Kovačička devojka (Eva Husarikova) Kovačica girl (Eva Husarikova)
SLUČAJ SELA KOVAČICA Srce i duša slovačkog naivnog slikarstva Srbija je u nacionalni registar svoje nematerijalne kulturne baštine uključila slovačko naivno slikarstvo 2012. godine, a ove godine očekuje se i kandidatura za Uneskovu listu svetskog nematerijalnog kulturnog nasleđa
KOVAČICA, MALO MESTO U JUŽNOBANATSKOM OKRUGU, U MEĐUNARODNIM kulturnim okvirima zauzima najistaknutije mesto u svetu naivne umetnosti, sa slikarima naivcima, Slovacima koji vekovima neguju svoju kulturu, je- zik, običaje i umetnost. Među prvima koji su se upustili u stvaranje naivnih slika bili su Jan Sokol i Martin Paluška, i to pre više od 90 godina. Uskoro im se pridru- žuje Mihal Bireš, a nešto kasnije i Vladimir Boboš. Posle rata osniva se likovna sekcija, čiji članovi postaju i Martin Jonaš i Jan Knjazovic, sa svojim specifičnim, egzotičnim sti- lom. A onda je 1952. godine, povo- dom 150 godina od dolaska Slova- ka na ovo područje, organizovana i prva izložba slikara naivaca. Njih 12 izložilo je svoje slike, a posebnu draž dalo je Udruženje žena Kova- čice sa svojim rukotvorinama koje su verno odslikavale slovačke obi- čaje i tradiciju. Ta, 1952. godina, smatra se go- dinom prvog javnog pojavljivanja kovačičke naive, a iste godine osno- vana je i Likovna-slikarska sekcija, kojoj su poseban pečat dali velika- ni naivne umetnosti Martin Jonaš i Jan Knjazovic. Od tada je sve išlo mnogo brže, o Kovačici je počelo da se govori širom sveta, pa se pojavi- la i potreba za osnivanjem Galerije slikara – zemljoradnika iz Kovači- ce. Osnovana 15. maja 1955. godi- ne, bila je prva takva galerija u ce- loj tadašnjoj Jugoslaviji. Šezdesetih godina prošlog veka
u svet naive zakoračili su i Ondrej Venjarski, Jan Garaj, Pavel Lacko, Katarina Karleček, svi iz Kovačice, kao i Jan Bačur iz Padine, a ubrzo i najpoznatija slikarka naive Zuzana Halupova, a sa njom i Eva Husari- kova, Katarina Kožikova, kao i Pa- dinci Jan Husarik i Mihal Povolni. Te šezdesete godine bile su najplod- nije godine u svetu naive u opštini Kovačica, kada se na kovačičkom slikarskom nebu počinju pojavlji- vati i slikari iz drugih sredina i dru- gih nacionalnosti. Galerija naivne umetnosti po- staje vremenom samostalna insti- tucija kulture, a svake godine se, u okviru manifestacije „Kovačički ok- tobar“ u njoj održava izložba slika, aktera kovačičke naive. Brojna dela slikara naivaca iz opštine Kovačica nalaze se u mnogim svetski pozna- tim galerijama i muzejima, a samu Galeriju posetile su na stotine hilja- da poštovalaca naivne umetnosti, a među njima i mnoge svetski po- znate ličnosti. Kovačica je ugostila Rolingstonse , Alena Delona, Sofiju Loren, Elizabet Tejlor, Brižit Bardo, posadu Apola 11 , Fransoa Mitera- na, Pelea i mnoge druge. Slovačko naivno slikarstvo ži- vi kroz generacije, pa nije neobič- no što je Galerija Babka sa Opšti- nom Kovačica pokrenula inicijativu za stavljanje naivnog slikarstva na Uneskovu listu. Komisija Republi- ke Srbije za saradnju sa Uneskom ponosni je dugogodišnji pokrovitelj obeležavanja Međunarodnog dana maternjeg jezika, koji Babka fonda-
Tekst / Words: Jelena Pantović Fotografije / Photography: Foto: Željko Radović, Fondacija Babka
Kovačica » Kovačica | 97
Made with FlippingBook interactive PDF creator