48
Meritum 1-2 (76/77) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
JUSTYNA ŻUKOWSKA-GOŁĘBIEWSKA
KONSEKWENCJE NIEZAOPIEKOWANIA SIĘ MŁODZIEŻĄ W KRYZYSIE PSYCHICZNYM
jest wysoka), ale też poważnymi obciążeniami eko- nomiczno-społecznymi w postaci zwiększonych kosztów opieki zdrowotnej, pomocy społecznej i utraconego potencjału ludzkiego. Z tego względu światowe organizacje prozdrowotne i eksperci ape- lują o wdrażanie programów profilaktycznych adre- sowanych do młodzieży.
Niezaopiekowanie się młodymi z problemami psy- chicznymi ma długofalowe skutki zarówno indywi- dualne, jak i społeczne. • Nawracające zaburzenia psychiczne – ponad połowa zaburzeń psychicznych zaczyna się przed 14. rokiem życia. Bez wczesnej inter- wencji mogą one utrzymywać się w dorosło- ści, prowadząc do depresji, zaburzeń lękowych i problemów z używkami. Osoby, które otrzy- mały pomoc psychologiczną w młodości, mają wyższą rezyliencję psychiczną w przyszłości. • Trudności edukacyjne i zawodowe – depresja i lęk obniżają wyniki w nauce, zwiększają absen- cję szkolną i ryzyko przedwczesnego zakończe- nia edukacji. Może to skutkować trudnościami w znalezieniu pracy i większym ryzykiem wyklu- czenia społecznego. • Problemy zdrowotne – przewlekły stres sprzyja zaburzeniom odżywiania, uzależnieniom i cho- robom psychosomatycznym. Osoby, które doświadczyły depresji w dzieciństwie, częściej oceniają swój stan zdrowia jako zły i mają krót- szą oczekiwaną długość życia. • Przekaz międzypokoleniowy – problemy psy- chiczne mogą przechodzić na kolejne pokolenia. Dzieci rodziców z zaburzeniami psychicznymi są bardziej narażone na trudności emocjonalne. Wczesna interwencja pozwala przerwać ten cykl i poprawić zdrowie psychiczne przyszłych generacji. Biorąc pod uwagę powyższe skutki, nie budzi wątpliwości, że inwestycja w profilaktykę i wczesne wykrywanie trudności natury psychicznej u dzieci i młodzieży jest inwestycją w zdrowe społeczeństwo przyszłości. Zaniechanie działań na tym polu grozi nie tylko osobistymi tragediami (jak samobójstwa mło- dych ludzi, których liczba – przypomnijmy – nadal
SKUTECZNE STRATEGIE I INTERWENCJE PROFILAKTYCZNE
Profilaktyka zdrowia psychicznego obejmuje wszel- kie działania mające na celu zapobieganie wystą- pieniu kryzysów psychicznych lub łagodzenie ich przebiegu poprzez wzmocnienie dobrostanu oraz mechanizmów radzenia sobie. W odniesieniu do dzieci i młodzieży profilaktyka koncentruje się zazwyczaj na środowisku szkolnym i rodzinnym – czyli tam, gdzie młodzi spędzają najwięcej czasu i gdzie można ich najłatwiej objąć działaniami pre- wencyjnymi. W literaturze wyróżnia się profilaktykę uniwersalną (skierowaną do wszystkich, niezależnie od poziomu ryzyka), selektywną (dla grup podwyż- szonego ryzyka) i wskazującą (dla osób z pierw- szymi objawami problemów). W ostatnich latach szczególny nacisk kładzie się na programy realizowane w szkołach jako najbar- dziej efektywne w docieraniu do dużej populacji młodzieży. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) rekomenduje wprost implementację szkolnych pro- gramów promocji zdrowia psychicznego ( school- -based mental health programs ) jako skutecznej strategii przeciwdziałania zaburzeniom u młodych. Programy takie zazwyczaj łączą elementy edukacji emocjonalnej, budowania umiejętności życiowych (np. radzenia sobie ze stresem, komunikacji, roz- wiązywania konfliktów) oraz tworzenia w szko- łach atmosfery sprzyjającej otwartemu mówie- niu o trudnościach. Przeglądy badań wskazują, że uniwersalne programy profilaktyczne w szkołach mogą zmniejszać nasilenie objawów depresji i lęku u uczniów oraz poprawiać ich wiedzę na temat zdrowia psychicznego. Na przykład w badaniu opublikowanym w „The Lancet Psychiatry” stwier- dzono, że młodzież uczestnicząca w programach
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker