95
Meritum 1-2 (76/77) 2025 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
TRANSPLANTACJE – DAR ŻYCIA. EDUKACJA. ŚWIADOMOŚĆ. ETYKA.
referencyjności, gdzie wykonano kraniotomię 3 , dzięki czemu chory, wprawdzie z zaburzeniami wzroku i motoryki, ale funkcjonuje samodziel- nie w dobrym stanie świadomości. Tego rodzaju „przypadki” podgrzewają wątpliwości i brak zaufa- nia społeczeństwa, stanowiąc znakomitą pożywkę dla przeciwników donacji narządów i transplantacji w ogóle. Tymczasem kryteria rozpoznania śmierci na podstawie kryteriów neurologicznych są bardzo szczegółowo opisane w Obwieszczeniu Ministra Zdrowia z dnia 4 grudnia 2019 roku w sprawie spo- sobu i kryteriów stwierdzenia trwałego nieodwra- calnego ustania czynności mózgu (MP 2020, poz. 73). Dokładna realizacja tego protokołu gwarantuje rozpoznanie śmierci człowieka bez żadnych wątpli- wości i nie ma możliwości, by doszło do pomylenia chorego w tzw. stanie wegetatywnym 4 ze zmarłym. W opisanym wyżej przypadku u chorego w ogóle nie rozpoczęto procedury rozpoznania śmierci, nie dokonano nawet formalnego potwierdzenia stwierdzeń i wykluczeń, które są pierwszym krokiem procesu. Chory został również ostatecznie prze- niesiony do innego szpitala i zoperowany, a prze- cież polskie przepisy zabraniają przewożenia zwłok karetką pogotowia. Nie sposób zatem zaakcepto- wać dziennikarskiego stwierdzenia, że u pacjenta rozpoznano śmierć mózgu. Trwałe ustanie czynności mózgu jest jedno- znaczne ze śmiercią osoby. Jakkolwiek wentylując mechanicznie ciało, suplementując niektóre hor- mony i katecholaminy można podtrzymać funkcje narządów dość długo po śmierci mózgu (z czego zresztą korzystamy, przygotowując zespoły trans- plantacyjne do pobrania narządów w odległej loka- lizacji), jednak brak skoordynowanej funkcji cen- tralnego układu nerwowego na stałe uniemożliwia trwałe podtrzymanie czynności życiowych i mimo najlepszej opieki dojdzie w jakimś momencie do zmian pośmiertnych i zatrzymania serca. Równo- cześnie na dzisiejszym etapie wiedzy nie ma szans 3 Kraniotomia – zabieg neurochirurgiczny polegający na otwarciu czaszki w celu uzyskania dostępu do mózgowia. 4 Stan wegetatywny – jest to określenie stanu pacjenta, który wybu- dził się już ze śpiączki, otwiera oczy spontanicznie lub na polecenie, ale nadal nie jest świadomy siebie ani swojego otoczenia, wykazuje jedynie odruchowe odpowiedzi motoryczne.
na regenerację tkanki mózgowej ani jej przeszcze- pienie, a nawet jeśli w jakiejś odległej futurystycznej wizji będzie możliwa odbudowa zorganizowanych struktur nerwowych, wątpliwe, czy będziemy mieli wówczas do czynienia z tą samą osobą. Ponieważ dziś potrafimy przeprowadzać zabiegi operacyjne czy leczenie w oddziałach intensywnej terapii u chorych samodzielnie nieoddychających, a nawet z niekurczącym się i niepompującym krwi sercem, to nie zatrzymanie czynności oddechowej ani serca pozwala nam stwierdzić śmierć człowieka, ale brak reakcji na bodźce. Jeśli wczytać się zatem w kolejne obwieszczenie Ministra Zdrowia o rozpoznaniu nie- odwracalnego zatrzymania krążenia 5 , o ostatecznej diagnozie decydują właśnie cechy śmierci mózgu stwierdzone przez lekarza w skróconym badaniu neurologicznym. 2. Czy prawdą jest, że lekarze nie ratują życia osób, które noszą przy sobie oświadczenie woli? Noszenie przy sobie oświadczenia woli nie ma wpływu na proces leczenia. Życie ludzkie jest bezcenne. Każdy lekarz, zgodnie z przyrzecze- niem lekarskim, „służy życiu i zdrowiu ludzkiemu”, niezależnie od statusu społecznego i poglądów chorego. Zawsze pierwszym celem jest ratowanie życia. Dopiero gdy to się nie udaje i stwierdzona jest śmierć pacjenta, cele terapeutyczne przeorien- towują się na leczenie narządów w celu ratowania życia osób trzecich. Lekarz zajmujący się pacjentem nie zna biorców narządów i nigdy ich nie pozna, więc siłą rzeczy najważniejsze jest dla niego rato- wanie życia tego konkretnego chorego. Z nieco inną sytuacją mamy do czynienia, gdy dotychczasowe leczenie zostaje uznane za nieskuteczne i niepro- wadzące do wyleczenia czy poprawy zdrowia. Zale- cenia lekarskich towarzystw naukowych pozwalają w takich sytuacjach odstąpić od daremnej tera- pii. W niewielkim odsetku tych przypadków, kiedy w niedługim czasie po wycofaniu leczenia nastąpi zgon chorego, również możliwe będzie pobranie
5 Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 9 sierpnia 2010 r. w sprawie kryteriów i sposobu stwierdzenia nieodwracalnego zatrzymania krąże- nia (M. P. z 2010, nr 59, poz. 784).
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker