36
Meritum 4 (71) 2023 Mazowiecki Kwartalnik Edukacyjny
Cyfrowe i analogowe sposoby na wiedzę o zjawiskach pogodowych
DARIUSZ BRZUSKA Specjalista ds. merytorycznych Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie
Wszyscy znają powiedzenia w marcu jak w garncu albo kwiecień plecień (…) . Coś jest w tych ludowych mądrościach. Czy takie ludowe mądrości mogą być treścią lekcji? Jak najbardziej! Przekazanie uczniom wie- dzy o sposobach „ludowego” przepowiadania po- gody pozwala na wspólne zastanawianie się, dla- czego właśnie tak się dzieje. Rozważenie przyczyn umożliwia zrozumienie procesów zachodzących w przyrodzie. • Dlaczego nisko latające jaskółki zwiastują deszcz? Bo duża wilgoć w powietrzu powodu- je, że owady stanowiące pokarm jaskółek latają nisko. • Dlaczego wieczorna obfita rosa świadczy o do- brej pogodzie? Gdyż bezchmurne niebo w nocy powoduje, że ziemia wypromieniowuje ciepło i szybko się wychładza, więc wilgoć zawarta w powietrzu może wykroplić się na zimnej po- wierzchni traw i roślin.
Uczeń prowadzi obserwacje składników pogody, zapisuje i analizuje ich wyniki oraz dostrzega zależ- ności – z podstawy programowej przyrody. Już w zamierzchłych czasach ludzie starali się przewidzieć pogodę. Było to ważne, bo umożliwia- ło planowanie zajęć gospodarczych, a dużą część prac wykonywano w terenie. Początkowo przewi- dywania były obarczone dużym błędem, więc nie- kiedy radzono sobie w sposób nieco żartobliwy: gdy na świętego Prota jest pogoda albo słota, to na świętego Hieronima jest deszcz albo go ni ma (źródło: Wikisłownik). Wieloletnie obserwacje pozwalały jednak okre- ślić korelacje w przyrodzie między zjawiskami, które następowały po sobie w odstępie kilku godzin albo jednego-dwóch dni. To wystarczało. Zauważono też, że w pewnych okresach pogoda z dużym praw- dopodobieństwem jest powtarzalna. Przykładowo w środkowej Europie w połowie maja występo- wało zjawisko nagłego kilkudniowego ochłodze- nia, tzw. zimni ogrodnicy, kończący się na „zimnej Zośce”: Pankracy, Serwacy, Bonifacy: źli na ogród chłopacy. Za świętą Zofiją pola w kłos wybiją 1.
1 https://pl.wikipedia.org/wiki/Zimni_ogrodnicy
Made with FlippingBook - Online Brochure Maker