupą produktów, która co najmniej raz w tygodniu (a najlepiej częściej) powinna gościć na talerzach zarówno dzieci, jak i dorosłych, są nasiona roślin strączkowych. Tym- czasem zaledwie co piąte-szóste dziecko i nasto- latek spożywa nasiona roślin strączkowych z mini- malną zalecaną częstotliwością. Jednocześnie wśród polskich dzieci i mło- dzieży dość powszechna jest konsumpcja produk- tów i napojów niepolecanych w codziennej diecie. Dania typu fast food, np. hamburgery, pizza, kebab są spożywane przez 10-15% nastolatków regu- larnie, tzn. codziennie oraz przez większość dni w tygodniu. Chipsy i inne słone przekąski są kon- sumowane 2 razy w tygodniu i częściej przez co czwarte młodsze dziecko i aż 30% nastolatek i 45% nastolatków. Spożycie różnych słodyczy (cukierki, żelki, wyroby czekoladowe, ciastka i ciasta) przez większość dni w tygodniu i codziennie deklaruje, w zależności od asortymentu, od 29% do 42% dzieci i młodzieży. Polskie dzieci i młodzież chętnie się- gają po słodkie napoje. Co piąte dziecko w wieku 7-9 lat i mniej więcej co dziesiąty nastolatek pije napoje z dodatkiem cukru co najmniej raz dzien- nie, przy czym wraz z wiekiem wzrasta odsetek sięgających po tego typu napoje, zwłaszcza wśród chłopców. W województwie mazowieckim aż 70%
uczniów w wieku wczesnoszkolnym i ok. 60% ucz- niów 10-12-letnich deklaruje konsumpcję słodyczy kilka razy w tygodniu, przy czym 22% młodszych uczniów i 13% starszych sięga po nie codziennie. W przypadku słodkich napojów ich codzienną kon- sumpcję potwierdza prawie co piąty uczeń w wieku wczesnoszkolnym i co dziesiąty 10-12-latek. Regularne spożywanie słodzonych napojów uznawane jest za jedną z głównych przyczyn nad- miernego spożycia kalorii, „niezdrowego” przyrostu masy ciała i zwiększonego ryzyka zachorowania na choroby przewlekłe u nastolatków. Oszaco- wano, że w normalnych warunkach dodatni bilans energetyczny wynoszący ok. 120 kcal dziennie, w okresie 10 lat może doprowadzić do przyrostu masy ciała o 50 kg. Taką ilość kalorii łatwo spożyć w postaci nieprzemyślanych przekąsek czy napo- jów, ok. 120 kcal znajdziemy bowiem np. w: puszce napoju typu cola słodzonego cukrem (330 ml), pół porcji małych frytek z restauracji typu fast food, połowie małej paczki chipsów (40 g) czy przekąsce typu „mleczna kanapka”. Wymienione produkty zali- czyć możemy do żywności tzw. wysokoprzetwo- rzonej. Żywność ta, według specjalnej klasyfikacji NOVA 17 , to szeroki asortyment produktów goto- wych do spożycia, wytworzonych przemysłowo z użyciem substancji dodatkowych, poprawiających smak, wygląd, teksturę, trwałość, z minimalnym udziałem żywności nieprzetworzonej bądź prze- tworzonej w niewielkim stopniu. Żywność ta bardzo często jest wysokokaloryczna i obfituje w cukry, sól, tłuszcz. Do tej grupy żywności zalicza się, jak już wspomniano, słodkie napoje gazowane i niegazo- wane, różnego rodzaju słodycze, lody, słone prze- kąski, ale także m.in. desery mleczne, słodkie płatki śniadaniowe, pieczywo tostowe, niektóre przetwory mięsne (np. kiełbasy, parówki, bekon), dania typu instant czy gotowe do spożycia sosy i dressingi. Nawet 60% kilokalorii codziennej diety mieszkań- ców krajów wysokorozwiniętych może pocho- dzić właśnie z żywności wysokoprzetworzonej 18 . 17 C.A. Monteiro, G. Cannon, R. Levyi in., NOVA. The star shines bright , „World Nutrition” nr 7(1-3)/2016. 18 R. Cordova, V. Viallon, E. Fontvieille i in., Consumption of ultra-pro- cessed foods and risk of multimorbidity of cancer and cardiometabolic diseases: a multinational cohort study , „The Lancet Regional Health – Europe” nr 35/2023, 100771.
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker