CA I S AM B E I R I ANWY R
ACHUB Y BYD MEWN C Y F NOD O ARGY FWNG
GELYN GWERTHFAWR
gan Dr Sandra Hernandez Aldave a Dr Enrico Andreoli
Mae pandemig COVID-19 wedi achosi newidiadau enfawr ar lefel ddiwydiannol. Mae’r byd wedi rhoi’r gorau i deithio, mae ffatrioedd ar gau neu maent yn gweithredu â thrwybynnau llai o faint a’r mae’r sector lletygarwch wedi dymchwel. Dangosodd astudiaeth ddiweddar, a gyhoeddwyd yn Nature Climate Change, ers dechrau mis Ebrill 2020, fod allyriadau CO2 byd-eang dyddiol wedi gostwng 17% o gymharu â’r llynedd. At hynny, mae’r astudiaeth yn nodi y bydd allyriadau CO2 byd-eang blynyddol yn dibynnu ar hyd y cyfyngu; ond disgwylir gostyniad o 4% os bydd y cyfyngiadau symud yn dod i ben yr haf hwn, neu ostyngiad o hyd at 7% os byddant yn parhau tan ddiwedd y flwyddyn. Er bod y ffigurau hyn yn newyddion da, yn ôl pob golwg, maent hefyd yn datgelu ffeithiau mwy tywyll. Yn gyntaf, mae’r newidiadau hyn yn rhai dros dro ac mae’r amcangyfrifon blaenorol yn dibynnu ar gamau gweithredu a chymhellion economaidd llywodraethau ar ôl yr argyfwng. Gan ystyried enghreifftiau blaenorol, mae gostyngiadau mewn CO2 a sicrheir yn ystod dirwasgiadau yn cael eu gwrthbwyso’n hawdd gan adferiadau economaidd. Yn 2010, ar ôl y DirwasgiadMawr, cynyddodd allyriadau CO2 eto 5%. Ar y llaw arall, dengys y ffigurau hyn pa mor anodd yw sicrhau’r gostyngiad y mae ei daer angen mewn allyriadau
CO2. Hyd yn oed o dan amgylchiadau eithriadol pandemig, ni fydd y gostyngiad byd-eang mewn CO2 ar gyfer 2020 yn cyflawni’r nodau a sefydlwyd gan y Cenhedloedd Unedig yng Nghytuneb Paris ar yr Hinsawdd 2015. Cytundeb lle mae’r Undeb Ewropeaidd wedi ymrwymo i gyflawni targed domestig i bob rhan o’r economi i leihau allyriadau nwyon tŷ gwydr o leiaf 40% erbyn 2030 ac o leiaf 80% erbyn 2050. Erbyn yr un flwyddyn, mae’r DU wedi gosod targed mwy uchelgeisiol fyth i leihau allyriadau i sero. Targedau a fydd yn helpu i gadw cynhesu byd-eang islaw 2°C ond sy’n gofyn am ostyngiad blynyddol o 7.6%mewn allyriadau. Er mwyn cyflawni nodau o’r fath, bydd angen sicrhau gostyngiadaumewn CO2 o faint tebyg i’r rhai a gofnodwyd yn ystod cyfnod y cyfyngiadau symud am sawl blwyddyn; sydd y tu hwnt i amgyffred bron yn y gymdeithas sydd
fformad. Gellir troi carbon yn gynhyrchion o’r fath gan ddefnyddio ffynonellau ynni adnewyddadwy, sy’n sicrhau proses gylchol gynaliadwy. Mantais mawr y dull gweithredu hwn yw ei fod yn creu gwerth o allyriadau CO2. Nod ein hymchwil yw troi’r syniad gwych hwn yn realiti deniadol. Yn y Sefydliad Ymchwil Diogelwch Ynni ym Mhrifysgol Abertawe, rydym yn llunio ac yn adeiladu system CCU er mwyn helpu i leihau allyriadau carbon diwydiannau yng Nghymru o fewn ein gweithrediad ymchwil blaenllaw RICE (Lleihau Allyriadau Carbon Diwydiannol). Mae’r prosiect hwn yn edrych ar brosesau i ddal a throsi CO2. Mae ein system ddal yn uned arsugno newid gwasgedd (PSA) sydd wedi’i theilwra i ddiwallu anghenion gwahanu CO2 diwydiannau mawr megis gwneud dur, sment a chynhyrchu gwydr. Bydd yr uned PSA ar gael i’r diwydiant i wahanu CO2 o gymysgeddau lluosog sy’n cynnwys nitrogen, ocsigen, hydrogen, carbon monocsid a halogion posibl. Ar ôl hynny, caiff y CO2 ei gyflwyno i uned electroleiddio wedi’i haddasu. Yma, caiff y CO2 ei droi’n electrogemegol yn gynhyrchion gwerthfawr. Er bod y cysyniad yn gymharol hawdd i’w ddeall, mae’r realiti yn fwy heriol ac mae’n gofyn am ystyried miloedd o ffactorau; o efelychiadau cyfrifiadurol lluosog i gynnal sawl prawf ar raddfa labordy. Heriau nad ydynt yn codi ofn ar ein tîm, credwn yn ein gweledigaeth a’n hymdrech i liniaru cynhesu byd-eang.
ohoni. Ondmae gobaith o hyd! Gellir cyflawni’r targedau hynny ar gyfer allyriadau drwy ddatblygu
technolegau newydd ac effeithlon a all liniaru allyriadau CO2. Gelwir y grŵp hwn o dechnolegau yn dechnolegau Dal a Defnyddio Carbon (CCU); gallant sicrhau manteision ychwanegol yn ogystal â lleihau allyriadau nwyon tŷ gwydr. Mae technolegau CCU yn dal CO2 anthropogenig, a allyrir gan ddiwydiant neu a gludir yn yr awyr, ac yna’n ei droi’n gynhyrchion â gwerth ychwanegol megis tanwyddau fel methan, propan neu ethylen a chemegion fel ethanol neu
P E I R I ANNE G YM MHR I F YSGO L A B E R TAWE
10
Made with FlippingBook Ebook Creator