Božić Christmas
P o hrišćanskim shva- tanjima, badnjak je simbol drveta koje su pastiri doneli u Vitle- jemsku pećinu, u kojoj je rođen Isus, i koje je Josif zalo- žio da ugreje Bogorodicu Mariju i tek rođenog Isusa, što su najavile varnice koje su poletele u nebo. S druge strane, etnolozi i antropo- lozi podsećaju na to da je poštova- nje svetog drveta mnogo starije i da se samo nadovezuje na prastare staroslovenske običaje povezane sa poštovanjem kulta sunca, kada se božanstvo, otelotvoreno u liku hrasta, spaljuje u krugu ognjišta da bi se iz vatre ponovo oživelo. Antički putopisci su još opi- sivali Slovene kao narod koji po- štuje šume i vode, a hrast navo- de kao njihovo najsvetije drvo s božanskim duhom. Pod drevnim hrastovima širom Srbije, o letnjim praznicima, održavane su molitve i prinošene žrtve, održavane su i skupštine poput one ispod čuve- nog takovskog grma, pod kojim je, 1815. donesena odluka o ustanku na Turke. Svi drevni običaji iz pra- slovenske zajednice spojili su se s hrišćanskom mitologijom i ritual- nom praksom u poštovanje kulta predaka. Kod Slovena je, naime, bilo razvijeno verovanje da se svet živih i svet mrtvih prepliću. „Kontakt predaka i živih nije bio moguć bilo kad, već samo u po- sebnim danima. Takva prilika je bi- la Badnje veče, kad se precima spre- ma svečana badnja večera koja je posvećena utemeljivačima porodi- Nekada su mnogi drevni primerci hrasta smatrani za božanstva, danas okićene grane ovog svetog drveta, koje uz roj varnica sagoreva na ognjištu i greje dom u božićnoj noći, predstavljaju simbol Božića
Koliko varnica, toliko srećica Sveto drvo hrast
ce i roda, čija je duhovna hrana na onom svetu bila radost zbog okup- ljanja potomaka brojnih kao iskre zapaljenog hrasta ili badnjaka, koji je postao centralni simbol ovog hri- šćanskog praznika. To spaljivanje svetog hrasta badnjaka usred zime, doba kad priroda prividno umire, nije čin uništenja, već nagoveštaj ponovnog rođenja sveta koji na-
javljuju duše svetih predaka koje ujutro u liku položajnika posećuju dom i pozdravljaju potomke. Otud se položajnik dobro dočekuje i da- riva da bi zauzvrat porodici doneo dobrobit i plodnost, a posude s hra- nom ostaju celu noć na stolu i ne peru se jer iz njih jedu preci“,obja- snio je svojevremeno čuveni etno- log Veselin Čajkanović.
90 | Badnjak » Badnjak
Made with FlippingBook interactive PDF creator