43
Meritum 1-2 (76/77) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
NAWYKI ŻYWIENIOWE DZIECI I MŁODZIEŻY A ZACHOWANIA SŁUŻĄCE ZDROWIU
Nic więc dziwnego, że coraz więcej badań dotyczy wpływu konsumpcji tego typu żywności nie tylko na stan odżywienia, ale także na ryzyko chorób dietozależnych i długość życia. W badaniu SUN, w którym przeanalizowano w długiej perspektywie czasowej częstotliwość spożycia różnych grup pro- duktów przez osoby dorosłe, wykazano, że wyższa konsumpcja żywności wysokoprzetworzonej, tzn. powyżej 4 porcji dziennie, była niezależnie zwią- zana ze wzrostem ryzyka umieralności z różnych powodów o 62%, a z każdą dodatkową porcją to ryzyko wzrastało o 18%. Większe spożycie tego typu żywności wiązało się również z większym ryzykiem otyłości, cukrzycy typu 2, zgonu z powodu chorób kardiologicznych 19 . Z kolei w badaniu EPIC (analiza danych od ponad 4 tys. osób z regionu Europy) wykazano, że konsumpcja żywności wysokoprzetworzonej w ilości około 260 g/dzień (bez napojów alkoholo- wych) wiązała się z większym o 9% ryzykiem zgonu w powodu nowotworów i chorób kardiometabo- licznych. Najsilniejsze powiązania odnotowano dla napojów słodzonych zarówno cukrem, jak i słodzi- kami oraz dla produktów pochodzenia zwierzę- cego. Natomiast nie odnotowano takich powiązań w przypadku wysokoprzetworzonych produktów zbożowych (pieczywo, płatki) oraz roślinnych alter- natyw produktów pochodzenia zwierzęcego 20 .
optymalną w wieku około 20 lat można wydłużyć oczekiwaną długość życia o ponad dekadę. Nawet zmiany wprowadzone w wieku 80 lat mogą pomóc wydłużyć życie o około 3 lata. Największe korzy- ści można by osiągnąć, jedząc więcej nasion roślin strączkowych, pełnoziarnistych produktów zbożo- wych i orzechów, a mniej czerwonego mięsa i prze- tworów mięsnych 21 . Te zalecenia wpisują się m.in. w polskie zasady zdrowego żywienia przedstawione w formie graficznej talerza, a także w model diety planetarnej, czyli sposobu żywienia ze znacznym udziałem produktów pochodzenia roślinnego oraz ograniczeniem produktów o znacznym stopniu przetworzenia. Jak podkreślają eksperci, taki sposób żywienia wykazuje korzystny wpływ na nasze zdro- wie, jak również może pomóc spowolnić proces zmian klimatycznych 22 . ∞ dr Anna Taraszewska – doktor nauk o zdrowiu, eks- pertka Medycznego Centrum Dietetyki i Edukacji Zdrowotnej Narodowego Instytutu Zdrowia Publicz- nego PZH – PIB oraz Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej. Współrealizatorka działań w krajowych programach zwalczania nadwagi, otyłości i promowa- nia nawyków prozdrowotnych. Autorka i współautorka publikacji naukowych i popularnonaukowych z zakre- su dietoprofilaktyki i dietoterapii chorób niezakaźnych oraz materiałów edukacyjnych dotyczących prawid- łowego żywienia dla dzieci, młodzieży i dorosłych.
KAŻDY CZAS JEST DOBRY NA ZMIANĘ NAWYKÓW
Przedstawione powyżej statystyki dotyczące nawy- ków żywieniowych polskich dzieci i młodzieży mogą budzić niepokój. Budujące jest jednak to, że zmiana nawyków żywieniowych i diety nawet na późniejszych etapach życia mogą przynieść znaczne korzyści, które mogą być tym większe, im wcześniej pożądane zmiany w diecie zostaną zainicjowane. Analizy prowadzone m.in. w opar- ciu o dane z badania GBD wykazały, że w wyniku długotrwałej zmiany typowej diety zachodniej na 19 M.M. Lane, E. Gamage, S. Du i in., Ultra-processed food exposu- re and adverse health outcomes: umbrella review of epidemiological meta-analyses , BMJ 2024; 384: e077310. 20 R. Cordova, V. Viallon, E. Fontvieille i in., op. cit.
21 L.T. Fadnes i in., Estimating impact of food choices on life expectan- cy: A modeling study , „PLoS Med.” Nr 19(2)/2022, e1003889. 22 W. Willett, J. Rockström, B. Loken i in., Food in the Anthropocene: the EAT–Lancet Commission on healthy diets from sustainable food systems , „Lancet” nr 393/2019, s. 447-492.
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker